Het oorlogsdagboek van Kees Tetteroo
Op 22 april 2005 werden op de vliering van zijn ouderlijk huis
de oorlogsdagboeken teruggevonden die Kees Tetteroo
(1922-2001) schreef in opdracht van zijn broer, die eind 1936
als missionaris naar Nieuw-Guinea vertrok. Waarom de broer
wilde dat Kees Tetteroo nauwkeurig boekstaafde wat hij in de
oorlog beleefde is niet geheel duidelijk. Kees hield zich echter
stipt aan zijn opdracht en zo ontstond een kroniek waarin
hijzelf in 1944 reeds schreef: "Door de oorlog kwamen er
zoveel dingen die van belang zijn om aan de vergetelheid te
onttrekken." En hij besloot in hetzelfde jaar om zijn
schoolschriften uit te werken en zijn teksten te larderen met
krantenknipsels, pamfletten, plattegronden, verordeningen en
ongeveer 150 eigen foto's. Ondanks zijn jonge leeftijd geeft hij
blijk van een enorm inzicht in de (wereld)gebeurtenissen.
Vanwege zijn werk als veeverloskundige beschikt hij over een
Sonderausweis waarmee hij zich ook buiten de toegestane
uren vrij kan bewegen. Zo komt hij ook in Schiedam en
Vlaardingen en hij maakt, waar mogelijk, indrukwekkende
foto's. Drie keer raakt hij zelf betrokken bij een razzia en hij
beschrijft uitvoerig hoe hij telkens ontsnapt. Het boek eindigt
dramatisch. Op bevrijdingsdag, 5 mei 1945 werd zijn
aanstaande schoonvader 'per ongeluk' in Kwintsheul door de
Duitsers neergeschoten en stierf korte tijd later een volkomen
zinloze dood.
Het oorlogsdagboek van Kees Tetteroo geeft een zeldzaam
compleet beeld van de beleving van de Tweede Wereldoorlog
in deze regio. Juist omdat zoveel - op dat moment triviale -
advertenties, berichten, fotootjes zijn samengebracht. Behalve
de oorlogsfoto's die Tetteroo maakte, nam hij ook kiekjes uit
het dagelijks leven op. Op die manier bracht hij de grote
tegenstellingen in beeld tussen het leven onder de bezetter en
het gewone bestaan op het platteland nabij Vlaardingen en
Schiedam.
De publicatie van het 'oorlogsdagboek' trok grote
belangstelling. De eerste druk was in vijf weken uitverkocht en
Peter Romijn van het NIOD schreef erover: "Het dagboek, een
uniek en bijzonder waardevol document, heeft een
wetenschappelijk èn een maatschappelijk belang en geeft ons
scherp inzicht in de stemmingsgeschiedenis in bezet
Nederland. De beelden en vooral de foto's hebben een enorme
toegevoegde waarde." Staatssecretaris Van Bijsterveldt trok bij
de presentatie een vergelijking met Anne Frank.
"De kroniek van Kees Tetteroo is uniek omdat hij niet Joods
was. Door zijn schrijven zien we de gebeurtenissen voor onze
ogen verschijnen. Nederland is een bijzonder oorlogsdocument
rijker." Poen de Wijs, kunstenaar uit Den Haag: "Als eerste valt
de perfecte vormgeving op van dit lijvige geheel. Je krijgt een
geweldige indruk van de ontwikkeling van de oorlog.
Steeds een stapje meer repressie van de bezetters, steeds wat
meer spanning op de bevolking, wat minder eten, wat meer
onderdrukking, minder rechten voor Joden. Tenslotte is er niets
meer. Honger. Heel langzaam maar zeker is te zien en te lezen
hoe alles ten gronde gaat." Dick Schaap, redacteur van
Checkpoint, het landelijke magazine voor veteranen, gaf als
zijn mening: "Ik vind het een prachtig boek. Het spreekt meer
aan dan alle boeken van Lou de Jong. Het zou in elk
Nederlands huis aanwezig moeten zijn." En zelfs voor de jeugd
hebben de foto's en notities van Kees Tetteroo betekenis, zoals
bleek uit de reactie van de vijftienjarige Lars Steenbeek
"Ik vind het een supergaaf boek. Met dit boek weet ik veel
meer van wat er zich hier in de directe omgeving afspeelde."
De vele foto's, krantenknipsels en dagboeknotities vormen de
kern van een lezingprogramma door de dochter van Kees
Tetteroo, dat verder is aangevuld met film- en
geluidsfragmenten, waardoor het beeld van persoonlijke
beleving eens zo indringend wordt. De lezing wordt gehouden
op 20 mei 2008: Johannes de Doperkerk, Hoogstraat 26A,
Vlaardingen, aanvang 20.00 uur. Entree 3,50
157 Musis
Kees Tetteroo bij een neergestorte Junker, 1940
