Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
eerste blad.
5$uram ^ofersfmaf 50.
Aan 3e Redactiën Tan 3e HMieto
flat- en wtMaiei in Nederland.
Schiedam van voorheen.
19de Jaarg.
Zondag 15 November 1896.
No. 5645.
GABRIEL.
Feuiileton.
PRIJS VAN DIT BLAD:
Voor Schiedam per 3 maandenf 1.50
Franco per post door geheel Nederland -2.—
Afzonderlijke Nommers- 0.05
prijs der adverte;nti;ëN:
Van 1—6 regelsf 0.60
Elke gewone regel meero.io
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
aangegaan.
Met algeheele onderwerping aan het
1Sschoppelijk. gezag plaatsen wij onder-
a°d schrijven, ons van hoogst eerbied-
ardige zijde ter plaatsing toegezonden
e waarheid en al wat goed is verdedi-
en bevorderen, de dwaling en het kwaad
®stryden, anderen voorlichten bij de ge-
"tigste vragen en omtrent de hoogste
he anf6n ¥an het openbaar leven, dat is de
eilijke taak der dagbladpers. De Aarts-
sschop en (ie Bisschoppen van Nederland
^etuigen met vreugde, dat de Redactiën
r katholieke dag- en weekbladen zich
®*ds naet Jotwaardigen ijver van die taak
6 Weten hebben, zoo dikwerf het gold de
arheid der Katholieke leer te verdedigen,
f te komen voor de rechten en de vrij-
'd der Kerk. Zij betreuren het echter,
°P andere punten de gewenschte samen-
®rking somtijds werd gemist, en dat ver-
'1 van meening aanleiding gaf tot strijd,
aarbij de onderlinge liefde en waardeering
ade leden. Dit te betreuren feit, Wij
d»5en ^et n'et verzwÜoen> 's zelfs de aan
pot niet ontgaan van onzen H. Vader,
aus Leo XUL
Qeheel in overeenstemming met het va-
verlangen van Z. H. wil dan ook het
ederlandsch Episcopaat hen, die geroepen
J° om het Katholieke volk voor te lichten,
'lsporen tot eendracht en verdraagzaam-
5 en ten dien einde achten de Aarts-
Sachop en de Bisschoppen zich verplicht,
alle liefde, maar tevens met allen
"drangde Redactiën der Katholieke
aden te vermanen
Om, zoowel bij het schrijven van arti-
Herinnering uit de Missiën.
1)
- ^et was een echt Chineesch landschap,
0 eigenaardig door zijne waaiervormig ge
beide boomen, en de bouworde der wo
rgen, doch by al dat schilderachtige was
'"eestal door de aanleggers de perspectief
®rzuimd.
Aan de eene zijde strekte zich een onaf-
'^baar haverveld uit, overtogen als met
j®r' groen waas, verruklijk door deszelfs
lachheid en kleur, het geheel omringd door
Perbeziënboomen, en de reeds ten onder
^gende zon wierp over deze landstreek
jare breede en als getande schaduwaan
j® zuidzijde werd de gezichteinder beperkt
®Qr heuvelen, geheel overdekt met boschaad-
s> die in de verte het aanzien hadden van
kelen, als bij het plaatsen van ingezonden
stukken en het overnemen uit andere Bladen,
zich met zorg te onthouden van beleedigende
polemiek tegen personen, van kwetsende
opmerkingen tegenover andere Redactiën,
en in het algemeen van alle onnoodige en
niet ter zake doende aanvallen, die slechts
aanleiding kunnen geven tot nutteloos twist
geschrijf.
2". Om bij het verdedigen van eigen
meeningen zich altijd te laten leiden door
de regelen der christelijke voorzichtigheid
en bescheidenheid.
Het Nederlandsch Episcopaat durft ver
trouwen, dat de Katholieke Redactiën aan
deze ernstige vermaning gaarne gevolg
zullen geven.
Utrecht, den lln November 1896.
t H. yan de Wetering, Aartsbisschop
van Utrecht.
f C. J. M. Bottemanne, Bisschop van
Haarlem.
-f P. Leijten, Bisschop van Breda.
f Fr. A. H. Boermans, Bisschop van
Roermond.
"h W. van de Ven, Bisschop van 's Bosch.
