NIET MEER
DAN EEN IDEE
tekst: Hans van der Sloot
foto's: Cornelia Montfoort
Vlaardingen mag dan in Dirk III de bevechter hebben
van Hollands zelfstandigheid, Schiedam heeft met
het Huis te Riviere een monument dat herinnert aan
de strijd om de heerschappij van Vlaanderen tussen
de families Van Avesnes aan de Henegouwse en
Hollandse kant en hun verwanten de Dampierres,
die uiteindelijk over Vlaanderen zouden heersen. Het
is het ouderlijk huis waarin Gwijde van Avesnes en
Bouchard van Avesnes opgroeiden, respectievelijk
de aartsbisschop van Utrecht en stichter van
Amsterdam en bisschop van Reims en grondlegger
van één van de beroemdste kathedralen van Europa.
Met de ruïne in de oksel van het stadkantoor heeft
Schiedam niet alleen een herinnering aan z'n
stichting als stad in 1275, maar ook een gebouw
dat verwijst naar de wordingsgeschiedenis van het
gewest Holland als nieuwe macht aan de noordgrens
van het rijke Vlaanderen. Een gebouw van betekenis.
Van betekenis was ook de ruïne van
de Romeinse arena van Frejus. Het
verval van deze, in de eerste eeuw
gebouwde arena, werd nog versneld
na de catastrofe van 1959. In dat jaar
bezweek de pas gebouwde stuwdam
bij het nabijgelegen Malpasset. In nog
geen kwartier tijd stortten achtenveertig
miljoen kubieke meter water zich in een
vloedgolf van veertig meter hoog over
Frejus en richtten enorme verwoestingen
aan. Momenteel is de omgeving van de
arena tevens een herinneringspark aan
dat moment.
Ondanks de aangerichte schade bleef
de arena van Frejus in gebruik. Bekend
is de foto waarop Pablo Picasso en
Ernest Hemingway toeschouwers
zijn bij één van de stierengevechten
die tot in de 21 ste eeuw in de Arena
werden gehouden. De grootste Spaanse
matadors traden op in Frejus. En
mogelijk zullen zij de traditie van de
corrida ook in de toekomst in de arena
van Frejus levend houden, nu het
constitutionele hof in Parijs dit jaar het
stierenvechten tot 'immaterieel levend
erfgoed' heeft verklaard. Overigens
waren stierengevechten niet de enige evenementen in de
arena. Ook operagezelschappen vonden er een schitterend
decor voor hun voorstellingen en ook toonkunstenaars
als Horowitz - woonachtig in het een tiental kilometers
verderop gelegen Plan de la Tour speelden er evenals
de in Ramatuelle woonachtige David Bowie en de toen
zesenzeventigjarige Sonny Rollins als uitstapje van het
azzfestival van Antibes in 2006.
In 2007 nam de Dienst Archeologie en Monumentenzorg het
initiatief om de arena te reconstrueren. Monumentenzorg
nam daarbij als uitgangspunt dat de arena praktisch
gedurende z'n gehele levensduur in gebruik is
geweest. Was het niet met spelen, dan wel als openbare
executieplaats, bijeenkomsten voor volksvergaderingen en
jaarmarkten en stierengevechten en later in de twintigste
eeuw ook 'beschaafd' vermaak ais toneelvoorstellingen
en opera en muziektheater. De reconstructie moest
leiden tot hergebruik. Dat was duidelijk. Ook kozen de
intiatiefnemers als uitgangspunt dat het oorspronkelijk
utilitaire karakter van het bouwwerk tot uitdrukking
moest worden gebracht. In de eerste eeuw werd het theater
opgetrokken uit grès vert, een inferieure en goedkope met
veldspaat doorschoten zandsteen uit de directe omgeving.
Bescherming tegen de zon genoten de bezoekers in de eerste
eeuw door rieten matten op een houten staketsel op de
bovenste ring.
De opperste eenvoud van de oorspronkelijke arena bracht
de architecten en adviseurs van de Dienst Archeologie en
Monumentenzorg ertoe te kiezen voor het goedkoopste
materiaal van dit moment; beton dat in een schijnbaar
vliesdunne constructie op de resten van de oude arena werd
geplaatst en op die manier de contouren herstelt van het
oorspronkelijk gebouw en met de tribunes en de golfplaten
zonneluifels na de afgelopen tweeduizend jaar ook de
eerstkomende eeuwen als theater dienst kan blijven doen.
Ook in Schiedam is er regelmatig over gesproken of de
ruïne niet of één of andere wijze functioneel kon worden
gemaakt. Frejus levert hiervoor een idee. Misschien.
Zicht op de gerestaureerde arena van Frejus
31 Musis
