Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
SAVOITAROLA.
19de Jaarg.
Zondag 27 September 1896.
No. 5603.
ISttreau 13Söfersfvaaf 50.
EERSTE BLAU.
Eene verzoening.
Feuilleton.
1)
ALGEMEEN OVERZICHT.
'V
NIEUWE SCHIEOAMSGHE COURANT
PRIJS Y AN DIT BLAD:
^oor Schiedam per 3 maanden1.50
franco per post door geheel Nederland - 2.
Afzonderlijke Nommers- 0.05
PRIJS DER ADYERTENTIËN:
Van 16 regelsf 0.60
Elke gewone regel meer- 0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
aangegaan.
I.
De boetprediker.
Geen onbekende mag er. kan de beroemde
orninicaan, de geniale staatsman van Flo
unce, de vrijheidlievende volksleider, de
Vervloeking-slingerende boetprediker wezen
v°or een beschaafd man, die historie lief
heeft. De indrukwekkende ascetische figuur,
machtige koperklank van zijn stem, ge
legd bij al zijn schitterende gaven, hebben
hem doen eeren door de Florentijnen als
ee'i ziener, een heilige, een Godsgezant
zeggingskracht die nog doorklinkt in
Zljne, ons bewaarde predikatiën, de baschrij-
Vlngen van tijdgenooten, bewonderaars,
v'janden zelfs, leeren hem aan ons kennen
a's een beheerscher van zijn tijd, als een
herschepper van zijn omgeving, als een,
d'e met de reuzenkracht van het genie be
gaafd, volken bekeerde, afgoden vergruisde,
afbrekend opbouwde, en vorsten zelfs deed
huigen tot den zoom van zijn monnikspij.
Het zal mij eene aangename taak zijn,
van dien man in eenige schetsen een beeld
ontwerpen, dat wel verre zal blijven be
deden Savonarola's grootheid, maar dat toch
Wellicht eenige belangstelling zal inboezemen
Vnor die grootsche figuur der middeleeuwen,
au., zoo velen nog onbekend.
Daar was een klooster in Florence, en
het is er nog, al dient het voor museum,
Waar in het laatste gedeelte der vijftiende
oeuw, de volgelingen van Sint Dominicus
zich in gebed en godsdienstige overweging
sterkten, voor den zwaren predik-arbeid,
hun arbeid bij uitnemendheid of
i'ustten na de vermoeiende dagtaak. En
daar, in de tuinen van dat klooster van
San Marco, onder den blauwen hemel van
Op den oever van dien wispelturigen en
somtijds verschrikkelijker! stroom, dien men
Loire noemt, aan het uiteinde van het de
partement, hetwelk den naam van dien
vloed draagt, licht het eenzame dorpje,"waar
een waardige herder, sedert vele jaren, zij
nen ijver ten toon spreidt. Hij werd door
al zijne parochianen bemind, en alhoewel
zij zich allen geene voorbeeldige christenen
toonden, waren zij ten minste allen zijne
vrienden. Een enkele echter, men weet niet
om welke reden, zeide en toonde, dat hij
zijn onverzoenlijke vijand was. Een verbit
terd hart kan dikwijls moeilijk genezen
worden de haat is zoo blind en wantrou
wend Ook had de pastoor, die over dien
Florence, tusschen de weelderig-prachtige
rozelaren van Damascus, die er groeiden,
onder een groep monniken, in wazig-blank-
witte kleederen, bloeide met den eersten
glans en geur het vruchtbare talent op van
den eenvoudigen kloosterling, broeder Giro-
(amo Savonarola, geboortig van Ferrare, die
eens, prior van dat klooster, den Roomschen
Paus ontzag zou afdwingen, die eens, burger
van Florence, een republiek zou stichten en
besturen, die als een tweede Jonas de stad,
waarheen hij was gezonden, van het heiden
dom, het nieuw-herboren heidendom, zou
vrijmaken.
Het zijn drie mannen vooral, die aan het
klooster te San Marco een wereldnaam
hebben bezorgd. En welk een drietal
Fra Angelico van Fiesole. En wie kent
niet zijn in maagdelijke kleuren en zonne
goud gedoopte figuren, zijnjubelende engelen,
zijn reine heiligen, opzwevend naar het
Eeuwige Licht Wie kent niet zijn «Laatste
«Oordeel?" «En ginds zijn de goudene poorten
«open, en de stralen van het vlekkelooste
«licht vloeien de poort uit, en twee zielen,
«naast elkander, de zachte extase in de
«golving harer gewaden, in het verrukt
«opheffen der handen, zweven er op de stralen
«heen, de poort in, het paradijs binnen.
