Van Speijk herdacht
m -
Maritiem Museum Rotterdam
Wat bezielt de Vlaardingse Johanna Dorsman 1859-
1898) om in 1873, 14 jaar oud, een exploderend schip uit
1831 als kussendek te borduren? Ongetwijfeld om zich,
als meisje van de gegoede klasse, te bekwamen in een
handvaardigheid die bij haar stand past. Maar waarom dit toch
wel martiale onderwerp, dat 42 jaar daarvoor plaatsvond?
Het is niet zomaar een ontploffend vaartuig, het is 's Lands
Kannonierboot no. 2', die op 5 februari 1831 in Antwerpen
door Jan Cornelis van Speijk persoonlijk naar een andere
wereld wordt geholpen. En Van Speijk was sinds die daad een
begrip en een tot op de dag van vandaag vereerde
vaderlandse held.
Nog steeds wordt zijn naam bij de Koninklijke Marine hoog
gehouden. De aanhang onder brede lagen van de bevolking is
nu echter nagenoeg verdwenen, maar dat is wel eens anders
geweest. Nadat hij zijn aan de kant gedreven en door Belgische
opstandelingen bedreigde schip had doen ontploffen, met
de apocrieve woorden 'dan liever de lucht in', barst er een
enthousiaste volksverering uit. Het verwijt dat Van Speijk de
controle over zijn schip was kwijtgeraakt en zijn bemanning
ongevraagd ook de dood mee insleurde, wordt gemakshalve
vergeten. De nadruk ligt op de opofferingsgezindheid en
heldenmoed, die zich meteen vertaalt in talloze gedenktekens,
liederen, boeken, prenten, schilderijen en aan hem refererende
kunstnijverheid. In Vlaardingen wordt aan het havenhoofd een
lichtbaak te zijner herinnering geplaatst en borduurt Jannetje
Dorsman een kussendek met het fatale moment. De Van
Speijkverering is in haar jaren nog springlevend en ook voor
een opgroeiend meisje een tastbaar gegeven. Nu wordt het in
het Maritiem Museum Rotterdam bewaard, als uiting van het
sentiment van een bevolking bij een jammerlijk mislukte actie
van een jonge officier van 's Rijks Marine.
13 Musis
f :-l>-J<
