de buurtbewoners geen voorbijganger een voet zet, staan,
zichtbaar voor iedereen die de moeite neemt er een meer
dan oppervlakkige blik op te werpen, indrukwekkende
huisjes en pakhuisjes die soms teruggaan tot de zestiende
eeuw. Ze zien er niet allemaal spie en span uit; sommige zijn
zelfs schromelijk verwaarloosd. Zo valt er op de voorgevel
van het hoekpand Rijkestraat/Lijnstraat, dat uit 1599 zou
stammen, niets aan te merken. Het ziet er als de meeste
geveltjes in de Rijkestraat appetijtelijk uit. Maar de zijgevel
is zwart uitgeslagen. Den Breems: "Laat de eigenaar dat nou
eens schoonmakenl Dan krijgt zo'n straatje meteen een
aantrekkelijker gezicht." Een ander oud pand in hetzelfde
straatje heeft grimmige stalen rolluiken voor de deuren. Den
Breems schudt spijtig het hoofd. "Begrijpelijk, maar natuurlijk
niet erg bevorderlijk voor de beleving van het stadsschoon."
In de Rijkestraat wordt gewezen op een ongewoon bouwsel:
een vertrek dat half uit de gevel steekt. "Weet je dat dat het
enige pothuisje van Vlaardingen is? Zulke huisjes dienden voor
het opbergen van potten en pannen. Het kookgerei werd erin
ondergebracht om ruimte in de keuken uit te sparen." Of de
benaming 'pothuis' hiermee inderdaad samenhangt is nog lang
niet zo zeker. Pot(deksel) is eveneens een waarschijnlijkheid.
Karakteristiek aan pothuizen is het afsluiten met luiken
(deksels). In veel pothuizen - met name in Amsterdam wordt in
het pothuis nering bedreven.
In een zijsteeg van het monumentale straatje ontwaart hij
een paar met grauwe platen afgedichte vensters en deuren.
"Ontsierend toch? Als je in een historisch pand woont, zorg
dan ook dat het er historisch uitziet!"
Dan de Landstraat. Niets dan lof heeft de HVV-voorzitter voor
de eigenaren van het gedeelte tussen Rijkestraat en Daijer. Alle
huisjes zijn zorgvuldig gerestaureerd. Maar alle inspanning
wordt teniet gedaan door de overzijde van de straat: een kale
vlakte die dienst doet als parkeerruimte voor de bewoners
van lelijke woonblokken uit de jaren tachtig. "Bebouw dat
parkeerterrein en maak er weer een echte straat van, met
architectuur die een klein beetje aan de oude stijl refereert."
Het achterste gedeelte van de Landstraat oogt al even slordig.
Dat wordt verknoeid door het kunstenaarscomplex Het
Kameel, dat geen enkele poging doet aansluiting te vinden
bij de historische omgeving. Gelukkig bevindt de vloedsteen,
die in de muur was ingemetseld, zich sedert drie jaar in de
collectie van het Visserijmuseum. "Een beetje meer moeite
van gemeentewege, ontwikkelaars en particulieren en de
historie komt weer tot leven", zegt Den Breems. Waarom niet
het gapende gat in de Smalle Havenstraat bebouwd met het
prachtige pand dat er ooit stond? Alle tekeningen zijn er nog.
Waarom niet eens gepraat met de eigenaar van het fraaie oude
pakhuis op nummer 23, dat zomaar staat te verkrotten? En
waarom gebeurt er niets met het mooie Jugendstilpand in de
Brede Havenstraat, tussen Bristol en het Griekse restaurant? De
lelijke witte platen waarmee het is afgetimmerd vormen een
regelrechte schandvlek in het hart van de oude stad.
De zon begint te zakken, de wandeling loopt ten einde.
We hebben niet meer dan een paar straten bekeken. "Ik
kan nog veel meer laten zien," zegt Den Breems. "Maar dit
geeft een goede indruk. Vlaardingen heeft meer dan genoeg
stadsschoon. Alleen is de eenheid zoek. Laten we de komende
Als het aan de historische vereniging lag, werd respect voor de historie een
zwaarwegend aspect bij het verlenen van sloop- en bouvergunningen.
Portiek Brede Havensteeg Vlaardingen, foto Cornelia Montfoort
Maar op een paar passen achter het havenfront liggen
minstens zoveel schatten. De onbekendheid daarmee, zegt Den
Breems, heeft simpelweg te maken met het feit dat mensen
gewend zijn hun waarnemingen te doen vanaf ooghoogte.
Ze hebben niet de gewoonte het hoofd in de nek te leggen
en gevels tot bovenaan toe te inspecteren. En op ooghoogte
zijn historische panden dikwijls onherkenbaar gemaakt door
lichtbakken, moderne gevelpuien en reclameboodschappen
die de aandacht afleiden. Een goed voorbeeld is het pand
van de voormalige boekhandel Aart Pontier (nu grillroom
Cairo) schuin tegenover de Visbank. Zou je alle opsmuk eraf
pellen, dan bleef er een gaaf oud geveltje over. Langs de
Westhavenkade staan verschillende andere door reclame en
opzichtige kleuren verf mismaakte pandjes van meer dan
modaal aanzien.
Nog een reden waarom een flink deel van het historisch bezit
aan het oog onttrokken blijft: het bevindt zich op plekken
buiten de gebaande paden. Ga maar eens een kijkje nemen in
de stegen direct achter de Westhavenkade, zoals de Zalmsteeg,
de Wijnstraat, de Vleersteeg, de Lijnstraat, de Landstraat en
de Smalle Havenstraat. Op sommige plekken, waar behalve
285 Musis
