Het enthousiasme is groot en de verwachtingen zijn hoog
gespannen: de zich achter de Zomerstraat uitstrekkende
Touwbaan (de 'Oude Lijnbaan') moet één van de aangenaamste
verblijfplaatsen van Vlaardingen worden. Maar niet alleen aan
genaam. De Touwbaan is een 'identiteitsdrager' en moet een
'baken in de stad' zijn. Na jarenlange achteloze verwaarlozing
van de touwbaanoverkapping heeft de gemeente haar verant
woordelijkheid genomen en met verve brengt zij de plannen
nu ten uitvoer. De renovatie van de overkapping is van start
gegaan en wat volgt is de directe omgeving. Het was erop of
eronder, maar dankzij een volhardende en door zijn energieke
monumentenambtenaar gevoede wethouder, en onder enige
druk vanuit de Historische Vereniging Vlaardingen gaat de
Touwbaan in de herkansing. In weerwil van economische
malaise en draconische bezuinigingen gebeurt er iets
opmerkelijks in de stad.
'mm
De touwbaan maakt deel uit van het geheugen
van Vlaardingen en kan identiteitsdrager worden.
Het is daarom zinvol om de touwbaan zodanig
te herstellen en te bestemmen dat deze
betekenis voor bewoners, buurt en stad krijgt.'
Vlaardings
Montmartre
Jeroen ter Brugge
Foto's: Arie Wapenaar
Iedere oude binnenstad heeft zo van die plekken. Van die kaal
slagen met daartussen nog wat laatste herinneringen aan het
verleden in de vorm van half dichtgespijkerde bedrijfsgebou
wen en woonhuizen. Gebiedjes waarover niemand aan de bel
trekt als er per ongeluk schuttingen omheen worden gezet, zo
als Louis Paul Boon dat zo mooi in zijn 'Vergeten straat' heeft
beschreven. Het merendeel van de bevolking, dat helemaal
geen band met het stedelijk verleden voelt, heeft geen idee wat
die eigenaardige met rode pannen gedekte open overkapping
voorstelt. Handig om je auto onder te parkeren, eronder te bar-
becueën als het op een zomerse avond toch wat begint te spat
ten of voor hangjongeren die hun energie en enige agressie
kwijt moeten, al dan niet na een bezoek aan de buurtcoffee-
shop om de hoek. Dit is misschien wat kort door de bocht maar
de realiteit spreekt boekdelen. Het besluit in de jaren 1960 om
de opstallen van touwslagerij 'De Oude Lijnbaan' de status van
Rijksmonument te geven vond plaats in een tijd dat de stad al
stevig gerenoveerd was maar waar het collectieve geheugen
nog heel duidelijk gedomineerd werd door het visserijverleden.
Iedere Vlaardinger wist dat hier eeuwenlang (sinds 1611) garen
gesponnen en touw geslagen was. En dat de touwslagers on
der de circa 350 meterlange overkapping droog de honderden
meters touw en tros konden maken, was voor vrijwel iedereen
een gegeven. Nu vijftig jaar later ruim een kwart van de bevol
king een allochtone achtergrond heeft en er door deze en an
dere immigratie naar verhouding steeds minder 'authentieke'
Vlaardingers zijn, heeft de Touwbaan vrijwel geheel aan bete
kenis verloren.
De Historische Vereniging Vlaardingen, de stedenbouwkun
digen bij de gemeente en een enkele loslopende Vlaardinger
die wel eens een boek had gelezen, waren de Touwbaan echter
niet vergeten. Ook al figureerde de Touwbaan al jaren negatief
in het nieuws, met vandalisme en andere zaken die het daglicht
niet verdragen en het verval zichtbaar was, bij hen bestond de
overtuiging dat behoud de moeite waard was. Geenszins een
vanzelfsprekendheid. De Monumentenstatus zou een sloop-
voorstel ongetwijfeld niet hebben tegengehouden. Simpel en
alleen omdat er van de gehele constructie niets origineels is.
Onder leiding van restauratiearchitectenbureau Van der Kloot
Meijburg, werden begin jaren 1970 de gebouwen en overkap
ping gesloopt en in quasihistorische stijl en met nieuwe bouw
materialen weer opgebouwd. Delen werden niet herbouwd en
een vreemde knik in de baan ontstond hierdoor, als waren
touwslagers in vroeger eeuwen in staat geweest haaks touw te
slaan. Waarom het ooit de monumentenstatus heeft gehouden,
is menigeen een raadsel gebleven. De bouwhistorische analy
se en waardestelling die in 2012 werd uitgevoerd, richt zich in
dat licht terecht op het structurerende stedenbouwkundige ka
rakter van de lijnbaan. De cultuurhistorische waarde van de
baan ligt niet in de materialisering en de precieze verschij-
