Veel retro op de plaats van Vlietland
De bewoners van het Nassau kwartier,
verenigd in het buurtcomité dat meedenkt
en - naar eigen hopen - meebeslist over
de invulling van de, na sloop van het
Vlietlandziekenhuis, vrijkomende locatie,
zijn geen tegenstanders van behoud van
het voormalige zusterhuis.
Tijdens de presentatie van de eerste
schets van een beeldkwaliteitsplan - op
27 januari in de Erker - toonden ze zich
wel nieuwsgierig naar de toekomstige
bestemming. Daarin zijn voor de
herontwikkelaars wel een paar hobbels te
nemen. De weinig creatieve na-oorlogse
aanbouw zal gesloopt moeten worden
wil het bouwwerk in z'n oorspronkelijke,
eenvoudige elegantie worden hersteld.
Bovendien zal het niet eenvoudig zijn
een herbestemming te vinden waarbij
de - uiterlijk zichtbare - verdeling van
het interieur in kleine kamers, zoveel
mogelijk gespaard blijft. Maar goed....,
daarvoor zijn inmiddels elders in den
lande voorbeelden genoeg voorhanden.
In die eerste schets van de oud
wethouders Adri Reijnhout en Peter
Groeneweg kwamen meer voorbeelden
aan de orde. De uitgangspunten - die
zij aan de ongeveer vijftig toehoorders
voorlegden - zijn globaal reeds in
Musis ter sprake geweest. 'Kenmerk
van de buurt', sprak Reijnhout in
december 2008, 'is het vrije kavel.
Hoewel de woonhuizen zich in stand
niet significant onderscheiden, zijn
de meeste woonhuizen individueel
gebouwd. Dit moet je ook voor de
toekomst willen nastreven. Mét behoud
van het uitgangspunt dat op deze locatie
ook sociale woningbouw moet worden
gerealiseerd en mét het aanpassen
van de nieuwbouw aan de bestaande
patronen. Aan Schiedam is gevraagd te
voorzien in woningbouw op toplocaties
en deze gerealiseerd volgens de daarvoor
geldende normen. En daaronder wordt
dan niet de dertigerjaren stijl begrepen,
waarmee elke projectontwikkelaar
onmiddellijk op de proppen komt. Het zal
moeten gaan om woningbouw van een
onderscheidend karakter. Moeilijk, in dit
gebied en tegen deze achtergrond, maar
wel leuk.'
De keuze voor het vrije kavel is overeind
gebleven in deze eerste schets voor een
beeldkwaliteitsplan. Daarbij spreken
Reijnhout en Groeneweg zich uit voor
een klassiek stratenpatroon. Gezien de
vormgeving van het Nassaukwartier
is dat een logische keuze. Elke andere
zou tot gevolg hebben dat het nieuwe
buurtje een vreemde eend in de bijt kan
zijn. Op zich bestaat daartegen natuurlijk
geen enkel bezwaar, ware het niet dat
de architectuur en stedenbouwkundige
inkadering in dat geval van zo'n hoge
kwaliteit moeten zijn, dat deze de
afwijking in vorm en stedenpatroon
volledig motiveren. Daarvoor is in
Schiedam noch de kwaliteit, noch het
geld aanwezig. Aanbevolen wordt dus
een klassiek, rechthoekig stratenplan
met verplichte waterberging. In het plan
wordt ook voorzien in energiezuinig
bouwen met warmte/koudeberging
op grondwaterniveau, een inmiddels
beproefd keersysteem.
De wijk zal gekenmerkt moeten worden
door veel groen. Als voorzien wordt
in hoogbouw dient deze aan de zijde
van de Burgemeester Knappertlaan te
worden gerealiseerd. Deze hoogbouw
herbergt dan duurdere appartementen,
hoewel erg hoog zal de bebouwing
niet zijn. Voorgesteld wordt vier lagen.
Een merkwaardige keuze, waar de
stedenbouwkundige setting van dit
gebied juist vertrouwd is met dat accent
van massaliteit van het nog bestaande
Gemeenteziekenhuis v/h Vlietland.
Er zijn heel wat vooruitstrevende,
fantasierijke architecten te vinden
die met dit gegeven heel goed uit de
voeten zouden kunnen. Ook bij de
huidige, explosief gestegen bouwkosten.
Gedacht wordt aan twee of drie
appartementencomplexen waarin ook de
segmenten van seniorenappartementen
in de vrije huur sector en sociale koop
kunnen zijn ondergebracht.
Verder gaan Reijnhout en Groeneweg
uit van huizen met erkers, dus
ongeveer zoals het meest voorkomende
type woonhuis in deze omgeving.
Vanzelfsprekend bevat de schets een
passage waarin gesproken wordt van
een zorgvuldige en gedetailleerde
architectuur, zo ongeveer een
standaardbegrip in welk ontwikkelings-
of herontwikkelingsplan dan ook en
daardoor bijna tot pleonasme geworden.
Ook het vervolg maakt niet meteen
enthousiast. De parkeernorm wordt op
2 gesteld, waarmee Schiedam zeker niet
voorop loopt als stad die met het oog op
de samenleving van morgen, nu alvast
een norm durft te stellen. Op de vrije
kavels wordt een grote verscheidenheid
van woningen gerealiseerd waarbij zowel
klassieke als moderne vormen worden
ingepast. Dakkapellen zijn toegestaan
evenals schuurtjes mits deze tijdens de
bouw met het woonhuis mee worden
opgetrokken. Reijnhout en Groeneweg
gaan niet alleen uit van een grote
verscheidenheid aan woningen, ook
de prijsstelling kent grote verschillen.
Beginnend bij een prijs van net even
onder de 200.000 euro kunnen deze
oplopen tot boven het miljoen. De
hogere prijzen kunnen tot uitdrukking
worden gebracht in zichtbare en
onzichtbare kwaliteit. Zichtbaar zijn dan
natuurlijk architectuur, materialisering
en perceelgrootte. Onzichtbaar zijn het
aantal kamers, interne inrichting en
grootte en hoogte van de verschillende
ruimten.
De schets stelt een streng regime voor
waarbij de gemeente de regie voert. In
alle gevallen moeten plannen worden
getoetst aan het beeldkwaliteitsplan
terwijl de bebouwing van de
'Vlietlandlocatie', als geheel het karakter
van de directe omgeving niet mag
aantasten.
Voor de ideevorming werd gezocht naar
referentiewijken in ondermeer Ypenburg,
Boswijk, het Goese Meer, Barendrecht en
Lansingerland. Als voorbeeldwijk voor de
verdere ontwikkeling van de locatie werd
met name de nieuwe wijk Mortiere bij
Middelburg gekozen. De woonhuizen en
vormgeving van de buurt benaderen naar
de mening van Reijnhout en Groeneweg
het meest de uitgangspunten die zij in
hun eerste schets hebben vervat.
Daarmee nemen ze dan wel grote
afstand tot de stelligheid waarmee zij
nog geen drie maanden geleden in Musis
betoogden dat de 'Vlietlandlocatie' geen
staalkaart mocht worden van retro-
stijlen, grote overstekken en ander
fraais dat elke projectontwikkelaar op
z'n standaardrepertoire heeft. Mortiere
vertegenwoordigt echter de 'pompadour
van de middenklasse'. Haagsche
bluf. Maar dan duur. En niets dat kan
wedijveren met dat vrolijke zusterhuis in
alle bescheidenheid.
LP/HVDS
17 Musis
