Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
IK.
17de Jaarg.
Zondag 12 Augustus 1894.
No. 4963.
l^urcatt *g$otér$tvaat 50.
WEE/) li BLAD.
PRIJS VAN DIT BLAD:
^oor Schiedam per 3 maanden1.50
franco per post door geheel Nederland 2.
Afzonderlijke Nommers - O 05
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 16 regels0.60
Elke gewone regel meer.
- 0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
aangegaan.
^erlanrf6 ^rieksbode, orgaan van de Ne
lezen S G'St" en sPiritusfabriek te Delft,
wy het volgende artikel
Ws 'Ie »Verdiende hulde", welke ik on-
den beer Waller en zijne mede-
zer ri|'S racht, noemde ik de stichting on-
aan Zl^j'We ^Hek een belangrijk feit, waar
die tn° ta'van ^zonderheden vastknoopen,
het e,r'.'^e b^dzijde kunnen vullen. Ook op
Hef 'e(' Van 0nze glst'industrie.
een -$ a'S een iaar acht geleden, dat
riolorrif iterj'an^sc^ geleerde, die ons bacte-
dacht S° 'Moratorium bezocht, onze aan-
jaren Ves^'Sde op eene reeds sinds eenige
fabrica'0 ^Weden toegepaste methode tot
sche 1 l Va^ g*St' (le zoogenaamde «Zweed
laden ®istWij waren toen zoo over-
be'angHiIlW8rk Verdiept in zoo velerlei
dat 6 en Hjdroovende proefnemingen,
ling D -?'et aanstor-ds van deze mededee-
schien^ bonden trekken. Een jaar of mis-
Schrii WC' 'an»er daarna ontvingen wij een
onder ^enemarken van iemand, die
aanbooda 'erIei heerIijke voorsPiegelirjgen
gisfb °nS met eene n'euwe wijze van
zÜne eUllng l)e'tend te maken, welke naar
stond rnededee,ingen blijkbaar in verband
'dtvind'1*161 de Ovengenoemde Zweedsche
Werk rif" nader onderzoek bleek dit
de De^ '16t ^eva' te zÜn' doch tevens dat
vinder61'^16 briefschrüver n'et ze'f de uit
war °cb s'eckts een tusschenpersoon
een makelaar.
een D 6'gen'Ü'ie uitvinder, de heer Brünn,
techn ee.nscb art'Herie-officier van bijzondere
leden bekwaamheden, had jaren ge-
eene Gene branderij op zijn landgoed
ten Feebs vernuftige proefnemingen gedaan
behoofZIC''te der g^lldbricage. Van nature
vindpjlf,'"'6 tot bet eigenaardig ras der «uit
eet VS]V°' ^e'00' en volharding, maar ook
rneer f "r'8' behoeften en weinig practisch,
bij j^andedelman dan man van za,ben' bad
sPonner, Ztrne onderneming geene zijde ge-
kapit 1 gelukte hem destijds in Zweden
en da 'Sten V0°r ZÜne u'tv'nding te winnen
richte^ £6ne naamlooze vennootschap op te
cieelg11' d'6. ecbter ook met groote finan-
slotte .rnoe'bjkheden te kampen had en ten
Uitvind"^ andere handen moest overgaan, den
(jride' aan zijn lot overlatende,
lijdende' Ve'er'e' zorgen was de heer Brünn
8®zin geworden en had zich met zijn
g^rokf' 0en 'andg°ed 'n Denemarken terug-
bonten 6n' totdat bij in aanraking was ge-
maar 1, rnet een 'andgenoot, een eenvoudig
medexi °0gSl bedrijvig man van zaken, die,
deu zi door bet ongeschokt geloof van
Uitvjn,]3 t6n Gn tot werkeloosheid gedoemden
nam er' de zaab met geestdrift ter hand
om a»11 rn,et dezen eene overeenkomst sloot
Het Z tC ^e'de te maken.
eerst wendde hij zich tot ons. Toen
wij met den heer Brünn kennis maakten,
vonden wij den armen uitvinder in de laatste
periode van ruggemergslijden, lam en blind,
slechts bij tusschenpoozen helder van geest.
