Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
in Mor».
19de Jaarg.
Dinsdag 23 Juni 1896.
No. 5523.
l&txveaxx *g$oter$tvaai 50.
De aanneming der Kieswet.
PRIJS TAN DIT BLAD:
Voor Schiedam per 3 maanden1.50
Franco per post door geheel Nederland - 2.
Afzonderlijke Nommers0.05
PRIJS DER ADTERTENTI;ËN
Van 16 regelsf 0.60
Elke gewone regel meer- 0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
aangegaan.
De aanneming der Kieswet is voor ons
Vaderland voorzeker het hoofdfeit van den
dag. Nadat de kiesrechtkwestie sedert de
herziening der Grondwet jarenlang aan de
orde is geweest, is zij althans voorloopig
tot oplossing gebracht. Wel is daartoe de
doornige weg eener langdurige parlementaire
behandeling, die na Kamerontbinding en
nieuwe verkiezingen nog eens moest worden
herhaald, moeten gevolgd worden, maar na
zooveel politieke wisselingen is ten slotte
toch een resultaat verkregen, dat voor de
eerstvolgende jaren afdoende mag worden
geacht. Vatten wij ons oordeel over de
beslissing, die 11. Vrijdag in de Tweede
Kamer gevallen is, in korte bewoordingen
te zamen, dan komen wij tot het besluit,
dat het Kamervotum van Vrijdag 11. ons
bevredigt minder om de wetsvoordracht-zelf,
die het een heel eind op weg bracht naar
het Staatsblad, waarin zij nu waarschijnlijk
weldra als wet zal verschijnen, maar om
de omstandigheden waaronder dit votum
tot stand kwam, en in wier licht het zeker
als eene bevredigende oplossing der lang
durige en veelbesproken kwestie moet worden
beschouwd.
Voorzeker bevredigt het Kamervotum van
Vrijdag ons minder om het ontwerp-zelf,
dat ons zonder eenig correctief van stem
plicht of meervoudig kiesrecht brengt op
nieuwe nog onbekende wegen, door velen
niet zonder eenige huivering betreden. Maar
waar 't in de laatste jaren al meer en meer
bleek, dat ook Nederland in de toekomst
nieuwe wegen zou gaan betreden, gaan wij
dien weg zeker met eenige meerdere ge
rustheid op aan de hand van dit ontwerp,
dan onder de leiding van dat, 'twelk door
den voorganger van den minister Van Houten
werd geboden, overtuigd dat hier althans
eenige positieve kenteekenen van geschikt
heid worden vereischt van hen, die Neder-
Feuilleton.
4) (Slot.)
ïEen ongelukkige ja, maar geen arme,"
voegt hun de kassier in zijn waanzin toe
»neen ik ben niet arm, waarachtig niet, ik
heb in tegendeel een half millioen in den
zak, doch dat heb ik gestolenGij zult mij
niet helpenWaartoe zou het dienen 1 Neemt
mij liever in arrest
De gendarmes staarden elkander verbaasd
aan en wierpen dan weer het oog op den
ongelukkige, die deze woorden gesproken had
en dien zij als een waanzinnige beschouwden.
»Hebt gij mij niet verstaan riep hun
de kassier opnieuw toe en bracht hij uit
zjjne zakken handen vol met bankpapier te
voorschijn. »Ik ben een dief, ik heb een
lands lot grootelijks in handen zullen hebben,
en aldus met de grondwettige eischen voor
het kiesrecht rekening is gehouden. Het
votum van Vrijdag bevredigt ons, omdat
eene verwerping der wet met al de onver -
mijdelijke politieke gevolgen ons in deze
langdurige kwestie meer bedenkelijk had
voorgekomen dan eene aanneming der wets-
voordracht, die ons geeft wat onder de
bestaande omstandigheden als het meest
bereikbare moet worden geacht.
De kiesrechtkwestie is, na de bijna zekere
aanneming van de wetsvoordracht ook door
de Eerste Kamer, zeker althans voor een
reeks van jaren van de baan. Al blijkt
het, ook na de aanneming van deze wets
voordracht, dat de uitersten van verschil
lende partijen door hetgeen nu geboden
wordt, ver van voldaan zijnuit de ver
schillende betoogen spreekt toch duidelijk
de bedoeling zich bij de beslissing die nu
gevallen is, neer te leggen. Voor de eerst
volgende jaren zal dus de kiesrecht-kwestie
niet meer de kwestie zijn die geheel ons
staatkundig leven beroert. Het herhaald
beweren, dat verschillende noodzakelijke
hervormingen en verbeteringen op maat
schappelijk gebied niet tot stand konden
komen, zoolang de kwestie niet is opge
lost, zal dus geen ingang meer vinden.
