Het Zakkendragers huisje als ontmoetingsplek Ingrid van der Vlis Hans de Ruiter was veertien jaar oud toen hij voor het eerst in het Zakkendragershuisje kwam en daar Jan Schaper ontmoette. Hij was meteen verkocht. Net als zijn vrouw Rita Tobé bleef hij jarenlang in het daar gevestigde jongerencentrum komen. Voor de sfeer, voor de gesprekken en - natuurlijk - voor de 'wijze én eigenwijze' Jan Schaper zelf. Het echtpaar bouwde een hechte band met hem op en in de loop der jaren werden zij Schapers vaste ankerpunten in Schiedam. Na zijn overlijden voelt het voor Hans de Ruiter dan ook alsof hij 'terug bij af' is. Weer zit hij regelmatig in het Zakkendragershuisje, nu om de verzamelde bezittingen van Jan Schaper op te ruimen. Lang voordat het Zakkendragershuisje een jongerencentrum werd, was het de thuisbasis van de zakkendragers. Hun Sint-Anthonisgilde liet het pand bouwen en had het sinds 1725 in gebruik. Kwam er een schip aan, dan luidde de bel en wisten de zakkendragers dat er werk te verdelen was. Met een dobbelsteen en zandloper werd vervolgens bepaald wie de klus mocht uitvoeren. De bel en de dobbeltafel bleven intact; de zakkendragers vertrokken in 1940 uit het complex. De gemeente nam het pand over, waarna het begin jaren '60 verhuurd werd aan Jan Schaper. Hij liet het Zakkendragershuisje opknappen en vestigde er zijn werkruimte: Open Studio voor Film en Foto. Het complex kreeg in 1966- 1967 landelijke bekendheid door de felle acties tegen de sloop van de Brandersbuurt, die van hieruit gecoördineerd en uitgedragen werden. Het was niet zo verwonderlijk dat de smeulende onvrede over het Schiedamse beleid in het Zakkendragershuisje tot ontlading kwam. Jan Schaper was zelf zeer kritisch over de afbraak en had met zijn film 'Schiedam kiest voor het water' duidelijk richting gekozen. Daar kwam bij dat hij graag mensen om zich heen verzamelde, met wie hij zijn Open Studio deelde. Acteurs kregen er wekelijks les en jongeren waren van harte welkom om elkaar te ontmoeten in de gildekamer op de eerste verdieping. Het gistte er voortdurend. Ook toen de meest heftige acties voorbij waren, bleef een kritisch publiek het pand bezoeken. Hans de Ruiter: "De eerste keren dat ik er kwam, ging het nog veel en vaak over de Brandersbuurt. Het was ook wel bijzonder. Voor het eerst hadden burgers laten weten dat ze het niet eens waren met gemeentelijk beleid. Dat was ongehoord, en doordat Jan zijn connecties had, werd het ook nog eens breed uitgemeten in de mediawereld. Maar als jongere had ik daar toen weinig benul van. Ik was volgens mij nog nooit in de Brandersbuurt geweest, laat staan dat ik wist wat behouden moest blijven. De Brandersbuurt was niet direct meer ons belangrijkste referentiepunt. Die actie was mislukt, de activisten waren met ruzie uit elkaar gegaan en - het belangrijkste natuurlijk - de buurt werd toch grotendeels gesloopt." In de jaren na 1967 groeide het Zakkendragershuisje uit tot een ontmoetingsplek voor Schiedamse jongeren. De vaste kern werd naast Hans de Ruiter gevormd door Bertus Notenboom, Marian Meijer en Carl van Meerendonk. Via hen kwam ook Rita Tobé met het jongerencentrum in aanraking. Rita Tobé: "Ik ging er maar af en toe langs. Je wist dat het de werkplek van Jan Schaper was en dat maakte het ook wel spannend, maar hij was er lang niet altijd zelfbij. Hij had ook gewoon zijn werk en zeker in die jaren vloog hij als cameraman de hele wereld over. Ik herinner me nog wel dat ik hem voor het eerst zag. Ik had toch wel een groots beeld van hem, maar de ontmoeting zelf was daar helemaal niet mee in overeenstemming. We zaten op een avond in de gildekamer te praten, en opeens stak hij zijn hoofd door het trapgat en maakte een opmerking over het raam dat weieens open kon op zo'n lekkere avond. Gewoon een hele vrolijke Jan Wolkers achtige man, geen goeroe ofzo. Leraar is voor hem ook niet het goede woord, want zo stichtelijk stelde hij zich nooit op. Anderen schiepen weieens een wat heilige sfeer om hem heen, maar zo herinneren wij ons hem niet. De gesprekken zelf waren het belangrijkst. Wij hadden het avonden- en nachtenlang over literatuur, taal, stedenbouw, film en media in het algemeen; daar deed Jan graag aan mee. Er was eigenlijk geen onderwerp waar we het niet over hadden. Als ik daar niet regelmatig geweest was, was mijn wereld denk ik minder groot geweest. Niet door de hele wereld over te reizen, maar gewoon door met veel mensen over de belangrijke dingen in het leven te praten." Het bleef niet altijd bij praten alleen. Jan Schaper stond open voor diverse initiatieven waarbij zijn Open Studio gebruikt kon worden. Een expositie met het werk van Herman Paradies leverde veel bezoekers op. Hans de Ruiter: "Het liep storm, en waren er dus opeens tientallen mensen tegelijk in het Zakkendragershuisje, allemaal over die steile trappen. Om het veilig te houden, spraken we dan ook wel af dat Musis 208 Ontmoetingsruimte Zakkendragershuisje, collectie Bertus Notenboom, Gemeentearchief Schiedam

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Musis | 2008 | | pagina 208