Rivaliteit tussen Vlaardingen en
Schiedam historisch niet te verklaren
Geen lange diepgravende gesprekken maar
tamelijk korte items die elkaar snel opvolgen.
Anders verslapt de aandacht van het publiek.
De show staat of valt met de dynamiek.
20 j musiö
ga serieuze thema's niet uit de weg, maar het moet niet zuur
worden. Een hele avond lang ernst is te veel van het goede,"
aldus Van Houwelingen.
De onderwerpen die de eerste aflevering werden opge
diend, geven een goede indruk van wat de programmamakers
voor ogen staat. Geen lange diepgravende gesprekken maar
tamelijk korte items die elkaar snel opvolgen. Anders verslapt
de aandacht van het publiek. De show staat of valt met de dy
namiek. Daarom ook is er geen statisch decor, maar worden de
interviews afwisselend gehouden aan een tafel, op het podium,
aan de bar of op een willekeurige plaats in de zaal.
De speeddate rond het thema verkiezingen op het grote
podium werd gevolgd door een intiemer geënsceneerd dub-
belinterview aan tafel met een willekeurige filmliefhebber en
met Harriet Weststrate over het zojuist afgesloten Filmfestival
Rotterdam, waarbij ook de wederopstanding van het door
Weststrate geleide Vlaardingse filmtheater Het Zeepaard ter
sprake kwam. Verder was er een nummertje stand-upcomedy
met Daveson Ignatia, een praatje met nachtburgemeester
Marco Bosman en een mysteryguest die een column over de
Vlaardingse bedrijfscultuur voorlas. Dit alles opgeleukt met
filmpjes die het besproken onderwerp luchtig illustreerden en
met lekker in het gehoor liggende muziek van huisorkest De
Jeneverneuzen.
Een opvallende uitschieter was de bijdrage van stadsarchi-
Is het een mythe of schuilt er een kern
van waarheid in het hardnekkige verhaal
dat Schiedammers en Vlaardingers elkaar
niet kunnen luchten of zien als gevolg van
een eeuwenoude vete? De Vlaardingse
stadsarchivaris Harm-Jan Luth dook in het
verleden en deed verslag tijdens de eer
ste aflevering van de praatshow The Talk
of The Town in de Kroepoekfabriek.
Het - grotendeels Vlaardingse -
publiek hing aan zijn lippen, wat deed
vermoeden dat Luth een gevoelig
onderwerp bij de kop had gevat. Maar film
pjes van straatinterviews uit beide steden
gaven juist laconieke reacties te zien: Vlaar
dingers beweerden dat ze Schiedammers
over het algemeen prima buren vonden en
Schiedammers zeiden dat ze uitstekend
met Vlaardingers door dezelfde deur kunnen.
Allemaal onzin, die vermeende vijandschap?
Luth kwam in de archieven nergens aan
wijzingen tegen voor het bestaan van een
controverse. Maar, zegt hij, archieven zeggen
niet alles, dus is het ook weer niet helemaal
uit te sluiten dat er wel een op historische
gronden gebaseerde vete bestaat. "Voorals
nog lijkt het een 2oe-eeuws construct, dat
men elkaar heeft aangepraat."
Waarop zou een eventuele rivaliteit terug
te voeren kunnen zijn? Het belangrijkste ver
schil tussen beide steden is van religieuze
aard. Schiedam is van oorsprong een sterk
rooms-katholieke stad, Vlaardingen een over
wegend protestante gemeenschap. Schiedam
had en heeft meer inwoners dan Vlaardingen
en had - anders dan Vlaardingen - een stem
in de Staten van Holland. Aan de andere kant
hielden de graven van Holland in de 11e en
12e eeuw hof in Vlaardingen en versloeg Dirk
III daar in 1018 zijn leenheer in de roemruchte
Slag bij Vlaardingen. Die belangrijke positie
als grafelijke hoofdstad verloor Vlaardingen
toen een hevig noodweer in 1163 de nederzet
ting vrijwel wegvaagde en de graven deed
vertrekken. Schiedam had lange tijd een gro
tere vissersvloot dan Vlaardingen. "Later
sloeg die balans weer om in het voordeel van
Vlaardingen", aldus Luth.
In 1574 deed zich een voorval voor dat de
verhoudingen grondig verstoorde. Een groep
Schiedammers trok naar Vlaardingen en
brandde de stad plat. Die actie had niets te
maken met rivaliteit of naijver, zoals later al
gemeen werd aangenomen, maar hield vol
gens Luth regelrecht verband met het krijgs
verloop van de in 1568 begonnen opstand te
gen Spanje en de inname van Brielle door de
Geuzen in 1572. Luth: "De Geuzen waren in
middels opgetrokken tot in Schiedam, de
Spanjaarden waren gelegerd in Maassluis. De
prins van Oranje gaf opdracht Vlaardingen in
de brand te steken om te voorkomen dat de
Spanjaarden de stad en daarmee belangrijke
verbindingen met het achterland in handen
zouden krijgen. Het was gewoon een strate
gische krijgskundige handeling."
De stadsarchivaris nam tot voor kort ook
altijd aan dat de stadsbrand de aanleiding
vormde voor de eeuwenlange vete. "Ik ben
bekeerd," zegt hij nu. "In de bronnen kom ik
helemaal niets tegen over animositeit. Inte
gendeel, de twee steden hebben altijd heel
goed samengewerkt. Ook op individueel ni
veau konden Schiedammers en Vlaardingers
het altijd goed met elkaar vinden. Er zijn heel
wat huwelijken gesloten met partners uit de
twee steden."
Toch zaten de inwoners elkaar ook wel
dwars. Een bezoeker van het Stadsarchief
getuigde onlangs dat zijn vader hem verhaal
de van een groep (communistische) Schie
dammers die in de jaren 1930 zonder aanlei
ding een deel van het werk van Vlaardingse
werklozen bij de aanleg van het Oranjepark
vernielde. Berucht zijn ook de busbaanrellen
uit de jaren 1980, toen Schiedamse en Vlaar
dingse jongeren elkaar op de Brederoweg te
lijf gingen en de ME er aan te pas moest ko
men om de vechtenden te scheiden. Die rel
len, bleek later, hadden niets met een eeu
wenoude haat te maken, maar gingen simpel
weg om een meisje. Een in de Kroepoek
fabriek aanwezige Vlaardingse wethouder
biechtte overigens op ook aan die ongere
geldheden te hebben bijgedragen.
Wat waren de motieven van Vlaardingers
om in 2010 een eigen enclave in het Vlietland^
ziekenhuis te eisen, zodat aldaar geboren kin
deren van Vlaardingse ouders niet bij de bur
gerlijke stand van Schiedam aangegeven
hoefden te worden? Was dit andermaal een
uiting van de oude rivaliteit, ging het om een
verkiezingsstunt van FVdA-voorman Hans
Versluijs of was het frustratie omdat het
Vlaardingse ziekenhuis in het Schiedamse
was opgegaan?
Stadsarchivaris Luth denkt op grond van
zijn onderzoek dat er au fond weinig aan de
hand is. "Die vijandigheid is waarschijnlijk een
verhaal dat van vader op zoon is doorgegeven
zonder dat de historie het rechtvaardigt."
Zoals wel vaker gebeurt bij naburige steden
of dorpen. M
