9e Jaarg.
Zaterdag 13 Februari 1886.
No 2402.
Bureau: Pil a r k t, E, 3 57.
VERSCHIJN T 1) A G E L i.l K S.
JJjgpMn dwpeht.
SCHIEDAMSCHE COURANT.
Prijs van dit Blad:
Voor Schiedam per 3 maanden ƒ1.50
Franco p. pes' -i-'fv'Nederland 2.
Afzonderlijke Nommers
0.05
Frija der Ad verten tien
Van 16 regelsƒ0.60
Elke gewone regel meer0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke
overeenkomsten aangegaan.
Het Sclioolblr «1 over de Oplossing
van den Schoolstrijd.
Met waardeeiin hebben wij enkele dagen
geleden gewag g maakt van een artikel van
bet Schoolblad, waarin op dagheldere wijze
het verregaand onrecht werd aangetoond, dat
er in gelegen is, een groot deel der na'ie
een ondeiwijs te doen bekostigen, waarvan
het, volgens de onpartijdige verklaring van
het libera'e vak orgaan, geen gebruikmaken
kan en geen gebruik maken mag.
Het Schoolblad toont in zijn laatste num
mer verder aan hoe de Staat, omdat bij in
kerkelijke zaken geen eigen oordeel kan uit
spreken, geheel buiten machte is, ipcnbare
godsdienstige scholen te stichten van ver
schillende kleur, die aan de behoeften van
alle burg, rs voldoen.
Ook het stelsel, volgens hetwelk de onder-
Wijzers benoemd worden door de ouders der
schoolgaande kinderen, komt aan het blad
practisch onuitvoerbaar voor, al is het ook
»minder verwerpelijk'' dan het eerste, dat de
overheid zou noodzaken, onderwijzers van
verschillende kleur uit te zoeken.
De conclusie van het Schoolblad luidt als
volgt
Breekt men dus met het stelsel van open
bare scholen, dan zouden alle scholen, often
minste alle scholen voor on- en minvermo
genden, tot gesubsidieerde moeten gemaakt
worden Het initiatief voor het oprichten
van scholen en het geheele beheer van alle
scholen zouden dan in handen van particu
lieren zijn. Alleen zou de Staat eischen van
bekwaamheid en zedelijkheid aan de onder
wijzers moeten stelten en door andere voor
schriften endoor toezicht zorgen, dat het door
hem gesubsidieerde onderwjjs go d was.
Wij zijn van een zoodanig stelsel niet af-
keerig. Misschien is dit het stelsel der verre
toekomst. Voorshands evenwel kunnen wij
het niet aanraden. Op veel plaatsen, vooral
in kleine gemeenten, zou er van het onder
wijs weinig terechtkomen, wayneer het initia
tief door particulieren moest worden genomen
en zij alles moesten uitvoeren. De ouders zul
len er eerst nog langzamerhand aan moeten
gewennen, te zamen de handen ineen te slaan,
om scholen voor hun kinderen op te rich! en
De msesten zijn er al te zeer aan gewoon
om het onderwijs als gesneden brood voor
hun kroost klaar te vinden. Om hen aan
dien toestand te ontwennen en om de groote
üadee'en, die van de verandering het gevo'g
souden zijn, te vermijden, zouden wij voor
eerst een ander stelsel toegepast willen zien,
een stelse dat men het gemengde genoemd
heeft.
Dit bestaat hierin, dat men de openbare
school behoude waar n en ze wenscht te hou
den, d i. waar er leerlingen voor gevonden
borden, maar daarbij niet schrome, op ruime
schaal bijzondere scholen te subsidieeren Als
voorwaarde voor dit laatste niet, zooals thans,
stellen e dat het onderwijs op de gesubsidi
eerde scholen z. g. n utraal zij, maar in
hoofdzaak alleen, dat daar in goede gezonde
loka'en goed onderwijs worde gegeven, d. i.,
j in 't kort gezegd, dat daar flink lezen, schrij -
j ven en rekenen worde geleerd. Of men na
of vcór of onder dat leeren de kinderen tevens
over godsdiens ige zaken sprak, of ze in deze
of gene kerkleer onderwees, dat zou een zaak
moeten zijn aan den Staat onverschillig. Hij
subsid eert, omdat de kinderen gotd 'ezen,
sch'ijven en rekenen leeren wat zij meer lee-
ren, raakt hem niet.
Men meent in het subsidieeren van kerke
lijk gekleurde scholen het bezwaar te zien
van strijd met bet beginsel van Kerk en
Staat. Ons treft dit bezwaar niet. Wanneer
de Staat subsidie geeft aan alle scholen, waar
een tal van kinderen go d worden onderwezen,
dan vraagt hij er niet naar, of deze school
in het bijzond r aan deze Kerk, gene vooral
aan die Perk welgevallig is. Hij subsidieert
waar goed onderwezen wordt, en hij dus zelf
niet behoeft te onderwijzen en zal even goed
subsidie schenken aan scholen, door vrijmet
selaars opgericht of aan een school, door de
leden der Vereeniging De Dageraad te Am
sterdam tot stand gebracht. De Staat laat
de Kerk de Kerk en geelt zr'n subsidie slechts
aan eenige personen, die zich verbinden, aan
een aantal scholieren onderwijs te geven.
