foto: Particuliere collectie.
31 Musis
Vlaardingen typisch voorbeeld van een
snel groeiende stad, waar het oude beroep,
de oude inslag en het oude karakter wijken
moeten voor de heftige stuwing, die de
industrialisatie teweeg brengt in het wezen
van de stad en van de burgerij.' Zie hier
de motivatie voor het thema dat het gemeentebestuur koos
voor een grootse schilderwedstrijd: de 'Paletmanifestatie
1954 Vlaardingen'. De dames en heren kunstenaars werd
gevraagd een schilderij, aquarel of tekening in te dienen
dat in het teken stond van 'Vlaardingen zoals het was; zoals
het is; zoals het werkt.' Een fraaie uitnodiging werd aan
een keur van Nederlandse kunstenaars gezonden, die kans
maakten op het toen niet onaanzienlijke prijzengeld van
vierduizend gulden, verdeeld over de aankoop van de eerste
prijs en een aantal andere werken, alsmede materiaalprijzen
voor andere deelnemers. Drie vooraanstaande heren uit de
kunstwereld werden als jurylid aangezocht, die ook Zaal
Harmonie met de werken zouden inrichten. Vlaardingen
lag gedeeltelijk overhoop en nog veel meer afbraak en
nieuwbouw zou volgen. In de ambitie een aantrekkelijke
moderne stad te worden, kregen de kunsten daarbij
op enig moment ook aandacht. Niet alleen wilden de
stadsbestuurders weten hoe kunstenaars van (vooral) buiten
tegen de groeistad aankeken, ook ging er iets stichtelijks
van de manifestatie uit. De kennis en belangstelling van
de eigen bevolking voor de beeldende kunst moest gewekt
worden. Een fraai streven dat niet door iedereen begrepen
en gewaardeerd werd. De lokale kunstenaars, waaronder
die van de 'Vlaardingse Kunstkring', kregen aanvankelijk
geen uitnodiging en dat impliciete kwaliteitskeurmerk zat
hen natuurlijk niet lekker. Verder hadden verschillende
kunstenaars moeite met de opdracht, die een voorkeur leek
uit te spreken voor een conceptuele invalshoek. Op die
reuring zat het gemeentebestuur, onervaren met de kunsten,
niet te wachten en het gaf meteen toe. De Vlaardingers
mochten meedoen en het onderwerp werd genuanceerd tot
het hebben van 'enige betrekking met de stad. Het leverde
een breed scala aan inzendingen op, van figuratief werk
dat sterk de werkelijkheid weerspiegelde, tot vrij abstract
en als we de recensies mogen geloven zelfs surrealistisch
werk. Bekende kunstenaars namen deel, zoals Wim Motz,
Jan van Heel, Raymond Kimpe, Paul Citroen, Otto de Kat
en Wim Oepts, om er maar een paar te noemen. Winnaar
van de eerste prijs werd de Haagse kunstenaar Huub Hierck
(1917-1978), voor zijn schilderij, getiteld 'Nieuwbouw'.
Naar verluidt stond de bouw van het Deltahotel model
voor zijn zorgvuldig gecomponeerde werk. Een onderwerp
dat goed aansloot bij de intenties van de wedstrijd door
de verbeelding van de stad in steigers: het icoon van de
wederopbouw in Vlaardingen, dat het hotel meteen in 1955
al was. Een fraai lijnenspel dat de architectonische intenties
en de tijdgeest treffend vereeuwigde. Hopelijk belandt het
schilderij nog eens in de collectie van het nieuwe Museum
Vlaardingen, nadat het eerder enige jaren geleden door
de gemeente achteloos is 'ontzameld'. Een museum en een
aansprekende kunstverzameling had Vlaardingen in 1954
niet. Het lijkt er op dat met de Paletmanifestatie getracht
werd dit tekort enigszins teniet te doen. Bij een stad in
aanwas, die zich voor liet staan op zijn vooruitstrevende
planologie, moderne industrie en goed leefklimaat, mocht de
kunst immers niet ontbreken. De stap naar een stevige visie
op de kunst, met een ruimhartig aankoopbudget en een ten
opzichte van andere stedelijke collecties onderscheidende
focus, werd met de Paletmanifestatie niet gezet. De
kritiek waarmee het evenement was omringd, zal parten
gespeeld hebben en veel verder dan niet onverdienstelijke
tentoonstellingen in de Visbank en Weeshuis heeft
Vlaardingen het in die jaren niet gebracht. Particulier
initiatief, zoals door de Vrije Academie, het Muziekmuseum
van Ton Stolk en een enkele galerie, vulde het gat later
enigszins op.