Doch in die goede oogenblikken straalde
nog vuur uit die starende lichtlooze oogen,
dan verhief zich de matte stem, dan werd
dat kranke lichaam, die afgeleefde geest
weer bezield door het onverzwakt geloot
van den uitvinder, dan droomde hij weer
van den gouden regen die van zijne
uitvinding over zijn gezin en over hem. ja
ook over hem nog, moest afdalen. En van
dien gouden regen, van dat goud alleen,
droomde ook de compagnon, in zijne een
voudige burgerlijkheid en met zijn rond en
flink gezond uiterlijk in alle opzichten het
contrast van den kranken genialen edelman,
de nuchtere man van zaken, maar die zijn
eigen bescheiden handelszaak prijs gaf om,
zonder eenige vakkennis maar met blind
geloot, de nieuwe richting van het gistbe-
drijf te gaan verkondigen en aan den man
brengen.
Wij sloten eene overeenkomst, waarbij
voorloopig aan ons alléén en onder weder-
zijdsche verplichting tot geheimhouding de
nieuwe wijze van gistbereiding werd mede
gedeeld en het uitsluitend recht tot toepas
sing verzekerd.
Menigeen in de Gistfabriek en vooral de
mannen van de proeffabriek zullen zich zeker
nog wel den jongen man herinneren met het
fijngesneden gelaat, den weelderigen haardos
en de donkere, ietwat droomerige oogen,
die, nu een jaar of vijf geleden, met mijnen
jongen neef van Marken eenige maanden
lang dag en nacht in de proeffabriek ver
keerde om de proeven met de nieuwe inrich
ting te besturen.
Het was de twintigjarige zoon van den
uitvinder, Axel Brünn, die de beschrijvingen
van den blinden vader had op schrift gesteld
en bij ons zou komen in toepassing bren
gen. Maar al spoedig bleek dat ook hier
nog eene klove lag tusschen theorie en prak
tijk, tusschen geslaagde proefnemingen en
een geregeld fabrieksbedrijf. Men kreeg wel
eens als bij toeval de beloofde uitkomsten,
maar dan ook weer een product zoowel in
hoeveelheid als in hoedanigheid geheel afwij
kende, en het behoeft wel geen betoog dat in
eene fabriek geregeld gelijke uitkomsten een
vereischte zijn. Bovendien, ai mocht het
nieuwe prodruct in vergelijking van andere
gistsoorten wellicht eene verbetering heeten,
wij zijn verwend aan onze Koningsgist, wier
eigenschappen niet zoo licht te overtreffen
zijn en met het nieuwe procédé kon toch
het niet onze bedoeling zijn een geringer,
maar alleen een beter product in den han
del te brengen dan de Koningsgist, die den
roem en den bloei onzer fabriek heeft be
vestigd. In één woord, met alle waardee
ring voor de vernuftige denkbeelden van
den uitvinder, van industrieel standpunt
konden wij slechts tot het besluit komen
het ging niet; voor fabriekmatige toepas
sing was de methode, zooals de uitvinder
haar beschreven had, nog niet rijp. Onder
deze omstandigheden heeft de heer Waller
met zijne geleerde en technische medewer
kers, zooals in het vorige artikel werd
medegedeeld, zich aan het werk gezet en
is na vijf jaren van onafgebroken onder
zoekingen en proefnemingen de nieuwe fa
briek verrezen en heeft de Bondsgist hare
intrede in de handelswereld gedaan.
Intusschen hadden reeds spoedig nadat
wij ons contract met den uitvinder gesloten
hadden, onverwachte gebeurtenissen plaats.
Wij meenden ons het uitsluitend recht op
de toepassing der uitvinding verzekerd te
hebben, met uitzondering slechts van de
Zweedsche fabriek, die reeds sints jaren
hare manier van werken had weten geheim
te houden en trouwens nog altijd voor een
groot deel volgens de oude bekende wijze
gist produceerde, toen plotseling concurren
tie kwam opdagen. Door een werkman der
Zweedsche fabriek was het geheim der
fabrikatie verraden en nu werden al spoe
dig de vakbladen overstroomd met aaver-
tentiën van suitvinders", die, de een nog
aanlokkelijker dan de ander, aan de fabri
kanten het geheim der Zweedsche of
Deensche gist aanboden.
Zonderling, nadat minstens een tiental
jaren deze wijze van werken had bestaan,
zonder dat iemand er notitie van had ge
nomen, op het oogenblik dat de uitvinder,
lichamelijk en geldelijk in zeer treurige
omstandigheden verkeerende, den man meent
te hebben gevonden, die, beter dan hij-zelf
in staat zijn werk aan den man te brengen,
hem eindelijk het loon van zijn geestesarbeid
belooft te verschaffen, wordt plotseling de
uitvinding aan de openbaarheid prijsgegeven
en dreigen anderen er de vruchten van te
gaan plukken.
