Destijds moeten zowel
Coerland als Lijfland tot de
grootste bouwprojecten van
Nederland hebben behoord.
Iets heel bijzonders
werk geweest zijn om de soda en de andere
reinigingsmiddelen te fabriceren, die vooral geleverd
werden aan wasserijen en andere grootverbruikers.
Destijds moeten zowel Coerland als Lijfland tot
de grootste bouwprojecten van Nederland hebben
behoord. Op het eind van de achttiende eeuw
stagneerde de economie maar maakte Schiedam
door de bloei van het brandersbedrijf een periode van
hoogconjunctuur door. Dat maakte de elite niet alleen
zichtbaar met prestigeprojecten zoals de Korenbeurs en
het Sint Jacobsgasthuis maar ook met utiliteitsbouw. De
beide pakhuizen getuigden door hun enorme omvang
van grote durf en de bereidheid om risico te nemen.
Versieringen achtten de investeerders niet nodig voor
een gebouw waarin uitsluitend gewerkt en gesjouwd
moest worden. Daarom beantwoordden de gevels aan
een vast patroon: ze waren recht, ze waren eenvoudig.
Ze waren functioneel en bijna modernistisch.
Juist zulke architectuur is zeldzaam geworden. In de
afgelopen jaren zijn heel wat oude bedrijfsgebouwen
van voor de industriële revolutie afgebroken omdat ze
voorzieningen. Dat is het resultaat van een jaar lang
onderhandelen".
Je hoeft geen deskundige te zijn om te begrijpen dat
het veel meer dan een miljoen zal kosten om de
Sodafabriek op een aannemelijke manier in stand
te houden. Heeft Ton van Adrichem zijn financiële
doodvonnis getekend? Hij denkt van niet want hij weet
dat er voor een goed idee altijd financiers te vinden zijn
ook in crisistijd. Zijn mening wordt gedeeld door Peter
van Velzen van Restauro-architecten. Samen met zijn
collega Joyce van der Knaap heeft hij zich het lot van de
Sodafabriek aangetrokken. Nu zijn ze elke maandag in
het massale pand te vinden om daar te werken aan de
herstelplannen. Er is al een projectkantoor ingericht.
Van Velzen heeft in
Schiedam verscheidene
restauratieprojecten op
zijn naam geschreven.
Pand Paulus en de kapel
van het kerkhof op de
Vlaardingerdijk en de
Oud-Katholieke Kerk op
de Dam zijn daarvan de
bekendste. Wat heeft hij
met de sodafabriek? Van
Velzen: "Als je er vanaf de
Buitenhavenweg naar kijkt,
dan zie je dat die panden
uitstraling hebben. Ze
intrigeren. Als je er naar kijkt
met een monumentenbril
op, dan denk je: "Daar moet
ik wat mee". Het is een
van de laatste historische
waardevolle panden in
Schiedam die nog niet
gerestaureerd zijn".
geen architectonische waarde zouden hebben.
Van Adrichem wenst dat de sodafabriek dit lot wordt
bespaard. Daarom heeft hij bij de gemeente die ene
euro en zes cent op tafel gelegd. Is dat niet wat weinig
voor een stuk onroerend goed waar de belastingbetaler
veel meer dan een miljoen voor heeft neergelegd? Van
Adrichem snuift en noemt vijf punten. "Ten eerste,
de grond is ernstig vervuild. Ten tweede; het gebouw
verkeert in deplorabele staat. Ten derde: er moet
een verplichte asbestsanering komen. Ten vierde: er
mogen geen woningen in omdat er teveel lawaai wordt
gemaakt door de Glasfabriek aan de overkant van de
Buitenhaven. Logies bieden mag wel. Ten vijfde: er
mag geen beroep worden gedaan op gemeentelijke
Van Velzens vakgenote
Joyce van der Knaap komt
uit De Lier. Zij bekeek de
sodafabriek aanvankelijk
met een koud en nuchter
hart, als een onafhankelijke buitenstaander. "Peter was
eerst met me omgereden zodat ik het gebouw vanaf
de Buitenhavenweg kon zien maar binnen schrok
in van de staat waarin alles verkeerde. Ik lette eerst
alleen op de meest dramatische onderdelen: zout op
het hout en de stenen, stenen die eruit gevallen waren,
verzand metselwerk. Ik moest er echt doorheen leren
zien om de mogelijkheden te herkennen. Toen merkte
ik dat ik dat het complex wel iets heel bijzonders had.
Bovendien werd er tweehonderd jaar geleden behoorlijk
degelijk gebouwd. Men had nog geen computers en
rekentuig zodat men veel meer dan wij op de gis
moesten bouwen. Dat betekende veel overmaat voor de
zekerheid. Er zijn dan ook heel zware houtconstructies
De initiatiefnemers vlnr. Peter van Velzen, Ton van Adrichem en Joyce van der Knaap
Musis 8
