9e Jaarg.
Donderdag 11 Februari 1886.
No. 2400.
VERSCHIJNT DAGELIJKS.
Bureau: Markt, E, 3 57.
Prijs van dit Blad:
^oor Schiedam per 3 maanden ..ƒ1.50
Frmcop. post doorjgeheel Nederland 2.
Afzonderlijke Nommers0.05
Prijs der Advertentten
Van 1—6 regelsƒ0.60
Elke gewone regel ineerll.lö
Voor herhaalde plaatsing worden billijke
overeenkomsten aangegaan.
.SchoolIilad" over de gemoeds
bezwaren tegen de Openbare
School,
Boe uiterst gering de hoop ook moge zijn,
bij de behandeling der aanhangige voor»
Stellen tot Gondwetsherziening de liberale
PartÜ als zoodanig aan de billike eischen
het positief christelijk deel der bevolking
etrekkelijk het onderwijs zal toegeven, toch
0l>tbreekt het niet aan getuigenissen, die ons
a°en zien hoe bij een groot aantal onzer
tegenstanders een geheele omkeer in denkwijze
beeft plaats gebad, hoe het bestaan vanwet-
tell)k onrecht door een steeds aangroeiend
Setal bevoegde personen van de meest uiteen-
°opende richting erkend wordt.
.Als een nieuw en sterk sprekend bewijs
'ervan laten wij een geheel hoofdartikel van
et Schoolblad (redacteuren H. De Raaf, leeraar
aan de kweekschool te 's-Boseh, dr Vitus
rttinsma, leeraar aan het Gymnasium te
Leeuwarden, en C. Van Riet, hoofd der school
te Katendrecht) onveranderd volgen. Een
Paar volzinnen, die ons het meest belangrijk
v°orkwamen, lieten wij cursief zetten.
»Er is een tijd geweest, dat een liberaal
'ad hierover nauwelijks met ernst kon spre-
I ndat bijna geen der liberale organen ge
bolde in de gemoedsbezwaren der kerkelijken.
heetten gemaakte bezwaren, gemaakt
?0°r de leiders, om het volk tegen de open
er® school op te ruien, de school in handen
an de Kerk te brengen en daardoor ten slotte
e® Staat aan de Kerk ondergeschikt te maken.
Gelukkig, zijn thans veel liberalen libe-
j,a'er geworden. Er staat in (of naast de
'berale part jj een groep, die in deze gemoeds-
,fzwaren iefs ernstigs ziet; die erkent dat
Wkelijken, van hun standpunt, voor hun
'nderen de openbare school kunnen afkeuren,
et evenveel recht als waarmee anderen, met
®n andere levensbeschouwing, die openbare
ehool voor hun kroost verkiezen.
Een moderne sekte-school willen wij de
"Penbare school niet noemenzij is niet be
hind om voor eenige sekte propaganda te
?aken. Maar wel zijn wij van overtuiging
J" de openbare school slechts in gemorde als
school hunner kinderen kan en mag ge-
°jen worden door hen, die zich in het gods-
i'^stigc onder de umoderne'rekenen. Wjj
s joelen hier met de openbare school de
;^ool zooals zij is, niet de school zooals zij
<%ens een der honderd uitleggers van art.
en art. 33 zou moeten zijn.
ZeUr SCL°°' «ooals zij is, wordt, enkele
'dzame uitzonderingen daargelaten, van God,
j.C ePper, Algoede, Hemelsche Vader enz.
«esprokendeze woorden vindt men in de
oo'boekjes en in de versjes, die gezongen
da/ Vee' on4erwijzers zijn van oordeel
dit ?oo moet 1)dat men op de open
ly'- 'r66 onze confrater De Wekker. W.j wach-
H eonter nog altijd antwoord op onze vraag, of
«an ook, behalve het voldoen aan de euchen
bare school niet mag zwijgen over God. Menig
een gaat verderop niet weinig scholen wordt
gebeden 2) vóór en na schooltijd, doch ook
altijd slechts onder het gebruik van die alge-
meene benamingen voor het. Opperwezen Het
bidden tot de Heilige Maagd of tot andere
Heiligen geschiedt echter, voor zoover wij
weten, niet op de openbare school; de Bijbel
wordt niet als lees- of leerboek gebruikteen
crucifix is er contrabande.
Daargelaten, of men dit al dan niet als
in strijd met de wet beschouwt, het is de
uitlegging, die door de practijk sinds jaren
aan de wet is gegeven. Stilzwijgend beschouw
den de opvolgende Regeeringen dit als de
richting der openbare school.
De humanist, de z g. vrijdenker, verkiest
die richting niet. Hij zou liever een school
wfnscben, waar niet van God en godsdienst
gesproken werd. Wat men onder deze be
namingen verstaat, zou hij liever zelf aan
zijn kinderen vertellen. Het hindert hem, dat
aan zijn zoontjes op de school begrippen wor
den ingeprent, die hjj meent als wanbegrip
pen te moeten bestrjjden.
Maar de Katholiek en de orthodox geloo
vige Protestant hebben nog veel meer be
zwaar tegen die richt 'ng. Beiden kunnen
goddienst niet van kerkleer scheiden Hun
godsdienst is één met hun kerkleer. Waar
tot de jeugd over God en godsdienst gespro
ken wordt, maar niet zóó als zij het in hun
kerken gewoon zjjn te doen, daar wordt hun
godsdienst niet bevorderd, doch eer tegenge
werkt, beweren zij. Daar handelt men niet
in overeenstemming met hetgeen aan hen het
hoogste belang der kleinen toeschijnt.
