Het Schiedams Gemeenschapsfonds
verdient meer dan alleen sympathie
tekst: Wim Henkes
Ruim vier jaar geleden werd in Nederland onder aansturing
van de werkgroep Filantropie van de Vrije Universiteit
Amsterdam het initiatief genomen tot de oprichting van
lokale gemeenschapsfondsen. Inmiddels zijn in Nederland
zeven van dergelijke fondsen actief in Maastricht, Blaricum,
Texel, 's-Hertogenbosch, Goirle, Winterswijk en Schiedam.
Het Schiedamse fonds steekt inmiddels met kop en
schouders boven de andere uit. Dit zowel in beschikbaar
kapitaal als in het aantal ondersteunde projecten. Maar dit
betekent niet dat er geen zorgen zijn om de toekomst.
Lange traditie
Het Gemeenschapsfonds Schiedam heeft nauwkeurig
geformuleerd welke doelen het fonds bij voorkeur steunt.
In hun algemeenheid zijn dit concretekleinschalige
projecten die enige extra hulp goed kunnen gebruiken.
Musis 12
De gemeenschapsfondsen in Nederland hebben als
uitgangspunt dat de samenleving verandert. Bedrijven zijn
bijvoorbeeld meer en meer bezig met maatschappelijk
betrokken ondernemen. Als het goed is tenminste. Burgers
willen meer invloed uitoefenen op leefomgeving en
bestaanskwaliteit. Deze ontwikkelingen maken nieuwe
verbanden binnen de samenleving noodzakelijk.
In 2001 is de Vrije Universiteit gestart met het driejarige
Experiment Lokale Gemeenschapsfondsen. In dit project
werd onderzocht hoe op het punt van financiële participatie
tegemoet kon worden gekomen aan die veranderende
maatschappelijke eisen. De uitkomsten leken zo bevredigend
dat in 2004 werd besloten om met de oprichting van zogeheten
gemeenschapsfondsen van start te gaan. Schiedam behoorde
tot de eerste en meest enthousiaste deelnemers.
De grondgedachte van het gemeenschapsfonds komt uit
de Verenigde Staten. Lokale gemeenschapsfondsen zijn
daar particuliere fondsen, die uit eigen vermogen jaarlijks
gelden ter beschikking stellen voor maatschappelijke en
sociale doelen. De 'community foundations' steunen op
inkomsten uit verschillende bron. Met name uit legaten,
giften en schenkingen van particulieren en bedrijven. Ook de
Nederlandse fondsen verwachten op deze manier te kunnen
functioneren. Zij leggen dan ook verantwoording af in een
uitgebreid financieel en inhoudelijk jaarverslag. Iedereen kan
zien waaraan het geld wordt besteed.
In de Verenigde Staten bestaat een
heel lange traditie op het gebied van
maatschappelijke ondersteuning
door particulieren. Tal van culturele,
maatschappelijke organisaties,
sportcomplexen, poliklinieken en
ziekenhuizen dragen daar de naam
van milde gevers. Zonder deze zou de
Amerikaanse samenleving er een stuk
schraler uitzien. In Nederland bestaat
deze traditie niet, al kennen we wel de
dr. Anton Philipszaal, Kröller Müller en
het Museum Boijmans Van Beuningen.
Onbekend is het fenomeen van het
particuliere fonds echter ook weer niet.
Wie het jaarlijkse 'fondsenboek' tot zich neemt is bekend met
de talrijke 'fondsen onder naam'. Particuliere fondsen die zijn
ondergebracht bij grote instellingen als bijvoorbeeld het Prins
Bernhardfonds en heel bescheiden hun werk doen.
Het Gemeenschapsfonds Schiedam heeft nauwkeurig
geformuleerd welke doelen het fonds bij voorkeur steunt. In
hun algemeenheid zijn dit concrete, kleinschalige projecten die
enige extra hulp goed kunnen gebruiken. De opsomming op
de website geeft echter nog weinig inzicht. Genoemd worden
onderwijs en onderzoek, kunst en cultuur, sport en recreatie,
natuur en milieu en gezondheid Een veilig lijstje dat bijna
standaard afkomstig lijkt uit het jaarlijks verschijnend overzicht
van Nederlandse fondsen.
De jaarverslagen geven echter beter beeld. Hieruit spreekt de
belangstellingssfeer van het fondsbestuur. Van eenendertig
toegewezen subsidies, op een totaal van achtenveertig
aanvragen die op de site worden vermeld, hadden er achttien
direct betrekking op jeugdactiviteiten. Het ging daarbij
steeds om uitgesproken kleinschalige projecten die een extra
steuntje goed konden gebruiken. Zo sprong het fonds bij
in de aanschaf van kerstversiering voor een centrum voor
zintuiglijk gehandicapten en financierde het mede aanschaf
van een nieuwe toiletgroep en vervanging van de kapotte
oven voor een scoutinggroep. Het fonds hielp ook een school
aan extra speeltuigen en droeg een bescheiden steentje
bij aan het kinderboekenbal. De Rolantinos als orkest van