IX.
Plaats- en straatnamen geven dikwijls
aanleiding tot veel hoofdbrekens, hoe die
naam toch in de wereld mag zijn gekomen.
Dat ze dikwijls een eigenaardigen oorsprong
hebben, voortkomende uit den mond der
goê-gemeente en overgenomen in algemeen
gebruik, is een bekend feit. Zelfs de bouw
meesters geven aan straten hunnen naam
we hebben er hier voorbeelden van. Zoo
heb ik den juisten oorsprong van eenige
straatnamen na-gezocht, en mij dikwijls
met gissingen moeten vergenoegen, omdat
uitgestrekte oranjekweekerijen ten noorden
stroomde een lieflijke rivier, door welker
helderschijnend water men eene menigte
vreemdsoortige visschen kon zien, welke de
reigers met hunne lange bekken langs den
oever beloerden, en vervolgens, als goed
gedresseerde honden, aan hunne meesters
brachten, die vadzig in het gras lagen. Met
eene pont stak men deze rivier over, die
geleidde naar een even schoon dorp, welks
lage huizen overschaduwd werden door het
spitse en verglaasde dak van eene pagode,
toegewijd aan den wijsgeer Foë, die tijdens
hij aan zijne discipelen eenige zedekundige
voorschriften onderwees, zich inderdaad ver
beeldde, dat hij in gemeenschap met zijne
voorneven tot den staat der godheid zou
overgaan. Nu, deze dag was een dergene,
welke aan zyne dienst was toegewijd. De
chineesche Priesters lieten de tam-tam en
zeehoorns aan de poorten des tempels weer
galmen, en riepen de afgodendienaars op,
om hunne oflers te komen plengen.
Zoodra de tempel, na afloop der heiden-
sche eeredienst, gesloten was, verspreidden
zich de kindaren, die met hunne ouders
mede waren gekomen, en begonnen langs
de wegen van het dorp te speleneen van
de tijd van benoeming meestal in het duis
ter lag. Het «Frankenland" was mij ook lang
een vreemde naam gebleven voor een gracht
de oplossing ervan was toch eenvoudig.
Reeds in 1336 is het Frankenland ge
graven, op last van graaf Willem, uit het
huis van Henegouwen. De volgende oorkonde
behelst dit bevel
«Wij Willem, grave van henegn. van
«hollant van zelandt ende here van vrijs-
«lant, ontbieden U hendrik van polanen,
«onsen bailue van rinlant, gherit heijnsz.
«onse rentmeester van noert-hollant ende
«Jan van der Spange, onsen baeliu van
«Schyedamme, dat ghy onse lueden van
«Schyedamme laet delven ene havene doer
»'t vranckelandt alsoe lanck ende alsoe wijt
«als hem oerbaer is
«Gegeven te Valentin des Woensdags na be-
«loken pasen intjaer ons heren MCCCXXX VI".
Jan van der Spange was de edelman die
op het oude slot van Spangen woonde hij
behoorde onder de voornamen van den lande,
en was door huwelijk en misschien ook door
afkomst, nauw verbonden met het adellijk
geslacht der Mathenessen.
Uit dit bevel van graaf Willem blijkt
duidelijk, dat de naam «Vranckelant" reeds
bestond, en dat daarmede de streek, tus-
schen de stad en de rivier, werd aangeduid.
Inderdaad vindt men op oude schetsteeke-
ningen der stad ook deze naam aan de geheele
uitgestrektheid gronds aan die zijde der
stad gegeven, zooals de streeks noordwaarts
den naam van »'s-Gravenland" draagt. Wie
nu dien naam aan dat land gegeven heeft,
en waarom, dat is niet uit te visschen.
Zooals immer, zal ook daar de gewoonte het
recht gemaakt hebben.
De dusgenoemde «nieuwe" haven door het
Vranckelant bracht een nieuw leven en meer
handel in de stad,vooral toen in 1394 Willem
van Beijeren aan de haven van Schiedam
alle vrijheid gaf, en vrijdom van tollen. Reeds
in 1339, dus waarschijnlijk bij het gereed
komen van de haven, gaf graat Willem
hen, tenger van gedaante maar te gelijk
zachtaardig van uitzicht, zonderde zich, on
der het opgooien van zijn vliegenden vogel,
die bij de Chineesche kinderen den bij onze
Europeesche jeugd zoo geliefkoosden vlieger
vervangt, ongemerkt van de anderen af, en
onder zijn overhaastigen loop, ontmoette hij
een ander kind, dat langzaam voortliep,
terwijl hij zijne les leerde van het schrijf
plankje, dat hij in den hand hield.
