Bikini's in Groenoord
Schapers presentatie overtuigde het gemeentebestuur van het
nut en de noodzaak van een documentaire film over Schiedam.
De gemeenteraad stelde op 27 april 1962 een krediet
beschikbaar van 37.000 gulden. Voor dit bedrag leverde
Schaper een op 35 mm zwart-wit negatief op te nemen film
en 4 kopieën op 16 mm. Aan de opdrachtverlening verbond
het gemeentebestuur twee voorwaarden: de gemeente
Schiedam kreeg het exclusieve kopieerrecht van de film en
het scenario en draaiboek behoefden vooraf de goedkeuring
van Burgemeester en Wethouders. Jan Schaper ging met deze
eisen ondubbelzinnig akkoord. De oplevering van de film was
gepland voor 1 juli 1963.
Op 25 mei 1965 toog het college naar het Zakkendragershuisje
waar Schaper zijn Schiedamfilm voor de eerste keer vertoonde
aan zijn opdrachtgever. Het commentaar was niet mals.
De film was te lang, bevatte te veel sneeuwpartijen
(winter 1962/631), te veel bulldozerwerk, te veel opnamen
over afbraak, te veel beelden over Wilton en de combinatie
van beelden van kerkgang en bikini's in Groenoord was
een niet al te gelukkige. Ook zaten in de tekst storende
onjuistheden.
Schaper paste de film op de genoemde punten aan.
De beelden over kerk- en zwembadbezoek in Groenoord
verdwenen, de tekst onderging na consultatie van
gemeentearchivaris Van der Feijst de nodige wijzigingen.
Op 8 februari 1966 volgde in de filmzaal van Open Studio
Producties aan de Schiekade 153 in Rotterdam de tweede
vertoning van Schiedam kiest voor het water. Burgemeester
Harm Roelfsema vond titel en inhoud van de film volstrekt in
strijd met de gang van zaken in het verleden.
Naar zijn mening had Schiedam zich van het water afgekeerd,
in tegenstelling tot Rotterdam. Voorzover Schiedam van het
water profiteerde, bijvoorbeeld via de scheepsbouw, was dat te
danken aan ondernemers buiten Schiedam.
Bovendien had de burgemeester zich iets anders voorgesteld
van een promotiefilm. Jan Schaper hield vast aan zijn keuze
voor het water en aan zijn portret van Schiedam.
Het gemeentebestuur respecteerde die opvatting, en verzocht
Schaper de film zo snel mogelijk af te maken. Op 29 juni
leverde de cineast de 35 mm vertoningskopie af van zijn
film die twee keer zo lang was uitgevallen als begroot - 59
minuten in plaats van 30 - en die drie jaar later dan beloofd
voltooid was. Schaper verontschuldigde zich hiervoor bij het
gemeentebestuur. De vervaardiging van deze lange film van
goede kwaliteit bracht zoveel kosten met zich mee dat wij ons
telkens weer als camera-man aan de televisie moesten verhuren
om het geld bij elkaar te krijgen om deze productie zonder
concessies aan de kwaliteit te doen, toch tot een goed einde te
brengen.
Première in Monopole
Op dinsdag 5 juli 1966 ging Schiedam kiest voor het water in
première in het Monopoletheater voor raadsleden, genodigden
en pers, gevolgd door een openbare vertoning.
De rolprent kreeg in het algemeen een gunstig onthaal van
publiek en pers, hoewel er kritiek was op de duur van de film,
de vele herhalingen en het gezwollen commentaar.
De beelden waren prachtig, daar was iedereen het over eens.
Daarna ging de film in 16 mm kopie op toernee langs de
Schiedamse Gemeenschap, de ring van Hervormde Vrouwen
Groepen, de R.K. Middenstandsbond, Bejaardentehuis
Spaland, de VW, Vereniging "De Belangen", Raad voor het
Bejaardenwerk etcetera.
De rondgang deed de 16 mm versie geen goed. Deze
onderging in 1968 nog een opknapbeurt, maar de kwaliteit
bleef te wensen overlaten.
De 35 mm versie ging bij een brand in het Passagetheater in
1975 voor een groot deel verloren.
Vele jaren was de film daardoor nauwelijks te zien.
Van een door het gemeentebestuur opgelegd vertoningsverbod
was geen sprake. Begin 1982 besloot het gemeentebestuur
nieuwe kopieën te bestellen bij Schaper van beide versies voor
een bedrag van 10.000 gulden.
Een nieuwe generatie Schiedammers kon zodoende kennis
maken met een film waarin het Schiedamse heden van Jan
Schaper begin jaren I960 - Wilton Fijenoord, Gusto en andere
bedrijven gerelateerd aan vaarwater - in 20 jaar tijd voltooid
verleden was geworden. Weer een generatie later begon
in Nieuwland en Groenoord de gedeeltelijke sloop van het
gloednieuwe Schiedam dat door Jan Schaper begin jaren
1960 was vastgelegd. De film blijft de moeite van het bekijken
waard.
Het Gemeentearchief Schiedam beschikt over hoogwaardige
analoge en digitale reproducties van de 16 en 35 mm versies
van Schiedam kiest voor het water. De digitale kopieën zijn
voor iedereen kosteloos te raadplegen in de studiezaal.
189 Musis
