-• Ti
,'4i t>
Het zijn sporen van de oorlog die niet direct
opvallen, maar desondanks stille getuigen
vormen van dramatische gebeurtenissen.
Stille getuigen die nog aan zeggingskracht
winnen, wanneer ze verbonden kunnen
worden met het verhaal van ooggetuigen.
Oorlogsverhaal
nv '-.is
wmk
Ruurd Kok
n de Tweede Wereldoorlog hebben alle strijdende partijen ge
bruik gemaakt van bombardementen om eikaars infrastructuur
en oorlogsindustrie te vernietigen, dan wel de moraal van de te
genstander te breken. De vierdaagse strijd van het Nederlandse
leger in mei 1940 werd gestaakt na het Duitse bombardement
op Rotterdam van 14 mei. Ruim vijfeneen half jaar later waren
het opnieuw bommen die een einde maakten aan de Tweede
Wereldoorlog: de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki.
In Hiroshima is de ruïne van een van de weinige gebouwen die
overeind bleven staan, bewaard als Vredesmonument waar het
bombardement jaarlijks wordt herdacht. In Berlijn vormt de Kai
ser Wilhelm Gedachtniskirche een blijvende herinnering aan de
vernietigende bombardementen op de hoofdstad van het Der
de Rijk. Ondanks het feit dat ook diverse Nederlandse steden
zwaar zijn getroffen door het geweld van bommen, is er geen
Nederlandse stad waar een ruïne als gedenkteken bewaard is
gebleven. In de periode van wederopbouw zijn de ruïnes ge
sloopt, is het puin geruimd en de schade hersteld. Gaten in het
straatbeeld zijn gevuld met nieuwbouw. De herinnering aan het
leed van de getroffen steden wordt levend gehouden door mo
numenten, zoals het beeld De verwoeste stad van Zadkine in
Rotterdam. In de Maasstad is sinds mei 2010 ook de grens van
de verwoesting, beter bekend als de brandgrens, in het straat-
beeld gemarkeerd. Minder bekend is het vergeten bombarde
ment dat Middelburg drie dagen na Rotterdam trof, waarbij een
groot deel van de historische binnenstad werd verwoest. Hier is
in 1988 een monument gerealiseerd waarbij veertien brokstuk
ken van een verwoest gebouw verspreid door de stad in het
straatbeeld zijn teruggebracht. Overigens kent ook Rotterdam
z'n vergeten bombardement, de Amerikaanse bommen die op
31 maart 1943 bestemd waren voor de havens, maar in plaats
daarvan de wijk Bospolder/Tussendijken troffen met honder
den doden als gevolg. Er zijn meer vergeten - veelal geallieer
de - bombardementen; Nijmegen en Leiden zijn slechts twee
voorbeelden van getroffen steden.
Foto's van de
verwoesting van
het pand van
slagerij Van der
Valk, Hoogstraat
166 in Vlaardingen
(maker onbekend,
particuliere
collectie).
In Schiedam en Vlaardingen zal men tevergeefs zoeken naar
een gedenkteken dat expliciet de slachtoffers van bombarde
menten herdenkt. Toch hebben beide steden door de nabijheid
van scheepswerven en havenindustrie te leiden gehad van met
name geallieerde bommen. De schade door deze bombardemen
ten is beschreven in publicaties als 'Schaduwen over Schiedam'
23
