als aartsvader van de Nederlandstalige
geschiedschrijving zijn opvolgers heeft
gegeven door in zijn rond 1285 in
opdracht van graaf Floris V geschreven
wereldgeschiedenis Spiegel historiael de
lezers te beloven orde aan te brengen
in de chaos van de geschiedenis, zodat
deze er wat van konden leren en beter
konden begrijpen in wat voor een wereld
zij leefden. Via vijftig hoofdstukken
over hoofdthema's in de vaderlandse
geschiedenis wil Van der Horst laten zien
dat Nederland een bijzonder land is met
een heel eigen plaats in de ontwikkeling
van Europa en de wereld. Elk hoofdstuk
bestrijkt één venster uit de Canon van
Nederland, opgesteld door de commissie
Van Oostrom ten dienste van het
geschiedenisonderwijs. De hoofdstukken
laten zien hoe een bijzonder land tot
ontwikkeling kwam.
Van der Horst schrijft over de vader
landse geschiedenis, terwijl daar
heel lang geen sprake van was. Hij
constateert in de inleiding van het
boek dat een 'officieel gesanctioneerde
geschiedschrijving' in Nederland
nooit van de grond is gekomen
vanwege de caleidoscopische visie
van de Nederlanders op hun verleden.
Terecht geeft hij aan dat katholieken,
protestanten, liberalen of socialisten
allemaal beschikten over een 'eigen'
nationale geschiedenis. Op de Sint-
Jozefschool leerde kleine Han van
de Broeders van Maastricht dat de
katholieken 'zeer loyale Nederlanders
waren, want zij bleven standvastig
ondanks alle discriminatie en
achterstelling waaraan zij tijdens de
Tachtigjarige Oorlog en de Republiek
onderworpen werden.' Er is in 2008 niet
veel meer over van dit veelstromenland
en het bijbehorende groepsdenken. De
welvaartsmaatschappij die vanaf de
jaren 1960 tot stand kwam heeft hieraan
een einde gemaakt. Volgens Van der
Horst laten de meeste Nederlanders
zich nu niet langer op sleeptouw nemen
door een geloof of een eenduidige
politieke overtuiging. Er is geen
absolute waarheid meer, alleen nog een
levensbeschouwelijk individualisme
Het delen van verhalen kan een band
scheppen tussen individuen. De Canon
van Nederland biedt met zijn vijftig
vensters iedereen de gelegenheid in
alle vrijheid op zoek te gaan naar
de bijzondere geschiedenis van
Nederland. Van der Horst wil zijn lezers
helpen bij een eigen, geïnformeerde
oordeelsvorming. Lees zijn vijftig
verhalen met een gemiddelde lengte van
13 1/3 bladzijde en oordeel dan over het
bijzondere karakter van Nederland.
De Republiek der Zeven Verenigde
Provinciën (1588-1795), die was
bijzonder. De gewesten vormden
'eilanden van betrekkelijke vrijheid
in een zee van absolutisme', en de
inwoners van de Republiek 'genoten de
hoogste levensstandaard van Europa'.
Vrijheid en welvaart, dat is toch het
beste wat je van een regering mag
verwachten, aldus Van der Horst. De
Republiek had als statenbond lange
tijd een unieke structuur, en bereikte
in de 17de eeuw de status van grote
mogendheid, die zij in de 18de eeuw
geleidelijk verloor. Dat is voor mij
het grote verhaal van de vaderlandse
geschiedenis.
De Schiedamse lezer moet er lang op
wachten, maar op pagina 560 belandt
hij even - zonder zodanig aangeduid
te worden - in de Sint-Liduinastraat in
Schiedam-West. Han van der Horst kan
uit zijn eigen familiegeschiedenis putten
bij zijn beschrijving van de nijpende
woningnood eind jaren 1940. De meeste
pasgetrouwden 'waren aangewezen
op de zolderverdieping van ouders of
schoonouders.
Wie volgens nieuwe overheidscriteria te
ruim behuisd was, moest verplicht een
gedeelte van de woning onderverhuren,
waarbij familieleden voorgingen.
Anders wees het gemeentelijk bureau
Volkshuisvesting zelf de nieuwe
bewoners aan.' De ouders van Han
trokken in bij zijn grootouders op een
zolder die een verbouwing onderging
tot woonverblijf. En op die zolder kwam
in 1949 Johannes J. van der Horst ter
wereld.
Han van der Horst kan goed verhalen
vertellen over de Nederlandse
geschiedenis, ook op zondagochtend
bij de VPRO-radio. Een plek op de
zondagavond bij de televisie in de plaats
van Geert Mak of Charles Groenhuijsen
lijkt mij een passende volgende stap voor
deze Schiedammer uit West.
H. van der Horst, Een bijzonder land.
Het grote verhaal van de vaderlandse
geschiedenis, Bert Bakker, Amsterdam.
ISBN 9789035132832713 p. 25,-
395 Musis