«In onuitsprekelijke teederheid, in heilig ver-
wachten van zulk een binnenzweven, is
«dat alles geschilderd, zóó heilig teeder dat
«men er gaarne aan zou willen gelooven."
En deze woorden van een ongeloovige, onzen
besten jongeren romancier, Louis Couperus,
doen mij denken aan die van den gerefor
meerden godgeleerde, den scepticus Busken
Huet. Ze zijn bekend genoeg, die woorden,
toch mogen zij hier hun plaats vinden.
«Dat strijkt op de viool, dat steekt de
«trompet, dat zingt den lof des Allerhoogsten;
«dat bidt en juicht, dat knielt en dat staart
«den geopenden hemel in, met zulk een
«onschuldige vreugde, zulk een onbeperkt
«vertrouwen, een zoo vaste verzekering van
«toelagchend eeuwig heil, dat wie nooit
haat zeer bedroefd was, herhaalde malen
gepoogd dien persoon te naderen en hem
door toegeving over te haleneiken avond
begaf hij zich met de bittere gedachte te
bed, dat hij door een zijner parochianen
gehaat werd. De Voorzienigheid zou hem
eene schoone, hoewel smartelijke gelegen
heid aanbieden, om den verharden vijand
een zegepralend bewijs van het edelmoedig
priesterhart te geven
Wie herinnert zich de groote overstroo
ming niet, die in 1846 zoo veel verwoes
tingen aanrichtte langs den ganschen stroom
waarvan wij spreken Eene waterhoos die
in de Boven-Loire plaats had, en een stort
regen, die 24 uren duurde, had hem eens
klaps buiten zijne oevers doen treden. In
verscheidene steden, zoo als bij voorbeeld
te Roanne, werd men eensklaps uit den
slaap gewekt door de verschrikkelijke mare,
dat de rivier buiten hare oevers trad, en
dat zij eene geheele wijk, tot aan de eerste
verdieping, zou overstroomen. De angst was
groot. Half gekleed vluchtte men te midden
van de duisternis en het onweder. Ver
scheidene menschen werden omsingeld en
konden slechts ontsnappen, door van het
eene dak op liet andere te kruipen men
«Christen geweest is, de begeerte in zich
«voelt ontwaken om het te worden, en wie
«met het Christendom gebroken heeft, zich
«afvraagt of hij de volle zaligheid van het
«geloof wel ooit heeft gekend of vermoed".
Dat zijn de schilderwerken van Fra Ange
lico, de Dominicaan van San Marco.
Fra Bartolomeo is de tweede van het
drietal. De jeugdige schilder Baccio, die vol
vuur, de wapens in de hand, toeschoot om
het leven van zijn heilige, van Savonarola,
te verdedigen, doch wien de angst bij het
krijgsrumoer en den opstand de gelofte deed
afleggen, in het klooster van Savonarola te
treden Baccio della Porta leeft niet
meer voort onder eigen naam, maar ieder
kent zijn kloosternaam, en ieder bewondert
het pieuze van zijn schilderwerken, waarin
hij Fra Angelico nabij komt, en ieder staat
verbaasd over zijn kleur-effecten, waarin
hij genen soms overtreft, hij, de arme broe
der Bartolomeo van San Marco.
Van den leerling tot den meester, van
den navolger tot het voorbeeld, van den
eenvoudigen ordebroeder tot den medebroe
der, den Prior van het klooster, is de stap
niet groot.
Savonarola is de derde van den trits. En,
schoon op ander gebied, trekt hij niet min
der dan de beide anderen de aandacht, wekt
hij belangstelling en bewondering.
S. S.
(I\ordt vervolgd.)
26 September '96.
De beweging in Engeland door het
krachtig woord van den ouden Gladstone
tegen de Turksche gruwelen gewekt, neemt
nog steeds toe. Op de eergisteren te Liver
pool onder presidium van lord Derby ge
houden groote protestmeeting, welke door
7000 menschen werd bijgewoond, zijn twee
resolutiën aangenomen. In de eerste worden
de Armenische gruwelen met afschuw en
stapte door de vensters in het vaartuig, dat
aankwam om de inwoners op te nemen, en
zeer dikwijls had men nauwelijks zijne wo
ning verlaten, of ze werd overstroomd.
