Elise Oranje, 64 jaar is een nazaat van de Schiedammer Willem
Wensvoort, een ondernemer die in het oude Schiedam een
aanzienlijk bezit aan onroerend goed had. Hij was in 1873 de
stichter van het Willemshof, dat in 1971 als één der laatste hofjes in
de binnenstad werd gesloopt. Nieuwsgierig naar de geschiedenis
van het Willemshof heeft Elise Oranje letterlijk alles in kaart
gebracht dat betrekking had op de stichting, de verschillende
eigenaren tussen 1873 en 1971, de bewoningsgeschiedenis, de
huurontwikkeling, de krakersbeweging en alle berichten over
bewoners tot zover zij daarin in het gemeentearchief de hand op
kon leggen. Het resultaat is een uiterst gedetailleerd verslag, een
geschiedenis op de vierkante centimeter, waarin zelfs het bericht
dat uit één der huisjes een sigarettenaansteker was ontvreemd
(op de vlucht weggegooid in de struiken op het Emmaplein en door
de politie later terug gevonden) niet ontbreekt.
In de stukken wordt Willem Wensvoort aangeduid als
grondeigenaar. Het Willemshof was, zoals alle Schiedamse
werkmansbuurtjes - met uitzondering van het Hofje van Belois en
het Proveniershuis - geen hofje vanuit de charitas, maar een pure
geldbelegging. De eenentwintig eenvoudige huisjes die samen het
hof vormden boden onderdak aan arbeiders die wij heden ten dage
zouden omschrijven als hoger gekwalificeerd en diens woning in
de binnenstad als een inkomensafhankelijke koopwoning of vrije
vestiging in de huursector nu. De woningen aan het Willemshof
voldeden aan de eisen van de Schiedamse woningverordening van
1853, dat wil zeggen dat de woning, met een vloeroppervlak van
circa zestien vierkante meter, een houten vloer had en een
zolderverdieping die als slaapvertrek voor het gehele gezin gold.
Hoewel de huisjes in onze ogen nu het absolute minimum zijn,
waren ze dat in hun tijd zeker niet. Een echte bouwtekening is niet
voorhanden. Wel een tekening waarop een summiere
ruimteverdeling op de begane grond is weergegeven. Hier valt af te
leiden dat de trap naar boven zich niet in de woonruimte bevond
en dat er rekening was gehouden met een kookplaats en een
privaat waarvan het tonnetje eens per week geledigd zal zijn zoals
ook aan de Grofbaan gebeurde.
Elise Oranje
Toen ik een foto maakte van het Willemshofje zoals het nu is
realiseerde ik me dat dit in de verste verte niet lijkt op het
hofje dat mijn grootvader Willem Wensvoort in 1873 liet
bouwen op een lapje grond op het eind van de Laan en de
Nieuwe Buurt. Kadastraal ingeschreven als perceel C. 264.
Het waren een en twintig kleine huisjes in het hart van
Schiedam waarvoor zoon Willem en kleinzoon Willem de
eerste steen legden: het Willemshof in latere stukken en in de
volksmond als snel Willemshofje genoemd zoals elk 'hof' in de
volksmond al snel een 'hofje' werd.
Aan de voorzijde van het hof werd een natuurstenen tegel
aangebracht met de naam van het hof alsmede de namen van
de steenleggers en de datum. Deze tegel onderstreepte dat het
Willemshof hoger mocht worden aangeslagen dan de huisjes
in de naamloze hofjes elders in de binnenstad.
Uit alle informatie blijkt het een licht en proper hofje te zijn
geweest, waar men lang en graag woont, soms van generatie
op generatie. De toegang tot het hofje aan de zijde van de
Laan was een smalle doorgang. Aan de voorzijde was ook
voorzien in een dwars op de hofjeshuizen geplaatst, ruimere
Musis 128
