Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
eerste blad.
20ste Jaarg,
Zondag 24 Qctober 1897.
No. 5928.
bureau IBoterzixaat 50.
SLAAP OF DOOD.
OjFlCIEELE berichten.
Feuilleton.
PRIJS TAN DIT BLAD:
Voor Schiedam Der 3 maandenf 1.50
Franco per Dost door geheel Nederland - 2.
Afzonderlijke Nummers- 0.05
PRIJS DER ADYERTENTIËN:
Van 16 regelsƒ0.60
Elke gewone regel meer-0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
aangegaan.
Burgi
g ~uRgemeester en Wethouders van
il'EDAM, zijn voornemens, op Donderdag
0 November 1897, des middags 2 uur bij
"enbare inschrijving aan te besteden
"'iet ainoveeren van een gebouw en
het rooien van eenige boomen staande
°P de voorin, werf „de Nijverheid."
1 Oe voorwaarden liggen ter inzage op het
der gemeentewerken, de inschrijvings-
Jetten moeten vóór 2 uur ter gemeente-
^^etarie zijn ingeleverd.
Politie.
Gevonden voorwerpen.
n Aanwezig aan het Commissariaat van
j,c,''tie: een beursje met f0.20, een kin-
®rportemonaie met griffels, een jongens-
een ring met 5 sleutels, een B,. K.
*8fkboekje, een portemonnaie met f 0.02,
®h paar zwarte kousen, een bont schort
een sleutel.
Terug te bekomen aan de volgende
fessen een avonddoek, bij Bras, Singel
r, een wit schortje, bij v, Litsenburg,
°°gstraat 2. een borstrok en een laken,
tah de drukkerij van Rebers, Korte Kerk-
jitraat 10, een wollen dasje en een kin-
°ïhemd, geknoopt in en zakdoek, bij v. d.
Lange Nieuwstraat 1, een porte
monnaie met f0.80, bij Stokhof, Raam 23,
®en corset, bij de Groot, Singel 484, een
Portemonnaie met f68, bij Korpel, Zalm-
^raat 5, een dito met cent, bij Tak,
^sterstraat 70, een goud oorbelletje, bij
d. Heuvel, Nieuwstraat 1, een haif mud
a8rdappelen, bij Hijgemann, Nieuwe Haven
5' een passer, bij Schellevis, Laan ons
Genoegen 76 en 2 zakken kurken, bij
V' d. Water aan den stoommolen «Neder-
Ingezonden.)
Als we de liberale bladen gelooven wil-
^e, dan zouden we tot de conclusie moeten
komen alleen die dompers van Roomschen
en anti-revolutionairen zijn tegen den leer
plicht gekantal wat liberaal is, is er voor.
De eersten willen het volk één zijner grootste
weldaden goed onderwijs, onthouden de
laatsten hebben het volk slechts lief, zij
willen de kinderen des volks uit hunne
onwetendheid opheffen.
Nu, er ontbreekt nog wel wat aan, dat
alle liberalen den leerplicht wenschen inge
voerd te zien. Althans wij kennen er een,
die zeker wel voor tien kamergeleerden
liberalen geldt: het is de heer J. E. Van
Renesse, Schoolopziener in het district
Heerenveen, die in zijn uitnemend werk.
Het Lager Onderwijs in Nederland van
1857 tot 1889, naar officieele bronnen be
werkt, ook de kwestie van den leerplicht
heeft behandeld. Hetgeen door den heer
Van Renesse, een man, die uithoofde van
z§n ambt gehouden mag worden uitstekend
van onderwijstoestanden op de hoogte te
zijn, over den leerplicht geschreven is, ver-
verdient door iederen heetgebakerden voor
stander van den schooldwang gelezen, over
wogen en genoten te worden. Ja, ook ge
noten want wat de heer schoolopziener in
het district Heerenveen over den leerplicht
schrijft in zijn bovengenoemd werk, is zoo
klaar, zoo helder, zoo overtuigend, dat het
een genot is, den schrijver te volgen, ook
al heett de lezer d priori gezegdgij over
tuigt me toch niet.
Wij willen voor de lezers van de Nieuwe
Schiedamsche Crt. overschrijven, hetgeen de
de heer Van Renesse heeft te boek gesteld.
Vergeten wij vooral twee dingen niet
de door ons geciteerde schrijver belijdt de
liberale beginselen en is een man, die het
onderwijs kent, door en door kent, een man,
die tot de beste, kundigste, ijverigste school
opzieners moet gerekend worden.
De heer Van Renesse schrijft
De vraag heelt zich doen hooren, of het
geen tijd wordt, dat de Staat
5)
De graat was zichtbaar ernstig geworden,
ofschoon hij moeite deed, zoo opgeruimd
OQogelijk te schijnen.
