Areopagus
tA '-.is 27
Theo Ruiter en
zijn vrouw Loeki
bij de eerste
eigengemaakte
'Kabouter
reclame'
Anoniem, collectie
Herman Jansen
tocht door Nederland na zijn verblijf in het gijzelaarskamp
Sint-Michielsgestel.
Het Café Theo Ruiter was in de Tweede Wereldoorlog een tref
punt van schrijvers, beeldend kunstenaars en journalisten, die
actief in het verzet waren, zoals onder vele anderen Ed Hoornik,
Wim Schouten, Willem Arondeus, Koen Limperg, Jan Campert
en Marten Toonder. Theo Ruiter was als voormalig bokser
actief in een knokploeg en wist tijdens de bezetting in totaal 88
mensen uit Duitse hechtenis te bevrijden.
Uit verschillende brieven aan Herman Jansen blijkt dat deze
al vroeger dan 'Het geheim van Pinneke Proost' veronderstelt,
via Theo Ruiter contact heeft gehad met Marten Toonder. Dat
noch de distillateur, noch de geestelijk vader van Tom Poes hier
over in hun oorlogscorrespondentie reppen is niet zo vreemd.
Elke verwijzing naar de werkelijke aard van hun contacten kon
levensgevaarlijk zijn. Want ook Herman Jansen was actief in het
verzet. Zo schreef Theo Ruiter op 26 september 1945, nadat
Herman Jansen verstek had laten gaan op een bijeenkomst van
gewezen verzetsmensen: 'Vele lui hoorden met interesse met
wie en hoe zij eigenlijk hadden samengewerkt in de illegalen
strijd. Besproken werden onze wapen transporten met de doozen
Jenever bij U vandaan. Het groote gevaar welk wij aanvaardden
voor de goede zaak. De omkoperij van de Gestapo e.d. en andere
ploerten voor wie U duizenden guldens (maar niet eens te praten
van de ontzaggelijke hoeveelheid Jenever welke deze schooiers
van ons hebben opgeslokt 'Er waren momenten dat ik mij
weer bij U waande voor een bespreking van het een of het ander.
Ik voelde dan mijn hart in mijn keel kloppen als U met een dood
leuk gezicht, mij uitgeleide deed met een transport welke wij
nooit hadden naverteld als men ons in de gaten had gehad.'
'U moet namelijk weten dat de 5 personen die door Uw bemid
deling het leven eraf gebracht hebben en enkele van de vele
personen die door Uw bemiddeling uit de gevangenis gered zijn,
aanwezig waren'.
Een brief van een maand later berichtte opnieuw van een
bijeenkomst van het voormalige verzet, nu met de namen van
de kring uit de ondergrondse waarbinnen Herman Jansen en
Theo Ruiter opereerden. In deze brief verzocht Theo Ruiter om
een extraatje in de vorm van enkele kruiken jenever, aangezien
zijn toewijzing onvoldoende was om alle, te verwachten tachtig,
kelen te kunnen smeren.
In een eerdere brief, gedateerd op 20 december 1943, sprak
Ruiter de verwachting uit 'Er zal in de toekomst nog wel eens iets
gebeuren met 'de Kabouter' en de naam Herman Jansen.' Toen
al wilde Theo Ruiter een bijdrage aan de bekendheid van Kabou
terjenever geven door inschakeling van het studentendispuut
dat nu, op de kop af zeventig jaar later, met succes heeft aange
drongen op de hergeboorte van de Kabouterjenever.
Een kopie van een briefje van Herman Jansen aan Theo
Ruiter laat iets van licht schijnen op de geboorte van Pinneke
Proost, 'Mijn hartelijke dank voor de schoone penteekening. Ik
vind haar buitengewoon aardig en ben er erg mee in mijn schik
en gevleid. Ik zal haar een eereplaats geven op mijn kantoor'.
En enkele regels verder; 'Ik wilde dat ik een weg wist om U en
ook 'Areopagos' aan meer Genever te helpen, maar ik zie er
geen gat in. - Toch zou ik den heer artist persoonlijk nog wel
een kruik Kabouter willen sturen. Geeft u mij zijn adres eens
op'. Het vervolg is bekend. Daar begint namelijk John Wigmans
met zijn (inmiddels zowel biblio- als stripofiele uitgave) 'Het
recept van Pinneke Proost' en de beroemde brief die aanvangt
met de woorden: Hoewel de kinderschoenen reeds lang ont
wassen, ben ik een groot bewonderaar van Tom Poes en zijn
kornuiten....' Jansen kende Toonder op dat moment allang.
Als bezoeker van Café Theo Ruiter en mogelijk zelfs als
medestrijder in het Nederlands verzet in de Tweede Wereld
oorlog'. -4
