melden uit Schiedam!
door: Hans van der Sloot
presentatie van klassiek toptalent. Schiedam doet 't ook, maar
dan wat minder.
Echter..., één instelling gaat zowaar niet geheel voorbij aan
het landelijk thema 'De smaak van de 19de eeuw' Maar geheel
passend in de gevestigde Schiedamse traditie van herhaling en
veronachtzaming van de plaatselijke geschiedenis, presenteren
de bibliotheken 'Stadserf' en 'Noord' een bescheiden expositie
van voorwerpen uit de historische collectie van het Stedelijk
Museum. Schiedam zal men er vergeefs zoeken. De relatie
tussen het thema van de Open Monumentendag en de keuze
van de conservator laat overigens ook aan duidelijkheid te
wensen over.
Niet door kennis gehinderd
Maar wat had Schiedam in de negentiende eeuw nu aan
smaak' te bieden, buiten de aankleding van woonhuizen en
de smaak op het gebied van de architectuur, die in genen
dele afwijkt van hetgeen elders werd neergezet? Want die
negentiende eeuw is ook de tijd dat de distillateurs zich wel
degelijk realiseerden dat zij tegemoet dienden te komen aan
de snel veranderende smaak van het publiek en mode van
dat moment. De tweede helft van negentiende eeuw is ook
de periode dat het distillateursvak tot volle wasdom komt.
Met een enorme diversiteit aan producten, recepten,
presentaties en reclame-uitingen van onder andere
Distilleerderij C. Meijer Co, Hasekamp, J. Wittkampf,
Legner, J.J. Melchers, P. Melchers, Coebergh, Joh. Vrijmoed,
Joh's de Kuyper, J.A.J. Nolet, A. Nolet, de Schiedamsche
Alcoholfabriek, Piet van Gent, Daalmeijer, de Wed. Floryn,
Simon Rynbende, Jansen en Wouterlood, Duys Co, Schade
en Buysing, Hoppe, Daniël Visser - de Graauwe Hengst, Visser
Co - De Vink, Linnenbrink, Cohn Zn, Herman Jansen met
zijn Louter kabouter, Houtman Co, A. de Waard, Adrianus
van den Eelaart, S.A. Maas, Meder, Wenneker, Distilleerderij
en Limonadefabriek Voogd, Branderij-distilleerderij A. de
Koning, the Netherlands Distilleries, Vrijland van der Hoogen
Distilleerderderij en Gistfabriek en Hoboken de Bie.
Het comité Open Monumentendagen gaat hieraan volledig
voorbij. Evenals aan de talloze recepten waarmee de
Schiedamse distillateurs nationaal en internationaal roem
vergaarden en bon ton waren in het gezelschap van Neder
lands goede smaak. Zoals de 'nieuwe oogst' bessenjenever
waarmee Coebergh en Rynbende, tot ver in de twintigste eeuw
het publiek verrasten. En niet te vergeten de vele verschillende
citroenjenevers, de vlierbessenjenevers, de talloze kruidenbitters
en de talloze, in Schiedam gestookte, likeuren als onder andere
Juffertje in het groen, Hempje licht op, Hansje in de Kelder,
Half om half, Curagao blauw en wit, Hoe langer hoe liever.
Voorburg, Bruidstranen, Oranjebitter, Alsem, Kola- en Kinawijn,
Drie maal drie, Eau de ma tante, Kraamanijs, Pruimpje prik in,
Roosje zonder doornen, Kummel, Persico en Parfait d'amour om
maar een paar willekeurige negentiende-eeuwse likeuren te
noemen. Wie het heeft over smaak en goede smaak kan er niet
aan voorbij wat nationaal en internationaal aan Schiedamse
producten werd weggenipt. Behalve dan het - niet door kennis
daaromtrent gehinderde - comité Open Monumentendagen.
Toch verdient het werk van het comité enige waardering.
Men moet zich realiseren dat de organisatie van de Open
Monumentendagen een heidense klus is en dat vooral heel wat
stedelingen er de lange wandelingen voor over hebben om her
en der binnen te gluren. Maar jammer blijft het dat deze Open
Monumentendagen volstrekt voorbijgaan aan de betekenis
van Schiedam in relatie met de smaak van de negentiende
eeuw. En hoe de distillateurs met groot succes de smaak van
het moment wisten te treffen. Voor wat de beschrijving van
achtergronden betreft, komt het programma niet verder dan het
eeuwige historische prakje vol kommer en kwel en vol fouten
bovendien. Terwijl er zoveel te vertellen zou zijn. Met deze
keuze wordt maar al te duidelijk gemaakt waarheen het met de
discussies over lokale geschiedenis, de historische collectie en
het Jenevermuseum in de nabije toekomst zal gaan. Op deze
manier naar nergens.
istilleerderij C. Meijer Co. De Palmboom, rechts die van A. van Hoboken.
23 Musis