De oude Brünn heeft deze bittere mis
kenning niet lang te verduren gehadhij is
in 1891 aan zijn lijden bezweken. Maar ook
voor den kerngezonden Carl Jansen was de
teleurstelling te zwaar om te dragen; de
man van zaken kon het niet verkroppen, dat
de uitvinding, waaraan hij al zijn illusion
had vastgeknoopt den verwachten gouden
regen niet deed afstroomen. In koortsachtige
gejaagdheid stond hij telkens en telkens weer
plotseling voor onze oogen om raad of hulp
te vragen, zich altijd nog vastklampende aan
zijn gouden droomen, totdat wij verleden
jaar van zijne vrouw geheel onverwachts het
bericht ontvingen, dat ook dit teleurgestelde
leven was afgebroken. Het gezin bleef in
zorgvolle omstandigheden achter.
Het gronddenkbeeld van den uitvinder is
thans geen geheim meer in de gistwereld.
Maar de opgewondenheid waarmede het in
den aanvang werd ontvangen, rondgeba
zuind door veelbelovende maar weinige
gevende gistkunstenaars, heeft na vele teleur
stellingen plaats gemaakt voor kalme be
zinning. De meeste fabrikanten, die voor
den lokstem van den een of anderen ïgist-
techniker of -chemiker" zijn bezweken,
hebben leeren inzien, dat de geruchtma
kende nieuwe richting in de gistfabrikatie
minder eene goed afgeronde en duidelijk
omschreven fabrikatie-methode is dan wel
een denkbeeld, een beginsel dat met groote
omzichtigheid aan de oude praktijk moet
worden aangepast. Weinige fabrieken be
schikken over de bekwame mannen en over
de wetenschappelijke, technische en finan-
cieele middelen, die noodig zijn om in deze
nieuwe richting bevredigende industrieële
uitkomsten te verkrijgen. En zeker zal
nog menig baaltje meel verbakken worden,
alvorens de Weener-, Konings- en andere
gistsoorten bij de bakkerswereld in defini
tieve ongenade vallen, om plaats te maken
uitsluitend voor Bondsgist of hoe anders de
Deensch-Zweedsche zusters mogen gedoopt
worden.
Wij beschouwen de Bondsgist als de jon
gere zuster, die werkelijk door bijzondere
eigenschappen in zekere opzichten de
Koningsgist naar de kroon steekt, maar wij
blijven ook de oudere zuster in volle eere
houden. Zij is het die ons in de gansche
gistwereld in binnen- en buitenland eene
plaats heeft veroverd, waarop wij recht
hebben trotsch te zijn waarop wij ons, met
de hulp van ons bekwaam en wakker per
soneel, zullen weten te handhaven èn ten
opzichte van de Koningsgist èn ten opzichte
van de Bondsgist.
J. C. VAN MARKEN.
Cholera.
Te West-Graftdijk (N.-H.) heeft zich een
geval van Aziatische cholera bij de vrouw
van een werkman voorgedaan.
In de gemeente Bleskensgraaf en Hof
wegen hebben zich twee gevallen voorge
daan van Aziatische cholera, beide met
doodelijken afloop. Deze gevallen kwamen
voor in het huisgezin van den gemeente
veldwachter.
Een geval van cholera asiatica met doo-
doodelijken afloop doet zich voor in het
gehucht Middelrode, gemeente Berlikum.
Het gehucht Middelrode is gelegen langs
de Zuid-Willemsvaart. De Zuid-Willemsvaart
is, volgens verklaring van den inspecteur van
het geneeskundig staatstoezicht in Noord-
Brabant en Limburg, besmet.
Donderdag zijn te Maastricht door de cho
lera aangetast 2, overleden 1 persoon.
Totaal aangetasten 50. Overleden 24.
Te Oud-Groenhoven, nabij Maastricht,
zijn weder vier gevallen van cholera waar
genomen.
GEMENGD NIEUWS.
Een jong gehuwd man te Oosterhoud
die zicht jl. Zondag buiten had te slapen
gelegd en vermoedelijk door een giftig dier
of insect in den arm is gestoken, waardoor
deze onmiddellijk opzwol, is tengevolge van
bloedvergiftiging overleden.
Bij een kort, doch hevig onweder, dat,
vergezeld van hagelslag, gisteren omstreeks
twaalf uur te Laag-Keppel woedde, sloeg
de bliksem in eene kleine daghuurderswoning
in de dorpsstraat. De straal nam zijn weg
URANT
Irliliilll'YlHI