Alleen de modernenonder de Protestan
ten vinden het in de openbare school juist zooals
het behoort. Zt; zijngewoon van hun voorgan
gers in de kerk eveneens slechts m algemeene
termen over hit Opperwezen te hoor en spre
ken als zij bidden, doen zij dat ook zoo als
het kier en daar op de openbare school ge
schiedtde liederen, die zij bij feestelijke
gelegenheden zingenbijv. op den Protestan
tendag, zijn juist van dien aard als mtn se
ook in tientallen van schoolboekjes vindt, die
door alle schoolautoriteiten zonder beswaar
op de openbare school toegelaten worden.
Geen wonder, dat zoowel Katholieken als
Orthodox-Gereformeerden sinds lang begon
nen zijn hun eigen scholen op te richten. De
honderdduizenden daaraan besteed, zijn in
ons cog een treffend bewijs dat zij m-enen
wat zij zeggen. Betaalden vu de modernen
de scholen, die zij geschikt voor hun kinderen
oordeelen ook zelf, dan zou de toestand zijn
zooals die behoorde. Doch men weet dat de
openbare school uit de opbrengst der belastin
gen bekostigd wordt, belastingen die, behalve
door de modernen, ook door de Katholieken
en Orthodoxen worden opgebrachtDit is
De voorstanders van den tegenwoordigen
toestand redeneeren echter die onbillijkheid
weg. Zij spreken van een godsdienst of een
Christendom boven geloofsverdeeldheid, of
van een algemeen Christendom en beweren
dat dit kost naar ieders smaak is. Wel geven
zij toe dat velen, behalve dit, nog iets voor
hun kinderen zullen willen, doch dat, zeggen
ze, moeten ze hun dan maar op de catechi
satie door hun kerkleeraars laten geveD. Di®
Staat geeft wat voor allen goed isvoor het
overige moeten de kerkgenootschappen zor
gen..
De ervaring heeft nu reeds duidelijk ge
leerd, dat de kerkelijken er anders over den
ken zij vinden betgeen de Staat geeft voor
hun kinderen niet goed En al mogen de
oud-liberalen nu al met luider stem roepen
dat het wel voor allen geschikt is, met
schreeuwen overtuigt men nieten niet aan
den Staat, maar aan de ouders zal men toch
wtl de beslissing dienen over te laten, wat
zij voor hun kinderen goed en niet goed
achten.
De kerkelijken beschouwen godsdienst niet
als een onderwijsvak, waaraan 't voldoend®
is enkele uren per week buiten de schoolt®
wijdenzij willen den godsdienst, of hun
godsdienst, in het geheele onderwijs ingewe
ven hebben. Bij het lezen en schrijven, bij ge
schiedenis en aardrijkskunde, bij de natuur
kunde, bjj alles willen zij hun godsdienst te
pas brengen. Wij mogen dit veroordeelen,
zelfs dwaas vinden, het is een consequent®
van hun leer. Zij meenen dat het zie eheil
hunner kinderen er mee gemoeid is; dat een
kind door een ander onderwijs in de klauwen
van Satan kan gevoerd worden.
Nu hebben wij er niets tegen, om zulk een
richting te bestrijden. Integendeel, wij helpen
hieraan gaarne een handje mee. Maar de Staat
moet zich daarbuiten houden. D'e moet niet
uit de openbare kas scholen bekostigen, welk®
voor velen onbruikbaar zjjn.
Als de Staat geen scholen kan stich
ten, DIE DOOB ALLEN GAARNE GEBRUIKT WOR
DEN EN DIT SCHIJNT ONS EEN ONMOGELIJK
HEID TOE DAN MOET HIJ ÓF ZICH VAN
HET OPRICHTEN VAN SCHOLEN ONTHOUDEN, EN
SLECHTS DE OPRICHTING VAN SCHOLEN DOOR
ANDEREN BEVORDEREN, ÓF VOLSTAAN MET HET
STICHTEN VAN SCH01.BN, DIE VOOR VELEN
GESCHIKT ZIJN, MAAR DAN AAN DE OVERIGEN
EEN GELDELIJKE VERGOEDING GEVEN, OPDAT
ZIJ DAARVOOR ZRLVEN SCHOLEN KUNNEN OP
RICHTEN.
Tusschen deze twee zal men moeten kie
zen. Dat het daarbij mogelijk zal zijn een
goed volksonderwijs te waarborgen, ja zelfs
het volksonderwijs beter te maken dan tegen
woordig, hopen wij in de volgende nommers
aan te toonen."
Dit alles is zóó volkomen juist, dat wij er
niets hebben bij te voegen.
Wij bepalen er ons daarom toe, akte t®
nemen van de conclusie, akte te nemen ook
NIEUWE
SCHIEDAMSCHE COURANT.
van bekwaamheid en zedelijkheid, een geloofsbe
lijdenis van den openbaren onderwijzer mag vragen.
(Noot van Het Schoolblad.)
2) Men weet dat Het Volksblad dit indertijd
niet in strijd met de wet achtte; alleen kon het
blad het niet aanraden, omdat het zoo moeilijk zou
zijn, het in overeenstemming met de wet, neutraal,
te doen. (Noot van Het Schoolblad.)
EEN ONBILLIJKHEIDDIE DE LIBERALEN LIBE
RAAL GENOEO MOESTEN ZIJN, NIET LANGER TE
DULDEN.