Museum vondsten
Blik van Baronie
Wlmm
tekst Jeroen ter Brugge
Foto's: Speelgoed en Blikmuseum Deventer
Zullen de gedachten bij (de) Baronie bij velen uitgaan
naar de streek rondom Breda en de woorden chocolade
en Schiedam doen denken aan De Bonte Koe, toch staat
deze museumvondst in het teken van iets anders. Van
1920 tot begin jaren 1950 vond een vrij grootschalige
chocoladeproductie in Schiedam plaats, die naar de
oprichters de initiaalnaam Baronie droeg. Het waren
de heren Barents, De Roth en Nieuwenhuis die de
fabriek, gelegen tussen de Nieuwe Haven en Warande,
in genoemd jaar oprichten. Een reusachtige schoorsteen
markeerde het fabrieksterrein, dat in 1951 echter
volledig in de as werd gelegd. De productie verhuisde
naar Alphen aan den Rijn. De naamsbekendheid van
Baronie was groot en tot over de landsgrenzen werden
de chocolaatjes verkocht. Het bedrijf groeide en in 1982,
respectievelijk 1984, nam het de branchegenoten De
Heer uit Rotterdam en Tjoklat uit Vlaardingen over.
Vanaf midden jaren negentig vond uitbreiding in België
plaats en volgden in deze eeuw nog een aantal andere
overnames.
Inmiddels is het van oorsprong Schiedamse Baronie
uitgegroeid tot één van de grootste producenten van
consumentenchocolade en speelt het internationaal
een rol van betekenis. Naast pralines, produceert het
repen, letters, paaseitjes, pindarotsen, kersenbonbons
en modieuze chocoladesticks. Het blik met de Indische
schone dateert uit de vroege (vooroorlogse) periode
van Baronie, toen het nog in Schiedam gevestigd was.
Dromerig leunt een jonge vrouw in kleurige sarong
gehuld op een kolom, die nog het meest op een ruïneus
tempelaltaar lijkt. Verder ontbreekt de onvermijdelijke
klapperboom niet. In dergelijke blikken werden de luxe
chocolaatjes verpakt, ook gedurende de jaren twintig
en dertig al een geliefd verjaarspresentje. Vanwege de
inhoud, maar zeker ook om het kleurrijke blik, dat nog
vele andere doelen kon dienen. Blik heeft het grote
voordeel dat de inhoud goed beschermd is tegen stoten
en redelijk goed kan worden afgesloten, zodat bederf
kan worden vertraagd. Het blik werd voor Baronie
geleverd door de 'Dordrechtse Metaalwarenfabriek v/h
wed. J. Bekkers Zoon', een bekende blikleverancier
in die jaren. Blikslager Jacobus Bekkers was de zaak
in 1824 begonnen en vervaardigde handgemaakte
blikken en gebruiksvoorwerpen, die hij decoreerde
en aflakte. Het relatief duurzame materiaal viel in de
smaak en vanaf I860 ging hij machines inzetten voor
de productie. Zijn kinderen zetten de zaak voort en
continueerden de verdergaande mechanisering. De
blikproductie, zowel die voor conserven als voor koek/
biscuit en chocolade, vond grotendeels machinaal
plaats. In 1884 werd de eerste blikdrukpers in gebruik
genomen waarmee het mogelijk werd grote aantallen
en relatief goedkope blikken te produceren. De
crisisjaren betekenden vrijwel de nekslag voor de
fabriek, maar met externe financiering kon het bedrijf
worden voortgezet als onderdeel van de NV Vereenigde
Blikfabrieken (Verblifa). Sinds 1965 vond aansluiting
bij het Thomassen Drijverconcern in Deventer
plaats, dat op zijn beurt in 1997 opging in Impress en
nog steeds in Deventer gevestigd is. Het Speelgoed-
en Blikmuseum, onderdeel van de Deventer musea,
beheert een collectie van ruim 6.500 blikken waarvan
de oudste uit de 19e eeuw dateren. Een belangrijk
deel van deze verzameling is afkomstig van Impress
en zijn voorgangers, waaronder de firma Bekkers. De
particuliere blikmanie, met zijn duizende verzamelaars,
lijkt inmiddels uitgewoed, maar het Blikmuseum
collectioneert nog steeds. Het is uitgegroeid tot een
nationale blikreferentiecollectie van een hoog niveau,
met vele hoogtepunten voor de bedrijfseconomische
geschiedenis en kunsthistorie. Zo ook voor die met een
Schiedams tintje.
Musis 32