Bevrijd van den knellenden band der kies
rechtkwestie, die beiden omvatte, zullen
Regeering en Volksvertegenwoordiging zich
ongestoord aan de behartiging der groote
maatschappelijke belangen kunnen wijden
en aldus op maatschappelijk gebied eene
bevrediging worden verkregen, die meer
dan die op staatkundig gebied vrede en
verzoening zal brengen daar waar die voor
het welzijn der geheele samenleving het
meest gewenscht is.
Hoe de aanneming der Kieswet van ver
schillende zijde beoordeeld wordt, blijkt het
best uit de uitlatingen des pers, waartoe
wij allereerst de beoordeeling van eenige
onzer katholieke organen laten volgen
half millioen gestolen 1 Doet uw plicht
De gendarmes grepen den ongelukkige
vast en voerde hem dan tusschen hun beiden
mede. Gehoorzaam, zonder den geringsten
weerstand te bieden, stapt hij voort, en
denkt er zelfs niet aan de vlucht te nemen.
Zij leiden hem door het dorp naar het dichtst
bijgelegen spoorwegstation en van daar
wordt hij naar Parijs vervoerd en in den
kerker opgesloten.
Deze bekentenis heeft mij het hart ver
licht!" riep hij uit. »Nu een priester om
mijne zonden te belijden
De volgende week reeds stond hij voor
het gerechtshof terecht. Geheel Parijs sprak
van den diefstal, en hier en daar werd een
medelijdend woord vernomen. Doch de rech
ters kennen slechts de onveranderlijke letter
der wet.
Hij werd voor twintig jaren tot de galeien
veroordeeld.
De dief hoort zonder een spier te ver
trekken zijne veroordeeling, doch eensklaps
weerklinkt er in de plechtige stilte een
smartelijk angstgeschrei. De ontrouwe
kassier heeft zijne moeder ontwaard, die
met wankelde schreden en gebroken oogen
doodsbleek tot hem nadert.
Ons katholiek hoofdorgaan de lijd con
stateert, dat de kleine meerderheid waar
mede de Wet aangenomen, 't onmogelijk
maakt haar een nationale wet te noemen.
Dan brengt zij minister Van Houten lof
zijn ontwerp met talent en energie verde
digd te hebben, maar ook de omstandig
heden waren hem gunstig, zegt zij, en zij
noemt als zoodanigVan Houtens ontwerp
kwam na Tak. Was het laatstgenoemde
niet voorafgegaan, geen twijfel op de oppo
sitie van conservatieve zijde zou veel sterker
geweest zijn.
De nieuwe wet voldoet voor drie vierden
aan het verlangen naar zeer uitgebreid
kiesrecht, maar toch zal het met den drang
naar algemeen kiesrecht niet uit zijn.
Voorloopig echter is de zaak afgedaan,
en zóó, dat wij er veel slechter aan toe
zouden zijn geweest, indien vóór een paar
jaren de wet-Tak ware tot stand gekomen
veel slechter ook, indien, na verwerping der
kieswet-Van Houten en na het houden van
nieuwe algemeene verkiezingen, een meer
derheid van vooruitstrevende liberalen, ra
dicalen en Kuyperianen zich van de leiding
hadde meester gemaakt en een tweede, nog
verscherpte editie van het ontwerp-Tak door
beide Kamers hadde doen aannemen.
Hiertegenover echter staat het gevaar
dat thans de samenstelling van de Tweede
Kamer, de Provinciale Staten en de gemeen
teraden feitelijk in handen is gesteld van
de minst welhebbende en minst ontwikkelde
helft van een leger van kiezers, door mr.
Van Houten op 600,000 a 700,000 man
begroot.
Dan wijst het blad op enkele gevolgen
van politieken aard, die aanzienlijke kies
rechtuitbreiding in andere landen gehad
heeft, en die ook ons waarschijnlijk te
wachten staan
lo. Verbrokkeling der parlementaire par-
tijen, waardoor macht en invloed van de
volksvertegenwoordiging, regeering noch
kroon zullen toenemen.
2o. Dat veel meer dan tot nu toe het
verkiezingswerk arbeid en geld zal kosten.
Met hieraan te herinneren beoogt De Tijd
hare vrienden te waarschuwen, reeds nu,
dat zij zich krachtig hebben voor te bereiden
tot den strijd niet van enkele dagen of
weken, maar tot een voortdurenden strijd,
die hun weldra te wachten staat.
De ongelukkige valt in onmacht op den
vloer neder.
Eensklaps treft een helderlicht zijn oogen,
en de kassier.... ontwaakt uit zijn diepen
slaap. Zijn chef, de bankier, staat voor hem
met eene brandende kaars in de hand. De
lamp op het kantoor was uitgedoofd.
»Maar wat vangt gij hier toch aan, Mon
sieur Charles?" riep hij den kassier met
een vriendelijk verwijt toe. »'t Is drie uur
na middernacht en gij zit hier nog steeds
voor uwe boeken 1 Hoe vaak heb ik u dat
late werk niet verboden?"
