Omdat dit Hessorgel eigendom is van de
gemeente Schiedam, zou de gemeente kunnen
overwegen voor dit orgel een stadsorganist
aan te stellen. In Schiedam wonen en werken
bekende vakorganisten die zeker in staat zijn
veel publiek te trekken.
De toekomst van het orgel
Tal van ideeën
Stadsorganist?
21 Musis
In 1785 wordt het orgel, in verband met de aanstaande
verbouwing van het St. Jacobs Gasthuis, gedemonteerd en
opgeslagen. Na de grote verbouwing en uitbreiding van het
Gasthuis en de kapel wordt het orgel in 1793 herplaatst door
Joachim Reichner uit Den Haag.
Achter het uitbundig versierde rococo-front in wit en goud gaat
een instrument schuil dat tot op heden in zijn opzet nooit is
gewijzigd. Het is dan ook het meest oorspronkelijke orgel in
Schiedam en het belangrijkste nog bestaande kerkorgel van
Hendrikus Hermanus Hess. Hoewel bescheiden van omvang
heeft het een uniek klankkarakter.
Het is natuurlijk fijn dat er in Schiedam zo'n zeldzaam
instrument aanwezig is. Maar: wat doe je ermee? Het orgel
bevindt zich nog steeds in redelijk goede staat en er zijn al
weer plannen gemaakt voor een volgende grote onderhouds
beurt. In het verleden vonden er regelmatig op zaterdagmid
dagen orgelbespelingen plaats. De belangstelling hiervoor was
op het laatst niet al te groot en al jaren gebeurt er vrijwel niets
meer met dit orgel. Jammer en onwenselijk, want het is voor
het mechaniek juist goed een orgel regelmatig te bespelen.
Het organiseren van orgelconcerten brengt veel werk met
zich mee. Als het vervolgens weinig bezoekers trekt, is het
begrijpelijk dat het verdacht stil is geworden in de kapel. Veel
geld uitgeven voor onderhoud van een orgel dat nauwelijks
wordt bespeeld, is zonde. Men kan er ook voor kiezen niets
meer aan onderhoud uit te geven, maar dan houd je op den
duur alleen een mooi front over. Dat ziet er leuk in de Giudici
Kapel, maar dit is natuurlijk geen optie.
Echte orgelliefhebbers roepen dan ook: "Er moet iets gaan
veranderen in het gebruik van dit orgel, waardoor het
behouden kan blijven waarvoor het ooit is bedoeld: regelmatig
bespeeld worden." Natuurlijk brengt de plek - een druk bezocht
museum - beperkingen met zich mee. Voor de bescherming
van de kostbare kunstcollectie wordt in alle museumzalen
het klimaat door middel van een geavanceerd systeem
onder controle gehouden. Daardoor is het moeilijk toegang
te krijgen tot de kapel buiten het museum om. Organisten
moeten rekening houden met bewaking, openingstijden en
overige activiteiten in de kapel. Daarom hangt veel af van de
medewerking van het museum.
Idealiter stelt het museum organisten in de gelegenheid het
orgel voor studiedoeleinden te gebruiken. Daaraan is zeker
behoefte.
Het orgel is overigens ook uitermate geschikt voor groot
schaliger concerten. Denk aan een combinatie met een
(bescheiden) strijkorkest op de orgelgalerij voor uitvoering
van bijvoorbeeld de schitterende orgelconcerten van Handel.
Dan moet wel een oplossing worden gevonden om ook de
oorspronkelijke toegangsdeuren tot de orgelgalerij te kunnen
gebruiken. In de huidige situatie is de toegang tot de galerij
alleen mogelijk vanaf de zijkant, via een nauwe doorgang,
hoog boven de vloer, wat voor musici met hoogtevrees een
angstaanjagende exercitie is.
Regelmatige orgelbespelingen kunnen ook worden georgani
seerd op zondagmiddagen, wat misschien meer publiek trekt
dan op de zaterdagmiddagen, zoals voorheen.
In de Laurenskerk hield Jaap Drupsteen twee jaar geleden
een bijzondere performance waarbij hij de moderne
klanken van het orgel verbond met gekleurd licht. Zo'n
klankkleurpresentatie zou de aula letterlijk in een ander
museaal licht kunnen zetten.
Omdat dit Hessorgel eigendom is van de gemeente Schiedam,
zou de gemeente kunnen overwegen voor dit orgel een
stadsorganist aan te stellen. In Schiedam wonen en werken
bekende vakorganisten die zeker in staat zijn veel publiek te
trekken. Zoals Geert Bierling, de stadsorganist van Rotterdam
en Arjen Leistra, de nieuwe organist van de Grote- of St. Jans-
kerk, die evenals Geert Bierling een uitstekende reputatie
heeft opgebouwd als concertorganist. Op 1 januari 2010 gaf
Arjen Leistra een orgelconcert en een groot deel van de ruim
tweehonderd bezoekers kwam van buiten Schiedam. Door
bijvoorbeeld één van deze landelijk bekende organisten een
nevenfunctie aan te bieden als stadsorganist van Schiedam,
zijn we er als stad van verzekerd dat op het museumorgel
op het hoogste niveau wordt gemusiceerd en dat daar veel
bezoekers op af komen. Op het gebied van de beeldende
kunst doet het museum niet anders.
