"Het was echt een
onbewust proces", legt
Berckenkamp geduldig
uit. Hij proeft mijn
voorzichtige scepsis
als ik ernaar vraag.
"Alleen de kleuren heb
ik per doek bewust
Beschonken naaktslak
De titel Frozen Time verwijst naar een beroemd
muziekstuk van John Cage: naar de bevroren stilte van
4'33", een stuk waarin omgevingsgeluiden, of eigenlijk
vooral de stilte, de compositie bepaalden. Er kwam geen
instrument aan te pas. 4'33" werd ook de tijdseenheid
die Frozen Time dicteerde. Elke vier uur, beginnend
vanaf zaterdagmiddag 16:00 uur, tot zondagmiddag
16:00 uur, maakte Dick Berckenkamp een nieuw
schilderij. Elk schilderij werd na vier uur afgesloten
met een klein schilderijtje dat in exact 33 seconden tot
stand kwam. Kleine parafrases op het voorgaande doek
volgens Dick. Terwijl de kunstenaar schilderde, zorgde
regisseur, organisator en steun en toeverlaat Han van
Wel voor een constante stroom muziek. Die van Cage
natuurlijk. Rustige stukken, atonale pianoklanken, soms
een verwarrende kakofonie. Dick Berckenkamp liet zich
leiden door dit audiobombardement en al schilderend
droeg hij bij aan de soundscape, want de doeken waren
voorzien van contactmicrofoons, zodat ieder toets
en veeg gehoord mocht worden. Een audiovisueel
kunstwerk dus eigenlijk.
"Ik wilde me laten verrassen", verklaart Berckenkamp:
"Aanvankelijk zat ik nog vrij dicht op 4'33", een eerder
schilderij van mij, dat tijdens het project in de entree
van Pand Paulus hing. Het eerste doek uit de serie sloot
daar qua stijl op aan, maar vanaf doek 2 kwam ik los."
Figuurlijk dan, want Berckenkamp vertelt vervolgens
enthousiast hoe zijn
hand bij doek 3 niet
meer los kwam van
het linnen. Twee uur
lang beroerde zijn
vingers het doek,
steeds nieuwe sporen
achterlatend in de
natte acrylverf. Als
een beschonken
naaktslak met ADHD.
Een onbewust
proces volgens Dick.
"Mijn zoon Alewijn
vertelde me later
dat ik helemaal niet
naar mijn werk keek.
Normaal heb ik de tijd
voor een schilderij
en neem ik afstand,
maar nu kon dat niet.
Gelukkig greep Han af
en toe in. Twee keer.
Hij zei dan: 'Neem eens
wat afstand, Dick.'"
Freeze Frame
aangepast. Doek 1 was rood en als reactie begon ik
doek 2 in blauwen en groenen te schilderen. Daarna
ging het vanzelf. Reageerde ik op de muziek." Bijna als
dansen dus eigenlijk. Han van Wel week geen moment
van Dicks zijde en hield 24 uur lang een weblog bij.
Hij verwoordde het moment van onbewuste extase als
volgt: "Wat er nu in deze tweede serie gebeurt, is dat
Dick, de schilder, langzamerhand een wordt met zijn
eigen Frozen Time. Hij schildert en componeert mee,
wordt gezogen in de muziek, neemt de muziek mee in
het schilderen - de concentratie is maximaal."
Terwijl Dick schilderde was Han zijn dag- en
nachtbiograaf. Hij bescheef en toonde op het blog
niet alleen de resultaten, maar juist ook het proces.
Daarnaast konden belangstellenden Frozen Time
ook live volgen. Een webcam toonde 24 uur lang de
wand waarop de doeken van Dick tot leven kwamen.
Boeiend om te zien. Althans, als je het geluk had dat
er ook daadwerkelijk geschilderd werd, want soms
werd er gepauzeerd en bleek Frozen Time ook een
Freeze Frame. "Het vierde schilderij, dat ik 's nachts heb
gemaakt, was gewoon snel af", verklaart Berckenkamp:
"Ik had natuurlijk vier uur de tijd, maar na twee
uur voelde het af. Toen ben ik een half uurtje op de
stretcher achter de wand gaan liggen." Vals spel dat
we Dick zullen vergeven, want vervolgens mengden
zijn gesnurk zich met de klanken van Cage. Veel
onbewuster kun je het niet samenwerken.
17 Musis