Dit was op vele plaatsen het gevaldoch
vooral niet verre van daar, in het boven
genoemde dorpje, waar dit verhaal ons ge
leid heeft. Gedurende den dag was de
vlakte overstroomd, die als een groot meer
geworden was des avonds was het water
over de dijken eener naburige vaart ge
spoeld en had de eerste huizen der parochie
omsingeld. De avond viel somber en storm
achtig en vol gevaren, die des te scbrikke-
lijker waren, daar men ze niet kon bere
kenen. De inwoners die het meest blootge
steld waren, hadden bijna hunne woningen,
die min of meer onder water stonden, ver
laten naar het plein vóór de kerk gevlucht,
bevonden zij zich daar in eene treurige
verslagenheid, luisterende naar het gedruisch
der Overstrooming, dat elk oogenblik, zoo
op het eene als op het andere punt heviger
werd; zij staarden met neerslachtigheid op
het water, hetwelk als eene zee op hen
nederstortte zij poogden de toppen hunner
woningen te onderscheiden, die door hen
verlaten, en wellicht reeds verdwenen waren.
verontwaardiging gebrandmerktinde tweede
door Gladstone voorgedragen, wordt de over
tuiging uitgesproken, dat het Britsche Kabi
net alle maatregelen nemen zal, noodig om
de Turksche Armeniërs voortaan te vrij
waren voor een herhaling waarbij de Brit
sche regeering rekenen kan op den hartelij-
ken steun der Liverpoolsche burgerij.
Toen Gladstone de tweede resolutie voor
droeg begroette den grijsaard uitbundige
toejuichingen. Hij sprak ruim een uur met
zijne gewone herhaaldelijk toegejuichte wel
sprekendheid. Gladstone zeide het woord te
toeren als mensch en burger alleen, zonder
partijgeest of partij-souvenirs. Spreker ver
klaarde zich gaarne overtuigd te houden,
dat de treurige toestand in Turkije niet het
gevolg is van fouten of nalatigheid van de
Britsche regeering. Hij ontkende, dat het
Britsche volk de Armeensehe gruwelen
brandmerkt, omdat de Armeniërs mede
christenen zijn. Deze kruistocht is geen
kruistocht tegen de Moslemin, maar een
kruistocht tegen de Turksche Mohamme
danen.
Daar zijn edelmoedige Muzelmannen zei
spreker, die de gepleegde gruwelen veraf
schuwen en het Engelsche volk van zijn
kant zou ze evenzeer brandmerken, als de
slachtoffers Mohammedanen of Hindoes wa
ren. De Britsche volksbeweging berust op
menschelijkheid en ontleent haar kracht aan
officieele rapporten,welke door geen Turksche
loocheningen kunnen ontzenuwd worden.
Toch streeft deze meeting niet naar wraak,
maar naar maatregelen om eene herhaling
der gruwelen te voorkomen.
Aan het slot zijner rede, zeide Gladstone,
te vertrouwen, dat de stem van het Engel
sche volk de diplomatieke zwakheden te
Constantinopel zal vervangen. Hij geeselde
die zwakheden als onwaardig geknutsel, als
een waardeloozen oorlog op het papier. De
verklaring der diplomaten aan den Sultan,
dat deze Europa tegen zich zou krijcen als
de gruwelen aanhielden, geleek op een aan-
De herder, die in den angst van zijne
kudde deelde, ging van tijd tot tijd naar
de kerk. Onder het gelui der klok, welke
het teeken gaf, zich in het gebed te
vereenigen, verhaalde hij het lijden van
den Zaligmaker. Daarna doorliep hij de
verschillende groepenhy stelde hen over
eene ingebeelde vrees gerust, en hij onder
zocht met angstige zorg, wie het meest in
gevaar verkeerde.
Eensklaps, ten 10 ure, op het hachelijk-
ste oogenblik, liep de noodlottige tijding
rond«Zekere Nmet zijn geheel
gezin heeft zijne woning niet verlaten in
dien men hen niet te hulp komt, zijn zij
verlorenBij het vernemen dier tijding,
werd de pastoor als in het hart getrofferT
men had den naam van zijnen vijand uit
gesproken Niemand beweegt zich, nie
mand spreekt een woord En op die stilte
hoort men in de verte een dof gerucht als
van een huis. dat instortDe menigte
beantwoordde dit met het bewegen der
hoofden eu het fluisteren in elkanders oor.
Wordt vervolgd.)