De kassier was nog niet van zijne ont
steltenis bekomen. Hij beefde aan al zijne
ledematen en wreef zich de oogen, terwijl
hij onsamenhangende woorden uitte.
Gedroomd I O, ik heb het maar gedroomd
riep hij dan eensklaps uit. »De hemel zij
gedanktO mijne goede, goede moeder 1"
»Dat komt van 't nachtwaken, »hernam
de bankier. »Thans hebt gij de koorts. Weet
gij dan niet, dat men zijn dienstijver ook
zeer goed overdrijven kan Met deze woor
den stiet hij een venster open, want de lucht
was door den walm der uitgedoofde lamp
met zeer schadelijke dampen bezwangerd.
Er is hunnerzijds in te halende vijand
is hen in organisatie vooruit.
Het Centrum acht de stemmencijfers der
Katholieken het belangrijkste punt. Hij con
stateert met genoegen, dat de meerderheid
der partij aan de wet haar sanctie heeft
gehecht, daarmede de belofte nakomende
in het manifest van 1894 gedaan en blijk
gevende van een beslist vooruitstrevenden
geest. Daarvan verwacht het blad veel voor
de toekomst.
»De katholieke afgevaardigden hadden het
in hun hand om de uitbreiding van het
kiesrecht tegen te houden. Zij, die blijk
baar met welgevallen, de Katholieken steeds
in een adem noemen met de mannen van
het onveranderd behoud en hen beschuldigen
wars te zijn van elke hervorming, van elke
uitbreiding der volksrechten, zullen nu een
toontje lager moeten aanslaan."
Al is, zegt Het Centrum, met dit ont
werp de eindpaal niet bereikt, voorloopig
kan men de kiesrechtkwestie laten rusten,
om onder het meer dan verdubbelde kie
zerscorps ten lo. naar een betere partij
formatie of reorganisatie te streven en 2o.
aan de geheele politiek, méér dan tot dus
ver, een principieel, vruchtbaar en populair
karakter te geven.
De Maasbode betreurt de aanneming der
kieswet. Zij herinnert er aan, dat de Room -
sche Kamerleden zich in 1894 bij manifest
voor uitbreiding van het kiesrecht voor Tweede
Kamer en Provinciale Staten verklaarden,
maar dat zij op goede gronden geen uit
breiding daarvan voor de gemeenteraden
wenschten. De aangenomen wet geeft die
echter wel. En ook hadde bovenbedoelde
verklaringen niet tengevolge moeten hebben
aanneming van elke wet, die de gewenschte
uitbreiding gaf. Bovendien in 1894 werd,
ook in een manifest der katholieke Kamer
leden gezegd, dat van iedere regeering het
herstel van de missie bij den Paus zou
worden geëischt. Daarvan is echter sedert
niets vernomen in de Kamer.
Het blad meent, dat het bij deze wet
met bijna algemeen kiesrecht, heel wat
moeite zal kosten de Katholieken in zoodanig
aantal ter stembus te doen komen, om een
tegenwicht tegen de socialisten te krjjgen.
De Nederlandsche Katholieken hebben,
naar de Msb. gelooft, bij deze wet niets
gewonnen. Zij behooren er ten minste
in den eersten tijd niet naar te streven
Dan naderde hij eene schrijftafel en maakte
een glas suikerwater gereed.
»Neen, neen, mijnheer, er is geen over
drijving mogelijk in deze aangelegenheid 1"
riep Charles uit, die door de laatste woorden
des bankiers weer geheel tot zichzelven was
gekomen. »Ik bezweer het u, van af dit
oogenblik zal ik trouwer en standvastiger
werken dan ik ooit gedaan heb, en mij door
niets van mijn plicht laten.,.."
»Bedaard 1 Bedaard»zeide de bankier,
en reikte hem het glas aan. jDaar, drink
even, en praat toch thans niet van trouw
en plicht. Ik weet reeds lang, beste Charles,
wat ik aan u heb, en ik wil u thans nog
mededeelen wat ik morgen in tegenwoor
digheid van het gansche personeel u zeggen
zal. Gij weet, dat ik voor enkele weken
naar Engeland moet. Ik geef u procuratie
in mijne zaak en verhoog uw salaris tot
vijfduizend franken."
De kassier was gereed om voor de voeten
van den bankier op de knieën neer te
vallen,
ïWilt gij wel eens netjes blijven zitten,"
hernam deze, »en dit glas leeg drinken
Ik was u reeds lang eene belooning schul
dig, want onlangs nog hebt gij my door
NIEUWE SGHIEDAMSGHE COURANT
llllllflHiiiliiiMMmiim'imriiiiimi'.'iiiiimiiii'iiiiftnaiMimiiihimiiiiiiiaiii