De kunst
is verdwenen
uit de
Westmolenstraat
Inmiddels is de verhuizing van kunstenaars
uit de voormalige Mariaschool aan de
Westmolenstraat in Schiedam in volle gang.
Vijfendertig jaar lang was hier een collectief
gevestigd van kunstenaars van nationale
en zelsf internationale betekenis. Maar aan
alles komt een eind. Ook aan de geste om
leegstaande schoollokalen aan de kunst ter
beschikking te stellen.
Tekst en Foto's: Jan van Kampenhout
Ooit stonden aan de Westmolenstraat twee door de zusters
Dominicanessen geleide scholen; de Mariaschool op nummer
20 en de St.Catharinaschool op nummer 25. De laatste is
gesloten in 1983 en in 2002 gesloopt. Beide zijn gebruikt
geweest als atelierruimte voor kunstenaars, nummer 25 meer
dan dertig jaar lang. De gemeente Schiedam had echter al
lang plannen met de school als onderdeel van een groter
woningbouwproject. In de Stadstimmerwerf, Pand Paulus,
het woonhuis aan de Korte Haven, v/h gemeentearchief en
voornoemde school komen appartementen. Dat klinkt als goed
nieuws voor de panden aan de Korte Haven die leegstaan, en
zou ook het aangezicht van de kale Westmolenstraat kunnen
veranderen. Slecht nieuws echter voor de kunstenaars die al
lange tijd hun ateliers in de voormalige school hebben.
De Westmolenstraat en de Elzensteeg zijn stille straten
in Schiedam geworden. Vanuit de Korte Haven of de
Westvest verleiden slechts enkele woonhuizen en de
restauratiewerkplaats om een kortere route naar de Lange
Haven te lopen. Het stadsbeeld ter plaatse bestaat uit
braakliggende terreinen met scheve hekken, onkruid en het
licht oplopend terrein dat uitkijkt op de achterkanten van
huizen aan de Lange Haven, de kerk van de Nederlandse
Protestantenbond en molen De Walvisch. Op dit braakliggende
terrein zullen nog eens vijfenvijftig stadswoningen worden
gebouwd.
De voormalige lokalen bleken in 1974 - toen de gemeente
voor het eerst besloot leegstaande scholen tijdelijk af te staan
aan beeldende kunstenaars - uitermate geschikt als ateliers;
hoge plafonds, ruimte en veel lichtinval. Alleen de zolder van
illustrator en vormgever Harr Wiegman is wat donker, maar dit
wordt ruimschoots gecompenseerd door een grotere lengte.
Er staan verschillende tafels, dozen met werk en er is zelfs
een keukentje. De werkruimte van zijn etagegenoot Daan van
Golden is zo licht als dat van Wiegman donker is. Het atelier
van de schilder lijkt nog het meest op een zondagse kamer;
een lichte kale ruimte uitgezonderd twee fauteuils, een tafel en
een enorm doek met een rood figuur.
Albert Verkade kiest er - met Daan van Golden - voor om niet
te worden gefotografeerd. Verkade treft al voorbereidingen
voor de verhuizing en vindt de ruimte niet langer
representatief. Hij had vierendertig jaar een dubbel lokaal in
de Westmolenstraat. De tussenmuur die de ruimtes scheidt
heeft nog de hoge ruiten die je herkent van oude klassenfoto's.
In plaats van kortgeknipte jongens en meisjes met rokken
staan er echter nu marmeren en stalen beelden. Een kano,
als een op de Papoea's geïnspireerd voorouderbeeld hangt op
ooghoogte en is bijna zo lang dat hij de ruimte van muur tot
muur overspant. In plaats van voorouderbeelden zijn er echter
blokken in de vorm van pijlen aan boord: een regelmatig
terugkerend thema in Verkade's oeuvre.
Het lokaal van zijn buurman Sjef Henderickx is aanzienlijk
voller. Op een lange werktafel, in de kozijnen, in kasten en
dozen liggen scherven, stukken keramiek, bustes, vazen
en zaken die ooit nog van pas kunnen komen. Uit deze
brokstukken kan weer iets nieuws ontstaan, zoals Henderickx
nu bezig is om uit brokstukken van in de Beeldenstorm
gesneuvelde altaren een nieuw monument te maken dat
eenmaal gereed een plaats gaat krijgen in de Grote Kerk.
Henderickx verloochent ook in deze grote sculptuur zijn
afkomst en opvattingen niet. In het monument voor de Grote
Kerk mengt hij onvervalste religiositeit met zijn passie voor
archeologie, nooit bang om de hem fascinerende thema's
uit geschiedenis, literatuur en archeologie in zijn werk tot
uitgangspunt te nemen.
Musis 244
