Achteraf een geluk
Een geluk is ook dat de Landelijke Vereniging tot behoud van
het Historische Bedrijfsvaartuig als haven voor de jaarlijkse
reünie de Lange en Korte Haven heeft uitgekozen. Niet alleen
Jan Schaper bepleitte in de jaren '60 een versterking van het
historisch stadsbeeld, ook de jonge stedenbouwkundigen
en architecten die deel uitmaakten van de groep rondom de
filmer, ontwikkelden plannen in die richting. Van uitwerking
kwam het vooralsnog niet tot - eerst mondjesmaat maar
later met toenemend enthousiasme - aan historische
binnenschepen de toestemming werd gegeven om in
Schiedam een vaste ligplaats te kiezen. De Lange en Korte
Haven herkregen met de oude schepen hun oude luister
terug. En meer. Met de 'bruine' vloot van historische zeilende
bedrijfsvaartuigen bood Schiedam ook een gastvrije ligplaats
aan de 'zwarte' vloot, die van historische motorschepen. En
hiermee heeft Schiedam inmiddels enige faam verworven als
nautisch openluchtmuseum tegen het decor van voormalige
branderijen, distilleerderijen en molens.
Heel lang en heel veel (te lang en te veel volgens bestuurlijk
criticaster Harm Roelfsema) stond Schaper stil bij de scheeps
bouw als motor van de lokale economie en betekenis voor
de stedenbouwkundige ontwikkeling van Schiedam. Het zijn
indrukwekkende beelden. Misschien juist door de registratie
in sober zwart-wit. Schaper voegde daarmee een nieuw,
zeer artistiek en daarin eigenzinnig element toe aan het
beeldverslag van vijfendertig jaar (1945-1980) scheepsbouw
in Schiedam. Zowel Wilton Fijenoord en Gusto legden hun
aktiviteiten nauwkeurig vast. Gusto in de vorm van maquettes
en het technisch archief. Wilton Fijenoord ook in vele tien
duizenden foto's en films van kielleggingen, bouwreportages,
verfilming van de productieprocessen, de befaamde WF-bedrijfs-
school en de vele ondersteunende diensten en afdelingen.
Tientallen grote films werden door Wilton gemaakt die elk
jaar tijdens een grote personeelsavond in de Vlaardingse
Stadsgehoorzaal werden gedraaid. Als een soort filmische
jaarverslagen, bedoeld om de stemming erin te houden.
De teloorgang van Wilton Fijenoord en Gusto in amper
tien jaar tijd gaf Roelfsema voorlopig gelijk. Schapers film
17 Musis
'Schiedam kiest voor het water' leek het zout te zijn geworden
in een schrijnende wond, die maar niet wilde helen. Serieus
werd gedacht aan het dempen van de Wiltonhaven om er
woningen te bouwen. In Rotterdam was dit ook gebeurd
op het oude Wiltonterrein nabij de Ruigeplaatbrug, waar
de werf zijn oudste vestiging had. Een succes kan dit
woningbouwprogramma niet worden genoemd. De tijd was
ook nog niet rijp voor prestigieuze projecten zoals de Kop
van Zuid, de Llyodkade, de Müllerpier of de Entrepothaven in
Rotterdam. Achterafkan het een geluk worden genoemd dat
Schiedam de plannen liet voor wat ze waren en aarzelde om
de aan diep water gelegen Wiltonhaven dan maar te dempen
bij gebrek aan beter.
Maar het tij keerde. Inmiddels wordt het voormalige
Wiltonterrein mede gemarkeerd door de stalen, tien
kantoorverdiepingen hoge, 'bolder' van Van Seumeren/
Mammoet. De activiteiten van Van Seumeren/Mammoet
richten zich op extreem zware en ingewikkelde hef- en
transportopdrachten en met name in de petrochemische en
energetische sector. Eén van de meest aandachttrekkende
projecten was in 2001 het bergen van de gezonken Russische,
door kernenergie aangedreven onderzeeër Koersk.
Aan de andere zijde van het terrein zijn de vroegere Wilton-
dokken momenteel in vol bedrijf bij Damen Shiprepair.
Opnieuw liggen de dokken en kaden vol.
En tenslotte is de oude Wiltonhaven de vestigingsplaats
geworden van Huisman, een vanuit Schiedam naar Tsjechië
en China geëxpandeerde bouwer en ontwerper van
uitzonderlijke vaartuigen en installaties op het gebied van,
onder andere, zwaar zeetransport, olie- en gasboring en
het leggen van pijpleidingen in diep water. De varende en
vaste installaties van Huisman trekken - binnenkomend in
Schiedam - vrijwel ieders aandacht door hun omvang en hun
ongekende complexiteit. De scheepsbouw is weer terug in
Schiedam
jan Schaper had gelijk. Schiedam kiest voor het water.
Het jaar 2010 is daarin met alle activiteiten die mede door
ontdekschiedam.nu in één museaal, cultureel en toeristisch
evenementenprogramma zijn gevat, slechts een bevestiging
van Schapers filmtitel. Alleen nu dan in 3D. En vanzelfsprekend
geheel in kleur.
