«si
«flSSvss. 2w;mwmiü
erzame periode, want zij mochten niet alleen meehelpen in het veld,
ze kregen ook nog eens gratis college in de oudheidkunde
maar kon het ook daadwerkelijk als kano worden gebruikt.
Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan heeft Helinium het
opzienbarende plan aangekondigd om bij wijze van
vervolgproject een kopie te gaan bouwen van de circa elf
meter lange boomstamkano die in 2005 werd gevonden bij
opgravingen in de weilanden ten westen van Vlaardingen.
Deze kano is zo'n 2600 jaar oud. De bouw belooft een
ingewikkeld en tijdrovend karwei te worden.
Het is de eerste keer dat in Nederland een poging wordt
ondernomen een vaartuig van deze ouderdom na te maken.
Helinium wil de kopie gebruiken voor onderzoek. Tochten met
de nagemaakte kano moeten aanwijzingen opleveren over het
transport van mensen en goederen in de Brons- en Ijzertijd.
De archeologen hebben niet veel meer dan een vage notie
hoe de in het veen platgedrukte kano er in werkelijkheid heeft
uitgezien en waar hij voor diende. De literatuur biedt ook
weinig aanknopingspunten. Een van de weinig
overeenkomstige vaartuigen is de 9 meter lange 'kano van
Uitgeest'. Maar juist het opvullen van die lacunes maakt de
experimentele archeologie zo boeiend, zegt Guus van de Poel.
"De boomtakkano heeft aangetoond dat het mogelijk is om
zo'n vaartuig uit de oudheid na te maken. Maar verder
moeten we weer helemaal bij nul beginnen. En dit keer
leggen we de lat hoger.
Ons doel is, dat we willen ervaren hoeveel werk het was om
in de oudheid zo'n grote kano te bouwen. Welke moeite onze
voorouders moesten doen om dit soort vaartuigen te maken,
begrijp je pas als je het zelf doet, op dezelfde manier als zij
het deden. Pas als je met een bijl staat te hakken en ziet wat
er onder je handen gebeurt, begrijp je: dit hebben ze zo niet
gedaan, want dit werkt niet, het moet anders. We hopen dat
er op die manier iets van begrip voor de mensen van toen
ontstaat. Helemaal begrijpen doe je het natuurlijk nooit, want
de mensen die deze klus gaan uitvoeren zijn 35 en doen dit
voor hun lol in hun vrije tijd, terwijl zo'n kano voor onze
voorouders onmisbaar was in de strijd om te overleven en zij
hooguit 35 jaar oud werden."
Voordat de kanobouwers aan de slag kunnen moet eerst het
geschikte materiaal worden gevonden. Voor het project is een
boom van minimaal elf meter lengte en een doorsnee van één
meter benodigd. De oorspronkelijke veenkano was gemaakt
van eikenhout. Maar eiken van dergelijke omvang zijn in het
21 e eeuwse Nederland schaars, en als er al één wordt
gevonden, zal die waarschijnlijk een beschermde status
genieten. Frankrijk en Scandinavië lijken de meest
aangewezen gebieden om een boom te leveren.
Met de eigenschappen van eikenhout zijn de vrijwilligers van
Helinium maar ten dele vertrouwd, wat overleg met experts
zoals de bouwers van het VOC-schip Batavia noodzakelijk
maakt. Blijkt de verwerving van een eik te duur of kost de
zoektocht te veel tijd, dan zal een eenvoudiger houtsoort
worden gebruikt. Guus van de Poel: "Uiteindelijk is dat geen
halszaak. Het gaat om het experiment.
De houtbewerking is daar maar één onderdeel van. We hopen
dat zoveel mogelijk leden gaan meedoen. Want er is meer te
doen dan die boot uithakken. We hebben bijvoorbeeld ook
mensen nodig die touw gaan maken om de kano af te meren.
Dat is ook een interessant aspect. Kenden de mensen die
bijna 5000 jaar geleden deze streek bewoonden touw, en hoe
maakten ze dat?"
81 Musis
kVV Vv< SS*,, ---- •'•r=
t
OL£l. .TO
In 2005 assisteren de
Heliniumleden tijdens
een graafzaterdag op
de opgraving
De Vergulde Hand.
Per vak van één
vierkante meter
worden de vondsten
verzameld.
Guus van de Poel
werkt aan replica
kano Hoogstad.
Het uitzoeken van
monsters.
Foto's: Ellen Groen