Collectie de Reuver/Jenevermuseum
Bedenkt men daarbij,
dat er geen schafttijd
mag afgetrokken
worden zoals in
andere vakken, dan
zal het met ons
eens zijn dat het
tijd word in deze
erbarmelijke, ten
hemel schreiende
toestanden
verandering aan te
brengen.
De Moker,
22-06-1901 over
arbeidstijden van
02.00 - 21.30 uur
de gist, Collectie de Reuver/
Jenevermuseum
De stem van Henri Hartog klinkt nog
door in het in 1910 verschenen pamflet
van de socialist en latere wethouder
Piet de Bruin die het zwartst denkbare
beeld schetst van het Schiedam van
zijn dagen. Ook Ferdinand Bordewijk
en de christen-socialist Daan van der
Zee dragen bij tot dit beeld, hoewel
Van der Zee zich vooral baseert op
verhalen die hem als journalist bereikten
en Bordewijks verbazing zich vooral
richtte op het stadsbeeld waaruit de
brandersknechts al wel verdwenen
waren, maar de herinnering voortleefde.
Bronnen die meer inzicht verschaffen
zijn summier. De verhoren van
de Parlementaire enquête naar de
toestand in fabrieken en werkplaatsen
(1886-1887) geven enig inzicht in de
verhoudingen. 'Hoe is de toestand van
fabrieken en werkplaatsen met het oog
op veiligheid, gezondheid en het welzijn
der werklieden' was de kernvraag die de
commissieleden aan directeuren, bazen
en werklui stelden.
De verhoren brachten elders in het land
vele misstanden aan het licht.
De in Schiedam gegeven antwoorden
doen echter vermoeden dat een
kennelijke angst voor represailles de
knechts ervan weerhield het hele deksel
van het grondvat te tillen. Twee, nog
maar gedeeltelijk onderzochte bronnen
lijken voor onze feitelijke kennis van het
leven van de brandersknechts van grote
betekenis. Een ervan wordt gevormd
261 Musis
Onbekende Stoombranderij. Boven het interieur, onder het gieten van vers beslag, door de spiraal loopt
stoom om het beslag te verwarmen, Collectie Gemeentearchief