Wij hebben hier thans in ruwe trekken, in
een drietal artikelen, aangegeven welke rich
ting wij zonden meenen dat men in Neder»
land in zake onderwijs moest inslaan Wij
weten dat vele onzer lezers, ja de meesten,
dien weg niet of thans nog niet willen mede
gaan. l)och wij verwachten dat bet pad meer
en meer, ook onder de openbare onderwij ers,
als de weg ten goede zal worden beschouwd.
Voor wien het hoofdmotief, het betrachten
van recht en billijkheid tegenover allen, niet
krachtig genoeg is, zullen wij nog wel gelegen
heid vinden andere motieven aan te voeren.
Wat hier gezegd word:, is zóó logisch, is
zóózeer de taal van het eenvoudige gezond
verstand, dat wij werkelijk benieuwd zijn, te
zien welke sophismen tot bestrijding ervan
en ter verdediging van de onhoudbare privile
giën van liberalen en modernen zullen ver
zonnen worden. (7.)
DUITSCHLAND.
De benoeming van den proost en eereka
nunnik Julius Dinder tot aar'sbisschop van
Gnesen Posen, aldus schrijft men u t Berlijn
aan de lijd, is definitief. Gelijk de Kurycr
Posnanskiuit Rome verneemt, heeft de hoogw.
heer Dinder, op uitdrukkelijk verlangen des
H. Vaders, zich bereid verklaard, de hem
aangeboden hooge kerkelijke waardigheid aan
te nemen. Of de intronisatie van den nieuwen
aartsbisschop zoo spoedig zal plaats hebben
als in 't belang van het zoo geruimen tijd
van het bijzijn zijns opperherders verstoken
diocees wenschslijk is. hangt nog af van den
loop, dien de onderhandelingen omtrent de
nieuwe kerkelijk-politieke wetsvoorstellen zul
len nemen, In elk geval, ten einde te Rome
opinie te maken, houden zich de offic'euzen
tegenwoordig alsof van hun kant nooit iets
tot bestrijding van de katholieke Kerk gedaan
was, ja, prins Bismarck wordt als een loutere
engel des vredes voorgesteld. De man zou
nooit aan kuituurkampwetten hebben gedacht;
hij voerde alleen strijd met de Polen (graaf
Ledochofski bracht twee jaar in gevangen
schap door 1) en toen had Falck de wetten
gemaakt. Si quid fe.cüti nega of zooals de
(niet de edelste) schooljeugd zegtik heb
het niet gedaan, maar die jongen 1 Fa'.ck heet
nu de man van den Culturkampfzooals
indertijd, toen Bismarck vrijhandelsman werd,
Delbriick de man was van den Vrijhand l.
De beide heeren verdwenen van het tooneel,
toen de groote meester tot eenigszins andere
opini»n kwam. Te Rome zal men zich even
wel door zulke praatjes niet laten vangen.
Leo XIII is tot de uiterste grens van toe
geeflijkheid gegaan. De H. Vader heeft in de
personen-quaestie gedaan wat mogelijk was
maar op het punt van beginselen kan de Paus
niet transigeeren. Door een duitschen priester
op den zetel van den H Adelbert in Gnasen-
Posen te doen plaats nemen, heeft Leo XIII
der Regeering de grootste inschikkelijkheid
betoond, en hij heeft dus meer recht dan ooit
om te eischen, dat de Regeering nu eindelijk
eens van haar zijde b!ijk geve van rechtsge
voel, van haar onbillijke eischen afzie en de
lang bestreden onafhankelijkheid der Kerk
eerbiedige De poolsche bladen laten zich zeer
kalm nit over de benoeming zij kunnen de
rechtmatige smart niet verbergen, waarmee
het verlies van haar geliefden aartsbisschop,
den heldhaftitren kardinaal Ledochofski hen
treft, maar tegelijkertijd sporen zij hun lezers
aan, den nieuwen kerkvorst met den eerbied,
w arop zijn persoon evenals zijn waardigheid
hem recht geeft, te begroeten. De taak van
den hoogwaardigen prelaat zal in zijn voor
9/10 poolsch diocees altijd zeer moeilijk zijn
maar de Polen weten dat een katholiek bis
schop noch zal germaniseeren noch poloni-
seerenzij weten dat hij zoowel zijn Poolsch
als zijn Duitsch sprekende diocesanen allen
met dezelfde liefde zal verzorgen. Geve God
hem kracht om zijn zware taak tot heil der
Kerk te vervullen 1
FRANKRIJK.
Gisteren kwam de laaghartige vermoording
van den mijn-directeur Watrin le Decazeville
