Vanaf 5 november
1963 ontlaadde
de spanning zich
voor het eerst in
serieuze mate.
De heftige brand
waarbij op de
brandweerkorpsen
van Rotterdam
en Schiedam een
beroep moest
worden gedaan
veroorzaakte een
giftige rookwolk
die dankzij de
weergoden te
nauwer nood aan
Vlaardingen voorbij
ging.
Mentale luchtvervuiling
Musis 20
werden de voorbereidingen getroffen.
De plakkers gingen met een pot lijm,
kwast en stapel biljetten lopend of op
de fiets er op uit. Ik had een Lelijke
Eend en hield rijdende in de gaten of
de politie in de buurt was. Wanneer
dat het geval was, waarschuwde ik
de plakkers, die de lijmpotten lieten
staan en vrolijk doorliepen.' Soms
werd ook een afleidingsmanoeuvre
gepleegd: 'Iemand belde vooraf de
politie dat hij in de Holy verdachte
figuren had gezien, waarna we vrij
spel hadden.'
In hoeverre de acties hebben
bijgedragen aan een meer kritische
houding onder de bevolking is
moeilijk te bepalen. De gebezigde taal
was bewust opruiend en landde lang
niet bij iedereen. SadK sloeg flink om
zich heen en verweet de gemeenschap
apathie, ook moederorganisatie VL.65:
'Aan VL.65: apathische avant-garde,
in genegenheid opgedragen. Om
zich te onderscheiden van VL.65
produceerden SadK op enig moment
een eigen orgaan: NUC. Het bestuur
van VL.65 wond zich hierover niet
op. Jack Tsang: 'Wij lieten iedereen
vrij, maar gingen confrontaties niet
de weg. De brave borsten maar ook
de meer extremen. Niemand werd
weggekeken en alles liep door elkaar
heen.' Binnen VL.65 was het SadK
die zich het meest met het verzet
tegen de luchtverontreiniging
bezighield: 'Het is niet verwonderlijk
dat Vlaardingen de geboortestad is
van Stront a/d knikker. Vlaardingen
wordt geteisterd door industriële
en mentale luchtvervuiling.
De gestorven strontlucht is in
Vlaardingen ondragelijk. Het lcomitee
[SadK] ontleent er zijn naam aan. Net
zoals het de stijl van sommige van
z'n pamfletten ontleende aan die van
de tegenstander. (De tegenstander
zo opgeblazen, dat iedereen hem
wel moet zien.) We sprenkelen geen
parfum. We roeren in de beerput.'
En dat roeren duurde voort. Totdat
op 13 april 1970 de vlam weer in
de pan sloeg. Een felle brand in
een van de loodsen van de ENCK
waar kunstmestmengsels lagen
leidde tot grote onrust en paniek.
Geluidswagens waarschuwden
bewoners van de omliggende
gemeenten voor het vrijkomen
van giftige stoffen en ook nu werd
de brand met moeite geblust. De
verontwaardiging was enorm en het
protest dito.
Leen Droppert met het mombakkes van toen, foto Arie Wapenaar
Honderden demonstranten kwamen
op 18 april 1970 in optocht bijeen,
die onder andere langs Het Hof
en Liesveldviaduct leidde. Een
aantal organisaties nam deel aan de
demonstratie. De Stichting Leefbare
Delta, een nieuwe organisatie met
Remi Poppe aan het roer, coördineerde
het protest. Maar ook de VTL en
VL.65 waren vertegenwoordigd.
Slogans en spandoeken met teksten
als 'Stankterreur', 'Wie stank zaait
zal gif oogsten' en 'Vuile stinkers'
werden meegedragen. Leen Droppert,
beeldend kunstenaar, maakte voor
de gelegenheid een levensgroot
masker, dat hij als ton over zijn
bovenlichaam droeg. De voorzijde
vertoonde een grimassende doodskop
en op de achterkant was de tekst
'Luchtverontreiniging is legale
sluipmoord' te lezen. De 'mombakkes'
zoals Droppert hem haast liefkozend
noemt, is bewaard gebleven en
één van de weinige objecten die
aan de stormachtige periode in
Vlaardings geschiedenis herinneren.
