ERTONS
TONIC
INE.COCA
JFInesf-
GC>AyT_ RrafND
Great Nerve
The WORLDS
Ttn«^ .S"*- VTmi T I
E*rob*co.
TRADE MARK
a MADE FROM BEST KOLfl NUTS
Jj^Q PREPARED EXPRESSLY FOR EXPORT
BOTTLED IN THE NETHERLANDS
Drink coca-cola
Musis
Mrt BMH4 Mtturrt «f. t TU-nr in Mln.i Hod?
Th« Idral ll«m T«ok> ai») ■-|||HU>I| He*.
bf Wj *!Hkv*wl tar Ihc'Uir ol tlx- Mrdical Fro-
fc**' ;!l P «**ta:an of Mrnul and
K* >ao»tl.<a,<'hrmiMS *r«1 WaMins
1 Wiwry and U-#r A(!»citan«. Nfarl DU-
Tbro#: and (.as* A
mar* Wou» Ttntea**
SSfi^Sta^ 'i*? har*». For Coo v. Iracvnu
and Inlands fcM d«H*rhtf»I l&*Uor*attt* .Inn-qo»-
?S?1- ii? Sir.» -tu-r:itór! pmp-
ÜIÏT.'m ^IOv c'." r nl aiM
J""* n*»«r To»l and "Itm.ilar.u. On I wlU
n.1 r: cUa rimr »iiihn»U«m.. F.t lrrur-
«h<», !V iril Boo*, cm I ocm. and lvtat loc
Cta a. IVfc-r. at oo l»r Soltln.
TERED
REGISTERED
mw^.
Kranten- gebruiken in de paginagrote advertenties in de Amerikaanse
advertentie John kranten. Het is ook niet voor niets dat Angelo Mariani - hoewel
Pemberton (1884) gestorven in zijn villa aan zee in St. Raphaël - ter aarde werd
en Kola-etiket gesteld op de begraafplaats Pêre Lachaise in Parijs, temidden
Herman Jansen van zovele kunstenaars die hij bewonderde en steunde en die
(ca 1900) ook hem in grote menigte zoveel verschuldigd waren.
Over de precieze verhoudingen van de Vin Mariani is weinig
bekend. Een van de bronnen stelt dat de wijn voor de Europese
markt zes milligram cocaine-extract per fluid ounce bevatte en
dat dit percentage voor de Amerikaanse markt iets meer dan
zeven milligram is geweest, ofwel zo'n 180 milligram per liter.
Waarop deze hoeveelheden berusten, is vooralsnog niet ach
terhaald. Het zal echter in elk geval een stevig concentraat zijn
geweest, gezien het enthousiasme van de gebruiker, de hype,
de wereldwijde verspreiding en de variëteit aan nabootsingen.
Nu is het extract van verse cocabladeren iets anders dan onze
door chemische bewerking verkregen cocaïnehydrochloride.
Maar evenzogoed zal de Vin Mariani een brouwsel zijn geweest
waarop men fluitend door het leven ging.
De colawijn van Schiedamse komaf deed het overigens ook
uitstekend in Amerika. Zo goed zelfs dat de Engels-Duitse fa
brikant van vleesextracten en soep Liebig Co met een eigen
variant kwam, de Liebig Beef Cola. Liebig nam hiervoor sherry
als basis en vermengde deze met vlees- en colaextracten. Als
zichzelf respecterende internationale ondernemer zorgde Lie
big er tevens voor dat aan het product direct negen gouden
medailles werden toegekend, zodat er op het etiket ook het
één en ander te melden viel.
Opmerkelijk in dit licht zijn twee artikelen in de The Abbeville
Press and Banner van 10 december 1896. Over de Kolanoot
schrijft de krant dat deze over het gehele land koffie en thee zal
vervangen. De krant haalde hiervoor een publicatie aan van de
toen gezaghebbende botanicus en paddenstoelkenner Curtis
Gates Lloyd, die kolawijn een prima aperitief noemde dat de eet
lust verhoogt en de smaak verscherpt. In het andere brak de
krant een lans voor de consumptie van cocawijn op basis van
port door dames van de Britse society. De port noemde de krant
nog het minst schadelijk van al, vanwege de gewoonte in hogere
Engelse kringen om zich van 's morgens vroeg tot 's avonds vol
te gieten met die kostelijke drank. Ook de combinatie van coca-
en colawijn was al bekend voordat Pemberton met zijn mengsel
op de proppen kwam. Deze werd tot in Hawaii verkocht als Vin
Pasteur. Apotheker John Pemberton zal ook dit product hebben
gekend, want in alle Amerikaanse kranten werd druk geadver
teerd met deze Vin Pasteur. Zelf begaf hij zich op dat moment
nog op de markt met Pembertons French Coca-wine.
De rest van de geschiedenis is vervolgens dankzij de offici
ële coca-colalezing weer algemeen bekend. Halverwege de
jaren 1880 kwam in Amerika een beweging op gang die de ban
uitsprak over het gebruik van cocaïne en alcohol in de medici
nale opwekkende dranken. De openbare mening richtte zich
echter vooral op de alcohol. Dit leidde in 1885 tot drooglegging
van de staat Georgia. Dit bracht Pemberton, zelf verslaafd aan
de cocaïne, er in 1886 toe om de wijn te vervangen door een
suikerstroop naar eigen, geheim, recept. Zijn zakelijke partner
Frank Robinson was de eerste - er waren er op dat moment al
vele die de combinatie van coca en cola in advertenties aanpre
zen - die coca-cola als merknaam liet registreren en het nu
nog gebruikte letterbeeld bedacht. In 1909 verscheen de eerste
echte en voor ons al als zodanig herkenbare en daardoor merk
waardige actuele coca-cola-advertentie 'Whenever you see an
arrow, think of Coca-Cola' in de New York Tribune. De cocaine
was vier jaar daarvoor vanwege de maatschappelijke druk uit
Pembertons vondst verwijderd en het kola-extract terugge
bracht tot een minimum. Aan de echte grondleggers ervan her
innert slechts een bronzen plaquette op Pêre Lachaise in Pa
rijs, een schitterende collectie albums en niet te vergeten de
beroemde affiche voor de Vin Mariani van Jules Chéret, en in
Schiedam het originele recept van Kola-Wine en een handvol
etiketten in de collecties van Herman Jansen en het Nationaal
Jenevermuseum. M
John Stith Pemberton heeft noch van zijn French Coca Wine noch van
Coca-Cola geprofiteerd. Aanvankelijk was hij een welgesteld geneeskun
dige en apotheker die zijn geld investeerde in het ontwikkelen van huisge
neesmiddelen, parfums en tonica. Ook richtte hij de eerste onder staats
toezicht geplaatste en nog bestaande laboratoria op voor ontwikkeling
van chemische producten voor de landbouw.
Zijn verslaving aan cocaïne bracht hem echter zozeer in de financiële
problemen dat hij zelfs zijn aandeel in zijn eigen onderneming kwijt raakte.
Van de revenuen van zijn recept voor coca-colasiroop heeft hij derhalve
niets gemerkt en evenmin van het succes van de daarmee door een ano
nieme bartender gemixte frisdrank. Berooid stierf hij twee jaar later aan
maagkanker.
28
