Het plan, de geschiedenis en de bedenkers
Havenkerk
Fotografie: Jan van der Ploeg
Heel wat bezoekers van de Open
Monumentendagen zijn verrast als
ze bij het betreden van de uiterlijk
verwaarloosde Havenkerk kunnen vast
stellen dat in het interieur van de kerk
zoveel bewaard is gebleven van het oude,
katholieke Schiedam. De Johan Maasbach
Wereldzending - een pinksterkerk - heeft
van de Dominicanerkerk slechts zoveel in
gebruik genomen, als past bij de gezongen,
swingende opwekkingsdiensten. Er
staan enkele versterkers voor de gitaren,
microfoons, een keyboard en het drumstel
van de zanggroep. Maar feitelijk vallen die
in het niet bij de immense altaarstukken,
de rijk gebeeldhouwde preekstoel, de
heiligenbeelden en de staties in de
zijbeuken. Binnen is de Havenkerk nog altijd
de St. Johannes de Doperkerk. Bolwerk en
trots van het katholieke Schiedam dat in het
begin van de negentiende eeuw, ver voor
het wettelijk herstel van de bisschoppelijke
hiërarchie, met deze kerk luidkeels van zich
deed spreken.
Gemakshalve wordt de Havenkerk gerekend tot de
waterstaatskerken: kerken die na 1824 met toestemming
van het in 1812 ingestelde Departement voor de Roomsch-
Katholieke Eredienst werden gebouwd onder toezicht van de
ingenieurs van het ministerie van Waterstaat. De in 1821 - met
een Koninklijke subsidie van 20.000 gulden - in uitvoering
genomen Havenkerk viel echter niet onder dit regiem en is
dus een gewone neo-classicistische kerk, waarvoor de Haagse
architect Adrianus Tollus in 1818 het eerste ontwerp op papier
zette. De tekeningen voor deze Schiedamse katholieke kerk
berusten in het Nationaal archief in Den Haag en tonen een
nog alleszins bescheiden bouwwerk in dezelfde trant als de
enige jaren daarvoor door Tollus ontworpen en gebouwde St.
Petrus Bandenkerk in Rijsenburg-Driebergen. Tollus gold in
zijn dagen als dé bouwmeester van het zich heroprichtende
katholicisme en de daarbij behorende symboliek. De St. Petrus
Bandenkerk in Rijsenburg grondveste hij op de opgedolven
Musis 334
