me moeilijk af te leren." Soms verwijt ze zichzelf dat ze de
onderneming meer aandacht heeft gegeven dan haar gezin.
Haar kinderen zien dat anders. „Ze zijn nu 21 en 24 jaar en
ze verzekeren me dat ze niets te kort zijn gekomen, ondanks
mijn stressvolle leven. Zij hebben me de ruimte gegeven dit
te doen. Ik ben ze heel dankbaar voor hun loyaliteit. Ook
zonder Jan, mijn sparring partner, zou ik nooit zo ver zijn
gekomen."
Zo ver, dat wil zeggen: een medewerkersbestand van
vijfentwintig mensen, verdeeld over de winkel in Schiedam,
twee winkels in Rotterdam en één in Volendam. Met die
laatste zaak probeert ze een nieuwe vorm van detailhandel
uit: de pop up store. Een tijdelijke winkel, die na sluiting
elders weer opduikt.
Het waren studenten die haar op het spoor van deze
noviteit zetten. Ze praat veel en graag met jongeren - een
gewoonte die ze overnam van haar vader; die ging op
hoge leeftijd nog naar de pub om jongeren te ontmoeten.
„Ik focus op de komende generatie," zegt Carmel. „Zij
bepalen hoe het straks zal gaan." Jongeren zijn ook zeer
bedreven in de omgang met social media. Op internet,
verwacht Carmel, openen zich voor bepaalde producten
nieuwe markten. Chocoladekunst zou wel eens zo'n
product kunnen zijn. Wie weet hoe de detailhandel zich
in de toekomst zal ontwikkelen? Misschien verdwijnen
gespecialiseerde zaken zoals De Bonte Koe wel uit het
straatbeeld en wordt internet de nieuwe winkelstraat.
Een proef met een low budget pop up store kan ook al
geen kwaad omdat de tijden onzeker zijn, betoogt Carmel.
„Vijfjaar geleden ging chocolade met pallets tegelijk de
deur uit. Nu moetje veel meer moeite doen. Misschien zijn
kortlopende projecten waarbij de klant zich nieuwsgierig
afvraagt watje volgende move zal zijn wel de toekomst."
Dar komt nog bij dat de bereikbaarheid in de Schiedamse
binnenstad een kwetsbaar punt blijft. Stel dat de gemeente
- om welke reden ook - zou besluiten de Lange Haven af
te sluiten voor verkeer. Een autoloze haven zou voor de
middenstand daar en dus ook voor De Bonte Koe een groot
verlies aan klanten met zich meebrengen. „Dat vooruitzicht
dwingt mij om andere mogelijkheden te overwegen. Ik heb
dit met bloed, zweet en tranen opgebouwd, dat ga ik niet
zomaar opgeven."
Achteraf denkt ze wel eens: ik had beter in de handel
kunnen gaan. Dat brengt veel minder stress met zich mee.
Maar dat is nakaarten. En hoe serieus is het eigenlijk
gemeend? Ze is trots op wat ze heeft bereikt - daar is ze
heel eerlijk in. Ze bezorgt veel mensen plezier met haar
chocolade en met de fantasierijke creaties waarin die
wordt gegoten. Cees en zij krijgen daar nog dagelijks
complimentjes voor.
Van een dergelijk succes kon zij niet dromen toen zij 36
jaar geleden in Nederland voet aan wal zette. Geamuseerd
vertelt zij hoe ze op de lagere school een reprimande kreeg
van de juf, daags nadat haar moeder op ouderavond was
geweest. De onderwijzeres zei: „Ik hoor van je moeder dat
jij nooit iets in het huishouden doet. Als ik jou was, zou ik
daar maar snel verandering inbrengen. Anders kom je nooit
aan een man!"
Aan die reprimande moest ze terugdenken toen ze enige
tijd geleden voor de marathon in Dublin was met een groep
Nederlandse collega ondernemers, ,,'s Morgens voor het
ontbijt gingen we met de hele club een uurtje trainen. Ik
kreeg als vanzelf de leiding, want ik kende de stad. Dus ik
liep als vrouw voorop, met een hele sliert mannen achter
me aan. En ik dacht: wat zou het leuk zijn als nu mijn oude
schooljuf me eens zag!"
Are i
