Grafelijke hoofdstad
1000 jaar Holland en het nieuwe stadhuis
Musis 32
Tim de Ridder. Foto: Jan van der Ploeg
Vlaardingen ondergaat rond 1000 een ware metamorfose.
Rond die tijd zal het grafelijke hof, een omgracht terrein
van circa 70 bij 100 meter, zijn aangelegd ter hoogte van
het Liesveldviaduct en de Markgraaflaan. Het is het oudste
grafelijke hof dat we kennen van het Hollandse graafschap.
Graaf Dirk III liet ook een burcht bouwen die mogelijk tegen
de nederzetting Vlaardingen is gebouwd. In deze periode
ontwikkelde Vlaardingen zich snel tot de belangrijkste
plaats van het Westfriese graafschap dat later Holland zou
heten. De resten van Vikingschepen die gevonden zijn op
de locatie Gat in de Markt, getuigen waarschijnlijk van een
levendige internationale handel. Vlaardingse munten die
aan het einde van de elfde eeuw zijn geslagen zijn tot in
Zweden teruggevonden. Juist uit deze periode dat Vlaardingen
een omwenteling doormaakte die geen gelijkenis kent in
de Vlaardingse geschiedenis zijn er tijdgenoten van de
roemruchte graaf Dirk III opgegraven bij de locatie 'Gat
in de Markt'. Deze individuen lagen in een deel van een
begraafplaats dat tussen 1000 en 1050 in gebruik was. Er
werden in totaal 41 individuen opgegraven, waaronder negen
mannen, zes vrouwen en 26 kinderen. Het relatieve hoge
aandeel kinderen wijst niet zozeer op een hoge kindersterfte,
maar eerder op het feit dat in dit deel van de begraafplaats
mensen zijn begraven met een wat lagere sociale status. De
belangrijkste mensen lagen meestal dichter bij of zelfs in de
kerk. Misschien gaat het hier ook wel niet om Vlaardingers,
maar om mensen die van buiten Vlaardingen kwamen. Deze
graven zijn in verschillende opzichten zeer bijzonder te
noemen. Ze dateren uit een zeer kort tijdsbestek (1000-1050).
Een dergelijk kort tijdbestek en scherpe datering van graven
is een zeldzaamheid binnen de archeologie. Het bijzondere is
dat het bovendien een periode betreft waarin Vlaardingen een
turbulente ontwikkeling doormaakt die niet alleen belangrijk
is voor Vlaardingen maar ook voor het ontstaan van Holland.
Daarnaast zijn de graven uitermate goed geconserveerd. Niet
alleen het botmateriaal, maar ook het hout van de kisten en
zelfs het stro waarmee de overledenen duizend jaar geleden
waren afgedekt, verkeerden nog in een uitstekende staat. De
conservering is zelfs dermate goed dat het DNA in de kiezen
van de elfde-eeuwse schedels nog bewaard was gebleven. Het
is daarmee de oudste collectie menselijk DNA van Nederland.
De vraag rees of er vandaag de dag nog verwanten waren
van deze elfde-eeuwse Vlaardingers. Deze vraag leidde tot
de zoektocht naar de 'oer-Vlaardinger' en kreeg nationale
bekendheid. Het DNA van een Rotterdamse tandarts, de heer
Zuiderent bleek overeen te komen met dat van een elfde-
eeuwse kies. Voor het eerst was in Nederland duizend jaar tijd
overbrugd aan de hand van DNA.
Naast de spectaculaire vondsten uit de elfde eeuw heeft de
elfde eeuw Vlaardingen nog meer te bieden. Op 29 juli 101 8
vond de beroemde slag bij Vlaardingen plaats. Historici zien
deze slag wel als het begin van Holland. Niet voor niets staat
op de hoek van het oude stadhuis een standbeeld van Dirk III
met als begeleidende tekst: "Grondlegger van Holland". Dat
geeft alle reden om het jaar 2018, als duizend jaar geleden is
dat de slag bij Vlaardingen plaatsvond, niet ongemerkt voorbij
te laten gaan. Er ligt een ongekende kans om Vlaardingen
op de kaart te zetten als de plaats waar de wieg van Holland
heeft gestaan I Daarnaast biedt de bouw van het nieuwe
stadhuis ook enorme kansen om de band van Vlaardingen met
het Hollandse graafschap te verbeelden. Meer daarover kunt u
lezen in het document van de expertgroep cultuurhistorie dat
te downloaden is op de Vlaardingse site www.vlaardingen.nl/
archeologie/publicaties.