Gij zult wellicht, zeide hij zoo los
^eg, van de kleine ontmoeting gehoord
hebben, die ik dezer dagen met mijnen
oigenzinnigen oude had uit te staan. Door
p-en onrechtvaardig testament zoude ik voor
ée helft van mijne goederen beroofd zijn
gewordenmijn papa, die mij gedurende
zijn leven stiefvaderlijk behandelde, wilde
éoor deze daad de kroon op alles zetten
'k putte vergeefs mijne welsprekendheid
Uit, ik bad en bezwoer hem, dat hij tot
een verstandiger begrip terug zoude keeren
alles te vergeefs! Zoo werden wij een
Weinig ruwer jegens elkander. Het gerecht
heeft de zaak echter slimmer voorgesteld
er wordt overal verspreid, dat ik mijnen
vader tot in den dood gemarteld hebhier
is niets van aande oude man had ook
zonder den laatsten strijd geen' dag langer
geleefd. Gelijk te denken is, zijn wij niet
in vriendschap gescheiden, ofschoon hij
alleen daarvan de schuld is. Ik ben geene
zenuwachtige vrouw, echter men heeft zijn
gevoeldit kan dus wel oorzaak zijn, dat
mijn vader mij den vorigen nacht in den
droom verschenen is, die mij verweet, dat
ik hem noch had laten slapen noch sterven
hij vloekte mij daarom, en waarschuwde
mij te gelijk voor het eerste inslapen, want
dit zoude mijn dood en tevens mijne straf
zijn. De verhaler nam bij deze woorden
weder zijne vorige gedwongene vrolijkheid
aan en voegde er nog spottend bij welnu,
doctor, wat zegt gij. kan ik niet recht
romantisch droomen
Cornelius had met huivering het schrik
kelijk verhaal aangehoord, en was niet in
staat een enkel woord te antwoorden.
Ik ben niet bijgeloovig, sprak de graaf
verderik weet, dat droomen bedrog is,
echter kan ik, trots alle redeneering, er
niet zonder hinder aan denken, als ik zal
gaan slapen; er wie kan slapen, wan
neer satan zijn spel speelt, en zoo als hier,
dat verwenschte droombeeld een idéé fixe
eindelijk gehoor gaf aan de roepstem van
velen, die, daartoe aangezet door de ver-
eeniging «Volksonderwijs", leerplicht wen
schen, als het eenig afdoende middel, om
het schoolverzuim te doen ophouden. Hierop
is van Regeeringswege althans, nog geen
beslissend antwoord ontvangen. (1) Iritus-
schen wordt over dit onderwerp voortdurend,
door voor- en tegenstanders, in dag- en
weekbladen, van gedachten gewisseld. Men
heeft in twijfel getrokken of het school
verzuim wel belangrijk genoeg was, om het
nemen van een dergelijken 'ingrijpenden
maatregel te wettigen, en tot dusverre was
het, bij gemis aan eene betrouwbare statis-
stiek omtrent het schoolverzuim, niet moge
lijk dien twijfel op te heffen. Door voor
standers van leerplicht worden wel-is-waar
gedurig berichten verspreid, waaruit blijkt,
dat in vele gemeenten nog steeds school
verzuim wordt gepleegd, maar daaraan kan
de wetgever geen grond ontleeuen voor het
invoeren van leerplicht. Wij stellen ons
voor, dat aan de bewerking van een wets
ontwerp, hetwelk de regeling van dit onder
werp ten doel heett, in de allereerste plaats
een onderzoek zal voorafgaan, naar de per
centsgewijze verzuimde schooltijden in iedere
gemeente, wegens ziekte, godsdienstplichten,
weer en wegen, veldaibeid, overigén ar
beid, enz. In hoeverre, door de tusschen-
komst van het schooltoezicht, daarvan een
overzicht kan worden gegeven, heeft de heer
J. Zaaijer Pz., schoolopziener in het arron
dissement Sommelsdijk, reeds zes jaren
achtereen, bewezen, met het openbaar
maken, in verschillende onderwijsbladen,
van eene tabel, die «wegens de duidelijk
heid van voorstelling zeker als model (kan)
worden aangemerkt." Uit dat vergelijkende
overzicht, laatstelijk in het begin van 1886
verschenen, blijkt tevens, dat de percen
ten van het schoolverzuim op het
eiland Flakkee, jaarlijks aanmerke-
is geworden Men heeft voorbeelden, dat
het°een men zich verbeeldt, waarheid wordt.
