Dossier Schiedam kiest voor het water
Laurens Priester Wij dachten: Waarom wordt deze historische ontwikkeling niet
Op voorspraak van Pierre Janssen, conservator van het
Stedelijk Museum, nam wethouder van Onderwijs en Sociale
Zaken Hendrik Sabel eind 1961 het initiatief met de dan
39-jarige cineast Jan Schaper te gaan praten over het maken
van een Schiedamfilm. In Vlaardingen koerst op morgen (1955)
had Schaper een vurig pleidooi gehouden voor de moderne
stad.
Was dit ook de bedoeling in Schiedam? Het zou tot 5 juli 1966
duren eer bevolking en bestuur van Schiedam een definitief
antwoord op die vraag kregen.
Aldus Jan Schaper - die zich graag bediende van het
koninklijke meervoud - op 31 januari 1962 in een brief aan
Burgemeester en Wethouders van Schiedam, waarin hij
verzocht zijn scenario van Maasstad Schiedam te presenteren
en enkele films van zijn hand - waaronder het stadsportret
Vlaardingen koerst op morgen - te vertonen aan de leden van
de raad en het college.
187 Musis
vastgelegd - waarom wordt van deze stad, die altijd zo miskend is
in het land en die zo fotogeniek is en zo'n eigen sfeer ademt, geen
film gemaakt, die haar recht doet wedervaren.
Haast als vanzelf zijn wij toen aan het werk gegaan. We hebben
ons verdiept in de geschiedenis van de stad; we hebben opnamen
gemaakt en wat contacten gelegd; we zijn een aantal ochtenden
gaan praten met archivaris Kuyer, die volledig open bleek te
staan voor onze ideeën en die met ons enthousiast werd voor het
maken van een film. Vooral toen bleek, dat de geschiedenis van
Schiedam zóveel drama in zich borg, dat er een sterke suggestieve
film gemaakt zou kunnen worden, zonder dat hiervoor de feiten
geweld behoefden te worden aangedaan. De stad vroeg er als het
ware om.
Jan Schaper, ca 1965, foto Flobert Collette,
Gemeentearchief Schiedam
Het thema van de film is, dat Schiedam, gedwongen door de
omstandigheden, eeuwen geleden haar ligging en roeping als
Maasstad ontrouw werd en pas hieraan weer gehoorzaamde,
nadat zij voor haar ontrouw een zware tol had moeten betalen.
De voorlopige titel van de film: "MAASSTAD SCHIEDAM" of
"SCHIEDAM KIEST VOOR HET WATER" brengt dit thema naar
voren.
Het is met het maken van deze film - en dit is ook de mening van
archivaris Kuyer - een zaak van "nu of nooit".
De binnenstad wordt in steeds sneller tempo weggesloopt..,
de oude brandersbuurten verdwijnen en het "oude gezicht van
Schiedam", dat in de film voor zijn contrastwerking zo nodig
is, gaat iedere week meer verloren. Bovendien gaat ook de
nieuwbouw en de aanleg van wegen en sportvelden bijzonder
snel in zijn werk en ook de wording hiervan is boeiend en dus
nodig voor een film als deze. Film vraagt nu eenmaal meer om
"actie" dan om "plaatjes", méér om beleven, dan om een overzicht
hoe het geworden is. Vandaar ook dat het slopen zelf een grote
rol gaat spelen in de montage.
Zij [de film] zal de "goodwill" van de stad naar buiten kunnen
verbeteren en een stimulans kunnen zijn voor de stadsbevolking.
Zij kan de "nieuwe" Schiedammers kennis en een beetje begrip
De woorden waarmee Jan Schaper zich aan het Schiedamse
stadsbestuur presenteerde waren niet mis: Toen wij deze zomer
dagelijks in de binnenstad moesten zijn en wij telkens weer oog
in oog kwamen te staan met de geweldige veranderingen, die zich
daar bezig waren te voltrekken, beseften wij, dat het een groot
verlies zou zijn, wanneer dat wat verdwijnen ging, niet in een
levende vorm voor het nageslacht bewaard zou blijven.
en liefde bijbrengen voor de stad en haar verleden en zij kan
de "oude" Schiedammers dit verleden nog eens laten beleven.
De jeugd kan door deze dramatische documentaire oog in oog
worden gesteld met de geschiedenis van Schiedam, die anders
"droge kost" zou blijven; bij officiële bezoeken of van groepen uit
binnen- en buitenland kan de film worden vertoond en in het
algemeen kan de film er toe bijdragen een eind te maken aan de
oppervlakkige gewoonte Schiedam het etiket van "jeneverstad" op
te plakken.
