Bouwwoede
Je ziet na de bouw
van de Delftse
poort hier steeds
vaker halfronde
bovenlichten,
'gebosseerd'
muurwerk en
zware sluitstenen.
Aan het werk
sindsdien kun je
herkennen wat
zij van Pieter de
Swart geleerd
hadden want de
Delftse poort werd
een stijlikoon.'
De Swart was
kennelijk de Rem
Koolhaas van de
achttiende eeuw.
stadhouder Willem V. Hij had in
Frankrijk mogen studeren en daar
kennis gemaakt met de Franse
architectuurtheorie, zoals bekend
uit de architectuur van koninklijke
paleizen zoals Versailles. Die
kennis bracht hij mee naar
Nederland.
'De ontwerpen van De Swart
maakten indruk en ook de
imposante Delftse Poort werd
onderwerp van gesprek. De
architectuurstijl was vernieuwend
in het Rotterdamse en sloot
direct goed aan bij de sobere en
doelmatige bouwstijl die in de
havenstad werd gewaardeerd.
De aannemers raakten goed
bekend met de vormentaal, want
zij werkten tot in de details naar
tekeningen en modellen van De
Swart. Dergelijke tekeningen en
modellen werden nagemaakt
of bleven na voltooiing bij
steenhouwers, metselaars
en timmerlieden achter. De
vormen zie je dan ook al snel
terug in woonhuisarchitectuur.
In de achttiende eeuw krijgen
in de woonhuizen met name de
deurpartijen de aandacht in de
architectuur. Je ziet na de bouw
van de Delftse poort hier steeds
vaker halfronde bovenlichten,
'gebosseerd' muurwerk en
zware sluitstenen. Aan het werk
sindsdien kun je herkennen wat
zij van Pieter de Swart geleerd
hadden, want de Delftse poort
werd een stijlikoon.' De Swart was
kennelijk de Rem Koolhaas van de
achttiende eeuw.
Tijdens zijn studie
kunstgeschiedenis ontwikkelde
Geert Medema zich tot
architectuurhistoricus. Zijn
proefschrift gaat over het stedelijke
bouwbeleid in de provincie Holland
in de achttiende eeuw. Mede
daarom is hij ook in Schiedam gaan
werken. Schiedam kende vooral in
het laatste kwart van de achttiende
eeuw een grote bouwwoede.
Terwijl overal in de Republiek de
economie stagneerde, konden
hier dankzij de jeneverwinsten
een groot aantal openbare en
particuliere gebouwen worden
neergezet. De opdrachtgevers
waren uit op het neusje van
de zalm. Zij bewonderden het
classicisme zoals Pieter de Swart
19 Musis
toepaste. Zij maakten dan ook
goed gebruik van de Italiaans/
Rotterdamse architect Giovanni
Giudici, die - met zijn eigen
inkleuring - tot een nieuwe lichting
bouwers behoorde. Giudici was
in deze streken een uitzonderlijk
talent. Op zijn beurt had hij,
net als De Swart, direct invloed
op de architectuur van andere
bouwprojecten: zijn modellen
werden ook door de uitvoerende
aannemers overgenomen. Het is
daarom soms lastig om alleen op
basis van stijl een ontwerp toe te
schrijven aan Giudici.
Bij zijn wandelingen door de
stad ziet Geert Medema diverse
variaties op de succesvolle
ontwerpen van Giudici en De
Swart. Hij is zeer onder de
indruk van de hoge kwaliteit van
het snijwerk en de rijkdom in
detaillering. Dergelijke kwaliteit
beperkt zich in steden van
