STRONT AAN
DE KNIKKER
''Tiffia,*** ~>«U
Êg*"? *h
Hoewel city-
marketeers
romantici met
een hang naar het
oudenaar huis
verlangende ex-
pats en andere
nostalgici van
haringstaa reppen
als ze het over
hun Vlaardingen
hebbenheeft
die koosnaam al
decennia geleden
plaatsgemaakt voor
een heel andere:
'Stinkstad'
tekst: Jeroen ter Brugge
foto's: Jan Dulfer en Arie Wapenaar
<V1-
«,fe<p
(fcrtfe
dcoembor Opeulv.fo discuseioavotiü ov«v do Com. Onflow. vjttt r,iiIiIia,iit
cn loefbwxrhoid in Vinardingon. DiscHerman
31 dec,/'! jan, Niouwjaarsfoest L
t o op ai c 11 i n ftcn
10-19 moi Kunst 1968 in Hoogvliet
9-18 oktober Jeug&s ooi *éteit NOVAE te Rozonbu-g.
«Ma-' «4*?
2,<5>~ v -
c^v"2,
kSv""V,~ Oj
.Usfe>
.1^ in cca Hu -psVe
vo Oï.doieo oJói-^
tagj s.4,,ir. uc,
- v-jsmjtor natto -3
ba oo-
Susidie werd gegeven maar het wantrouwen was groot I
mmÈÈMÊm.
A J m
wÊÊmmsr
o is de bijnaam
van Vlaardingen
van Roodesehool
tot Aardenburg,
hoe hardnekkig de
rechtsgeldigheid van
deze door trouwe stadgenoten ook
wordt weersproken. De geur van
haring konden bezoekers in de 19e
eeuw al weinig waarderen, maar de
vaak ondragelijke stank die zich na
de Tweede Wereldoorlog over de
stad zou uitstorten, was voor velen
reden de naam Vlaardingen hiermee
te vereenzelvigen. En nog steeds is
het negatieve imago niet afgeschud.
Beeldvorming is hardnekkig, zeker als
die tientallen jaren door de praktijk
is bevestigd. De recente geschiedenis
van Vlaardingen is onlosmakelijk
verbonden met luchtverontreiniging
en het zou geschiedvervalsing
zijn als het toekomstige Museum
Vlaardingen dit fenomeen en vooral
hoe de maatschappij daar mee omging,
niet in de vaste opstelling opneemt.
De domme pech dat de stad in de
frontlinie van de moderne industrie
lag, bezorgde haar de bedenkelijke
eer voorop te lopen in de strijd
tegen het lucht- en milieubederf.
Waar elders in de jaren 1960
studenten die voor democratisering
op de barricaden gingen, was het in
Vlaardingen de luchtverontreiniging
die grote maatschappelijke onrust
veroorzaakte. De milieubeweging
werd geboren en kwam tot wasdom,
met als bekendste exponent Remi
Poppe. Vijftig jaar geleden barstte de
figuurlijke eerste bom bij een brand in
de Eerste Nederlandsche Coöperatieve
Kunstmestfabriek (ENCK).
In 1963 brak op het terrein van
Delta Chemie (onderdeel van de
ENCK) brand uit in één van de
grondstoffenloodsen. Dat kunstmest
brandgevaarlijk en ook explosief
was, weten we sinds de terroristische
aanslagen in het afgelopen
decennium. Voor menige bom
vormt het de basis. Elet wereldwijde
succes van de kunstmest had de
ENCK tot een wereldleider op dit
gebied gebracht en schaalvergroting
moest in de stijgende behoefte
voorzien. De fabriek paste in politiek
van het naoorlogse Vlaardingen,
waarin naast een bloeiende
industrie werkgelegenheid en
goede woonomstandigheden een
plaats hadden. Dat er een groeiend
spanningsveld tussen deze doelen zat,
was lange tijd niet aan de orde. Of
werd genegeerd. Vanaf 5 november
1963 ontlaadde de spanning zich
voor het eerst in serieuze mate.
De heftige brand, waarbij op de
brandweerkorpsen van Rotterdam en
Schiedam een beroep moest worden
gedaan, veroorzaakte een giftige
rookwolk die dankzij de weergoden
tenauwernood aan Vlaardingen
voorbij ging. De achter de hand
gehouden hulptroepen (leger)
hoefden niet te worden ingezet,
maar het scheelde een haartje. De
gebeurtenissen maakten indruk.
Na de brand trok een legertje
hoogwaardigheidsbekleders naar
Vlaardingen om persoonlijk de
ravage te aanschouwen. Minister
president Marijnen liet zich
vergezellen door zijn collega van
Binnenlandse Zaken Toxopeus
en de Commissaris der Koningin
Klaasesz. De boel werd danig wakker
geschud. De oudste milieubeweging
in Nederland die nog steeds actief
is, werd naar aanleiding van de
gebeurtenissen nog in hetzelfde
jaar opgericht: de Vereniging Tegen
Luchtverontreiniging (VTL). Een
Musis 18
