Van Baerlestraat
met de karakteris
tieke flats 'op
pootjes' waaronder
een winkelgalerij,
circa 1960.
(Stadsarchief
Vlaardingen).
gecreëerd (tot zover haalbaar vanwege de grondprijs). Ook
werd een goede infrastructuur noodzakelijk gevonden. En ten
slotte nog moest de wijk beschikken over alle buurtgebonden
voorzieningen, variërend van de buurtkruidenier tot de kerk, de
bibliotheek en een cultureel-maatschappelijk centrum.
Wie de verschillende vroeg-naoorlogse stadswijken met el
kaar vergelijkt, mag de tot tevredenheid stemmende conclusie
trekken dat - alle bestuurlijke verschillen, inzichten, portefeuil
les en ambities ten spijt - de ene wederopbouwbuurt in menig
opzicht als twee druppels water op de andere lijkt. Natuurlijk, er
zijn verschillen. Maar de Delftse Wippolder kan zonder veel be
zwaar tegen het oude deel van Nieuwland en Groenoord in
Schiedam, de Babberspolder en Westwijk in Vlaardingen,
Pendrecht in Rotterdam, Schalwijk in Haarlem en Dordrecht
West worden geschoven. Dit maakt overigens het steeds ster
ker klinkend pleidooi voor behoud van (delen van) de wederop
bouwarchitectuur een stuk eenvoudiger. Want het argument
waarom de flats in Schalkwijk moeten worden gespaard be
hoeft geen ander te zijn dan dat waarom in Schiedam de Johan
de Wittsingel en de Floris de Vijfdelaan in Vlaardingen niet zo
maar mogen afgebroken. Kennelijk heeft de stedenbouwkun
dige rede in de jaren 1950 en '60 toch gezegevierd
Een planologisch verschil
Hoewel de gerealiseerde architectuur en stedenbouwkundige
principes in de Babberspolder en de Westwijk in Vlaardingen
veel overeenkomsten hebben met die in Nieuwland en
Groenoord in Schiedam, bestaat er wel een significant planolo
gisch verschil.
Noodgedwongen moesten Van Tijen en Maaskant in hun
stadsontwerp uitgaan van een satellietmodel, zoals ook de
grote voorbeelden van Pendrecht (Lotte Stam e.a.) en Zuidwijk
in Rotterdam. Dit keert duidelijk terug in de infrastructuur die in
Vlaardingen bepaald werd door de scherpe scheiding door het
hoge aardlichaam van de Delflandse Maasdijk. De oplossing
werd gevonden door de Van Hogendorplaan de functie van be
langrijkste verkeersweg te geven. In Schiedam lag de situatie
compleet anders. Hier werd Nieuwland omsloten door de
scherpe, niet te passeren begrenzingen van de Poldervaart, de
spoordijk van de lijn Rotterdam - Hoek van Holland en de
Schie. Nieuwland ligt daardoor als het ware rondom de oude
stad geplooid waarbij de radiaalverbindingen rechtstreeks tot
in het hart van de binnenstad leiden.
Waartoe zo'n verschil kan leiden, is goed zichtbaar in manier
waarop de Van Hogendorplaan in Vlaardingen en de Monseig
neur Nolenslaan zich in Schiedam hebben ontwikkeld. Aan de
Van Hogendorplaan werd voorzien in een omvangrijk en geva
rieerd winkelaanbod, toegesneden op de directe omgeving en
rekening houdend met het gegeven dat de laan ook als pri
maire verbinding een functie had. Ook aan de Nolenslaan en
het Wibautplein vestigde zich de fine fleur van middenstande-
lijk Schiedam, precies zoals in Vlaardingen was gebeurd. Het
Wibautplein noch de Nolenslaan hadden een verkeersfunctie,
Integendeel, planologisch werd Nieuwland door de aanleg van
de Van Haarenlaan-Horvathweg in de lengte nog eens in twee-
en geknipt. Als belangrijke verkeersweg met voldoende par-
keerfaciliteit heeft de Van Hogendorplaan zijn oorspronkelijke
betekenis en functie nagenoeg geheel behouden. Het Wibaut
plein en de Nolenslaan hebben noch het één noch het ander
kunnen behouden en de representatieve winkelstraat van vroe
ger is volledig meegekleurd met de overwegend allochtone
bevolking van de wijk. Drukbezocht en gezellig in menig op
zicht, maar van een duidelijk andere signatuur dan de Van
Hogendorplaan. Het Wibautplein is in verloop van jaren geheel
bezweken. De winkels, het gezondheidscentrum, het buurthuis
en de bibliotheek zijn alle al jaren geleden gesloopt.
J. Heusdens en J.W. Peek
Ook in de aanpak van de wederopbouw verschilden Schiedam
en Vlaardingen hemelsbreed. In 1946 kreeg Vlaardingen mede
op aanbeveling van het Comité voor bezuiniging in Jan Heus
dens een burgemeester die zich ten doel stelde alle bestaande
stedelijke ambities binnen de hem gegunde tijd te verwezenlij
ken. De wederopbouw en industriële ontwikkeling maakten
IVH'^ÏS 27
