Van het middeleeuwse Vlaardingen is geen kaartmateriaal bekend.
De kaarten van Potter geven op veel plaatsen de cartografisch vroegst
bekende situatie weer.
veldonderzoek werd inderdaad een brede geul aangetroffen,
die waarschijnlijk overeenkomt met het afgebeelde spuiwater...
Waarschijnlijk, want we hebben te maken met verschillende
waarheden: de werkelijkheid volgens Potter en de archeo
logische werkelijkheid. De werkelijkheid van Potter laat
ik graag aan de historicus over - hoewel ik u dit wel wil
meegeven: de betreffende kaart diende ter illustratie dat de
Maasdijk niet opgehoogd hoefde te worden. Potter heeft dan
ook de omkading van de brede buitenlanden goed duidelijk
aangegeven.
De archeologische waarheid gaat uit van onafhankelijke
dateringen. Uit de aangetroffen geul kwam helaas geen
materiaal dat gedateerd kon worden. Vraag of de gevonden
geul het 'spuiwater' is dat Potter tekende blijft dus open.
Waarschijnlijk wel: archeologie gaat over waarschijnlijkheden.
Nauwkeurig
Het bovenstaande doet geen recht aan de kaarten van Jan
Jansz. Potter, maar illustreert slechts de slag om de arm die
archeologen houden bij het gebruik van historische kaarten.
De kaarten van Potter zijn juist zeer nauwkeurig. Dat de
metingen van Potter accuraat zijn blijkt ook uit archeologisch
onderzoek. Op een kaart voor het Weeshuis in Delft tekende
Potter een rechthoekig terrein dat door hem aangeduid werd
als de Hoge Werff. Het terrein wordt omgeven door sloten.
Door de kaart, met behulp van andere historische kaarten,
te refereren aan de huidige topografie, konden onderzoekers
schatten waar deze sloten zouden liggen. De sloten werden op
de verwachte locaties aan de Markgraaflaan en Van Schraven-
dijkplein aangetroffen.
Perspectief
Toch, die exactheid van Potter geldt enkel voor de percelen
die hij inmat. Op folio 9 verso van het kaartboek van het
Gasthuis in Schiedam tekende Potter de percelen die gepacht
werden door Lenaert Maertenszn. De erven van boerderijen
in de omgeving tekende hij in perspectief, zo ook het erf van
de 'Joffer Aechtenwoning'. Een 10 jaar oudere kaart van een
onbekende landmeter, beeldt ook de 'Joffer Aechtenwoning'
in perspectief af. Wat de kaart van Potter anders maakt, is
dat hij het hele erf in perspectief vat, terwijl de kaart uit 1562
de gebouwen afzonderlijk in perspectief zet. Potter maakte
Inê4i& FL
_,t n.A- t*»l I-}®'
V&» W >r 4*»
J
35 Musis
Percelen in 'Vlaerding'. gepacht door Lenaert Maertensz., folio 9 verso.
V
.1») \*>tj V.w
nrif&v- Vvutf
xf\oof ly*&* jia
C+***&>- /LSth** y\
7,' tfycd A
tfwofir J1tfr0n*l 3S'»| 4
tprJ - W.-M
7C:., fJb
J„' ^.«4 igè*t> fmnM;