Zijt gij het, Ahyma? zelde deze' aan
den onbesuisden speler.
Ja, dat ben ik, antwoordde hij, ik kom
van de pagode. Maar waar komt gij van
daan, Tai-Tson, dat ik u niet gezien heb 1
Wij gaan nooit naar den tempel van
Foë, noch naar dien van Confusius, noch
van Lao Kiou, antwoordde het kind op ern-
stigen toonmijn vader aanbidt den Heer
des Hemels, en heeft ook mij dien leeren
kennen.
En heeft die Heer der Hemelen ook
een tempel? vroeg Ahyma met eene uit
drukking van levendige nieuwsgierigheid.
Oh, jaen men ziet er zulke leelijke
figuren met dikken buik en mismaakt ge
zicht nietonze tempel heeft een wit ver
sierd altaar, waarboven eene heerlijke beeld
verlof tot het maken varTeene sluis, en het
heffen van sluisgelden, waarvan de stad de
baten zou mogen trekken, met uitkeering
van een zeker gedeelte aan de geestelijkheid
of de skercke."
De «nieuwe" haven werd ook bestemd
om er 't stads koggeschip te leggen, dat in
tijde van oorlog den graaf met Schiedamsche
manschappen moest ondersteunen. Want in
dezelfde keure, waarin Willem van Hene
gouwen den aanmaak der sluis goedkeurt,
bepaalt hij nog eens uitdrukkelijk het aantal
manschappen, dat mede zal trekken »ter
heirvaart" van den vorst, en tevens de grootte
en bemanning van het koggeschip, dat den
graaf moest bijstaan in den krijg. Afbeel
dingen van liet koggeschip, vindt men nog
in oude boeken, en de beschrijvers van
Holland's oude geschiedenis melden, dat in
dien tijd op het Schiedamsche oorlogsschip
bijna tweemaal zóóveel manschappen mede-
trokken ten strijde, als er door het naburige
Rotterdam werden opgeleverd. Een bewijs
voor den meerderen bloei en macht onzer
stede. «Het kan verkeeren!" zegt Breêro.
Later werd de bestemming van het kogge
schip een geheel andere. Toen de republiek
was gevestigd, en de stad hare vaste ver
tegenwoordigers had in 's land raadzaal, in
de Algemeene Staten en in de Staten van
Holland, diende het stads-jacht, zooals toen
de naam was, om «Hunne Hoog- en Edel-
mogenden" te water naar Den Haag over
te brengen, wanneer de zittingen begon
nen, en ze na afloop ervan weer naar
Schiedam terug te voeren. Gedurende den
tijd der zittingen woonden de Schiedamsche
afgevaardigden met nog eenige andere uit
de kleine steden van Holland, in het huis
waar tegenwoordig de landsdrukkerij is ge
vestigd, op den Fiuweelen Burgwal te 's Gra-
venhage. g. g.
tenis, eene jonge moeder en haren zoon
voorstellende. Beide zijn zoo beminlijk, dat
men zich gedrongen gevoelt om hen aan te
roepen.
En is dat uw God Foë?
Dat is onze God en zijne moeder, en
luister, voegde het Christen kind er bij,
terwijl hij hem een rozenkrans, die hij onder
zijn kleed om den hals droeg, lietzienjwij
zeggen hen onze gebeden op, terwijl wij ze
aan de kralen dezer ketting tellen. O zulke
schoone gebeden, en die men beter begrijpt
dan de verschillende namen van Brahma,
Vichnou of Chrisna.
En wie heeft u die geleerd?
Welde Meester, de Vader.
-— Waar is hij
Wilt ge hem zien? Kom maar met
mij mede
Ik volg u.
Wordt vervolgd.)
NIEUWE SCHIEDAUE COURANT
*«=M»Ug eil VUIl Li, JA. Wil Ui