In dit geval, antwoordde Cornelius,
wil ik uw lot nog benijdenwant kan er
wel iets schooners zijn, dan in een zachte
sluimering naar beter leven over te gaan
Filosofische phrasen 1 merkte Falken-
stein aan, ik dank u daarvoordoch in
ernst, doctor, is de aardsche slaap onont
beerlijk voor het leven Hebt gij geen
middel, om de tijdruimte van den slaap te
vergrooten
Geene 1 was het antwoord.
Iedere kunst kan geleerd worden, ging
de graaf voortmenig groot man, die den
tijd, welken hij versliep, hoog noodig had,
heeft den slaap in twee, ja in drie dagen
nagelaten en zich daarbij wel bevonden
zoude het niet mogelijk zijn, ook deze korte
tijdruimte te overwinnen
Ieder mensch behoeft de rust van den
slaap, sprak Cornelius.
De rust, goed, sprak Falkenstein is
echter die droomerige sluimering niet ge
noeg, die bijna slaap is, zonder dat het
bewustzijn ons verlaat
—k. De sluimering zal eindelijk in den
waren slaap overgaan.
Maar ik zal, ik wil niet inslapen, riep
lijk verminderen, maar ook, dat de meeste
verzuimen door den veldarbeid worden ver
oorzaakt. Eene wei op den leerplicht zal
hieraan geen einde kunnen maken, zonder
groot nadeel voor den landbouw, waarbij
de arbeid van kinderen onmisbaar wordt
geacht. Zij zal alzoo op bepaalde tijdstippen
van het jaar niet toepasselijk moeten zijn,
wegens schoolverzuimen tengevolge van
veldarbeid. Zij zal voorts een aantal uit
zonderingen behooren te maken ten behoeve
van verschillende takken van nijverheid,
waarbij de hulp van kinderen evenmin kan
worden gemist. Zij zal eindelijk moeten ge-
doogen, dat verzuimen wegens ziekte, of
overlijden van leden van het huisgezin,
vervulling van godsdienstplichten en derge
lijke, ongestraft blijven. Indien eene wet
op den leerplicht tot stand kwam, dan zouden
de verzuimen, door deze en dergelijke redenen
veroorzaakt, niet meer als zoouanig woruen
aangemerkt en dus geen aanstoot meer
geven. Dan zouden de onderwysblyden, ge
durende den tijd dat de veldarbeid in vollen
gang is, niet meer overladen worden met
berichten, gewagende van vijftig percent en
daarboven van schoolgaande kinderen, die
zich, in verschillende gemeenten, tijdelijk
aan het onderwijs onttrekken. Indien men
thans reeds met al die, wellicht geldige,
verzuimen rekening hield, dan zou misschien
blijken, dat de eigenlijke kwaal wel niet
geheel genezen, maar toch voor een goed
deel geweken is, en er geen genoegzame
grond meer bestaat, om eene wet in het
leven te roepen, die slechts tot verbittering
aanleiding kan geven.
Eene wet op den leerplicht blij ve zoolang
mogelijk buiten het staatsblad.
Totzoover de schrijver van «Het Lager
Onder wijs in Nederland van 1857 tot 1889."
Wij hebben enkele zinnen en zinsneden
in bovenstaande onderschrapt, ook om ze
nog even te releveeren.
De schrijver constateert, dat op het eiland
Falkenstein, met den voet stampende, en
ik wil eens zien, wie mij dwingen zal.
Moeder natuur zal u dwingen niemand
kan den slaap of den dood weerstand
bieden.
Het onbeteugelde karakter van den graaf,
dat geen wederspraak verdragen konde,
bruiste nu in zijn natuurlijke verwoedheid
op. Maar ik wil niet inslapen, riep hij
grimmig uit, ik wil wakker blijvende
mensch kan alles, wanneer hij den vasten
wil slechts heeft, en dien bezit ik.
Gij zijt hierin even machteloos, als
ieder ander sterveling, sprak de geneesheer
met kalmte, gij zelve hebt het voorbeeld
aangehaald, dat, wanneer zich menschen
eenen geruimen tijd in wakenden toestand
gehouden hebben, zij eindelijk toch aan de
onverbiddelijke wetten der natuur moeten
toegeven. Wel zijn er omstandigheden, dat
de mensch in lange slapeloosheid verkeeren
kan, doch volkomene uitputting is het ein-
delijke gevolg derzelvebijv. zoo liet de
angst bij eenen moordenaar dezen in veer
tien nachten niet slapen, alhoewel hij nacht
op nacht veertig greinen opium ingeno
men had.
Wordt vervolgd.)
NIEUWE SCHIEDAM COURANT
(1) De heer Van Renesse schreef dit in 1892.
