30 M »is
Veelkleurig straalt het timpaan de bezoe
ker van het bestuurlijk centrum van het
Hoogheemraadschap van Delfland tege
moet. Een gevelsieraad dat de allure van
het Delftse gebouwencomplex luister
bijzet. Hoe fris het ook oogt, het timpaan
dateert van 1864 en bevond zich tot 1867
op het grondgebied van Vlaardinger Am
bacht en tot halverwege de jaren 1970 op
dat van Schiedam grondgebied, ingemet
seld in het in 1864 gereedgekomen
'Stoomgemaal Van der Goes'.
e wapens waren toen nog niet ge
schilderd, dat gebeurde eerst toen
Delfland de steen een herbestemming
gaf. Centraal is het wapen van Delfland af
gebeeld, afgeleid van dat van Albrecht van
Beieren, die als Graaf van Holland het Hoog
heemraadschap verschillende privileges ver
leende. Ter weerszijden daarvan zijn de fami
liewapens van de dijkgraaf, hoogheemraden
en de secretaris-rentmeester afgebeeld.
Hiermee zette men de oude Delflandse tradi
tie voort, waarbij de bestuurders geëerd wer
den met vereeuwiging van hun wapen. Het
natuurstenen timpaan, onderdeel van het
fronton (driehoekige gevelbekroning) dat het
gemaal sierde, is een ontwerp van Enoch van
der Burgh (1804-1880), een Schipluider schil
der, die daar f 1.5,50 voor toucheerde. Steen
houwer P.J. Villiers Co. uit Den Haag nam
het werk aan voor het veel hogere bedrag van
f 1.1.041,-, maar had daar ook aanzienlijk meer
werk aan. Het kunstwerk gaf uitdrukking aan
Delflands gezag en drukte een belangrijk
stempel op het neoclassicistische uiterlijk
van het gemaal. Een opmerkelijk bouwwerk,
midden in de Poldervaart op de grens van
de Grote en Kleine Babberspolder. Als een
eiland lag het in de brede vaart, met ernaast
nog een spuisluis. In het zwaar onderheide
ketelhuis stonden twee stoommachines die
door de Amsterdamse Maatschappij 'De
Atlas' voor fl. 86.378,- geleverd waren. Het
'verstomen' van de waterhuishouding had
zich stevig ingezet en het plaatsen van water
molens begon langzamerhand tot de verleden
tijd te behoren. Even hing nog een plan voor
het plaatsen van negen molens bij de Vijf
sluizen in de lucht. Het zou het gebiedje een
Kinderdijkachtige uitstraling hebben gegeven,
maar de tijd had het plan ingehaald. Stoom
was de toekomst. Hoofdingenieur van Water
staat, ir. J.A. Beijerinck tekende voor het ont
werp, waarop tijdens de 'Verenigde Vergade
ring' van Delfland op 18 december 1862 een
positief besluit werd genomen. Het werk
bestond uit twee onderdelen: de eerder ge
noemde stoommachines inclusief scheprade
ren en de gebouwen. De laatste werden aan
de laagste inschrijver (A. Visser Pzn uit Slie-
drecht) voor fl.110.900,- aanbesteed. Om deze
enorme kosten te dekken werd een lening
uitgeschreven die ruimschoots aan de ver
wachtingen voldeed. Voor maar liefst
fl.523.000,- werd hier op ingetekend. Tot de
belangstellenden behoorden opmerkelijk
genoeg ook de hoogheemraden jhr.mr.
W, Quarles van Ufford en L.H. Viruly van
Keenenburg. Een poging de kredietwaardig
heid van het hoogheemraadschap te bena
drukken of gewoon een belegging met goed
rendement? De dijkgraaf viel bij de eerste
steenlegging bijzondere eer toe: 'De voorzitter
van de hoofd-ingelanden van Delfland, jhr.mr.
D.R. Gevers Deynootverzocht, ook na
mens de hoofd-ingelanden, den dijkgraaf, die
nu den eersten steen had gelegd, dat aan dit
eerste stoomgemaal tot ontlasting van Delf
lands boezem, den naam mogt worden gege
ven van Van der Goes.' (Schiedamsche Cou
rant, 31 augustus 1863). De 'zigtbaar getroffen'
dijkgraaf stemde direct in. Toen dijkgraaf,
hoogheemraden en secretaris-penningmees-
ter in oktober 1864 een proefbemaling bij
woonden, konden zij ook het versierde tim
paan aanschouwen. Al hun wapens met
daaronder op een banderol de bijbehorende
namen: jhr.mr. A. van der Goes van Naters,
jhr. Mr. W. Quarles van Ufford, mr. Samuel
Hartoch Heys, L.H. Viruly van Keenenburg,
jhr. J.F. van Vredenburch en G.H. Landmeter.
Tot 1937 braakte de hoge schoorsteen zijn
zwarte kolenrook uit, vanaf dan was diesel het
nieuwe toverwoord. Naast Vijfsluizen werd
toen het Gemaal Van der Schalk in gebruik
genomen. In 1976 werd het stoomgemaal tot
net boven maaiveld gesloopt.
