Achtergrond
Herplaatsing
Musis 18
graan op de velden, bloemen en een
overvloedige oogst, gemengd zijn met
dierenriemtekens aan de bovenrand
van de ramen.
Het Tweede Vaticaans Concilie
dat paus Johannes XXIII in 1962
opende, streefde naar openheid naar
de gehele wereld toe. Dit diende
een kenmerk te worden van een
gemoderniseerde katholieke kerk en
werd uitgedrukt door de gebiedende
beeldspraak om 'de ramen van de
Kerk open te zetten voor de frisse
lucht van buiten'. De uitkomsten
van het Tweede Vaticaans Concilie
zijn sterk beïnvloed door de Nieuwe
Theologie. Veel vertegenwoordigers
van deze theologische beweging
waren tijdens het concilie aanwezig
als adviseurs van verscheidene
bisschoppenconferenties. De 'nieuwe
theologen' maakten zich sterk voor
herbronning. Zij vonden dat de Kerk
in haar liturgie, catechese en diaconie
zich meer moest baseren op de
inhoud van de bijbel. Zo zou de Kerk
dichter bij haar oorsprong komen,
waardoor de geloofwaardigheid van
haar getuigenis zou moeten groeien.
Het Tweede Vaticaans Concilie was
voor het hele kerkelijke leven van de
katholieke gemeenschap als geheel een
historische gebeurtenis. Het concilie
trachtte een punt te zetten achter
een periode van verstarring om de
weg te openen voor een vernieuwde
en levende liturgie die zo ernaar
streeft om de actieve deelname van de
lekengelovigen mogelijk te maken.
In dit opzicht sluiten de opvattingen
zoals Jan Willemen ze in de ramen
van de St. Martinuskerk heeft
vorm gegeven, volledig aan bij de
boodschap van Johannes XXIII.
Hierin zijn ze kunsthistorisch zeker
van betekenis. De beweging die werd
ingezet met Vaticanum II, is in het
licht van de kerkhistorie slechts een
moment. Er zijn in Nederland dan
ook maar weinig kunstuitingen die de
brug naar de wereld zo overtuigd en
rijk weten te slaan. Vanzelfsprekend
gaat het erg ver om een parallel
te trekken tussen de glas-in-lood
vensters van Jan Willemen en de
Argentijnse Misa Criolla (1964) die
op muzikaal gebied nieuwe vensters
opende voor de volkstaal, en
volksmuziek binnen de liturgie. Maar
feit is wel dat ze hun wortels vonden
in hetzelfde gedachtegoed.
Geattendeerd op de bijzondere
betekenis van de ramen vatte
de Stichting Beukenhof bij de
aangekondigde sloop van de
Martinuskerk het plan op, om deze
bijzondere ramen te behouden en
te zijner tijd (en wanneer mogelijk)
te herplaatsen op Crematorium en
Begraafplaats Beukenhof. Bij het te
maken ontwerp voor herplaatsing op
Beukenhof denken de betrokkenen,
Yarden, Stichting Beukenos en
restaurateur Stef Hagemeier te zullen
uitgaan van het gegeven dat de ramen
oorspronkelijk boven ooghoogte
één aaneengesloten wand van de
kerkzaal vormden. Dit zorgde voor
een van boven komende uitbundige,
kleurige waterval van licht. Dit leidt
ertoe om bij herplaatsing uit te gaan
van twee voorwaarden: de ramen
moeten hoog geplaatst worden en in
hun oorspronkelijke volgorde als één
grote voorstelling. De herplaatsing
vraagt bovendien om een sterk
