Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
eerste blad.
4sr« k I
Leerplicht.
21ste Jaarg.
Zondag 3 April 1898.
No. 6061.
"jSureau "SSofersfraaf 50.
jj^ICIEELE BERICHTEN.
Kennisgeving.
Qer-avondschool te Schiedam.
Er
eutiiet o n.
*ee dagen uit het leven van
Wederik den Groote.
ALGEMEES OVERZICHT.
NIEUWE SCHIEDAWISGHE COURANT
PRIJS TAN DIT BLAD:
^'oor Schiedam per 3 maandenf 1.50
Franco per post door geheel Nederland - 2.
^fzonderliike Nummers - 0.05
t inhandel in sterken drank.
Mester en -wethouders van
^et j brengen, ingevolge art. 5 der
^erkep jrege''ng van den kleinhandel in
bare pr ^atlk en tot beteugeling van open-
t^85) °nkenschap (Staatsblad no. 118 van
li "lu'pt61^ °Penhare kennis, dat bij hen
^leigs onien een verzoekschrift van H. B.
Slerken a"1 ve'Sunning tot verkoop van
aao de' v-'ank in het klein, voor het huis
S c k Haven no- 283a>
Rur6 d a m' 1 April 1898.
denieester en Wethouders voornoemd,
VERSTEEG.
De Secretaris,
VERNÈDE.
Öe
^®rkstiji.i. telling van teekeningen en
faardicrj n in den cursus 189798 ver-
4 en A.Za' gehouden worden op Maandag
H Uu- lnsdag 5 April a.s., 's avonds
De Directeur,
J. A. H1NGMAN.
bespre^n 200 van die onderwerpen, wier
Pers t 'n^ no8al eene enkele maal in de
Onder Bovenaan op de lijst dier
lïQrpli ^rPen prijkte steeds het onderwerp
2aak Bn met reden. Leerplicht is eene
evep' 'e "Warme voorstanders, maar ook
altijd 7erk'aarde tegenstanders heeft en
stand 10u3en Zal. Bat wij tot de tegen-
e6ne 6lS '3e^ooren) daarin hebben wij steeds
geg6Veeer gesteld, en dat wij steeds, in de
^Senst"1 P°"t'eke omstandigheden, tot de
atlders zullen blijven behooren, is aan
10)
Eet
!terk, had0Srtem;ijksche leger' 80.000 man
S®®taakt daags te voren zijn marsch
li n den aar,Ie[Wa(;hUe.in sla8orde bij Leu-
ei?ugels waren h- Ulterste einden zijner
aander va pijna een Duitsche mijl van
>v*l desTWljderd- Het Plan va» den
v?1 bÜ Kol,nmnf Was de tegenhanger van
k evigel Var r, daar had hij den rechter-
niJ het on iaun W'Uen aantasten, hier had
d!atnJe dunr o' im gemu"t. De zooge-
De n s aS°rde gold hier even als
E?e bewn„, St?nr0kers' verschalkt door
i''kervley^0, n» Pruissen tegen hunnen
l> doch i' sP°edden zich deze te verster-
Qitmaal zou het hun niet baten.
(Slot.)
de heldere dag.
PRIJS DER ADYERTENTIËN:
Van 16 regels1ƒ0.60
Elke gewone regel meer-0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
aangegaan.
geen twijfel onderhevig. Want de heer
Goeman Borgesius, minister van Binnen-
landsche Zaken, moge zijn best gedaan
hebben zijn wetsontwerp op den leerplicht
zoo aannemelijk mogelijk te maken, wie
eenmaal allen ongemotiveerden dwang haat,
blijft een tegenstander van den schooldwang.
Minister Borgesius moge vrijstelling schen
ken aan hen, die om gewetensbezwaren
tegen de vaccine zijn, hij moge vrijstelling
schenken aan hen, die voor hunne kinderen
geen school kunnen vinden, waartegen zij
geen bezwaar hebben, hij moge de politie
buiten de zaken houden, hij moge in den
zomer eene lange vacantie geven aan kinderen,
die veldarbeid moeten verrichten enz. enz.,
dit alles neemt niet weg, dat zijn wetsont
werp onaannemelijk blijft, wantde Staat
is geen heer en meester over de kinderen.
De oudste en beste rechten op het kind
hebben, naar het schoone woord van Mgr.
Broere, de ouders, die de natuurlijke op
voeders der kinderen zijnde ouders, die
van den goeden God hun kinderen ontvangen
hebben, om ze voor Zijne eer en glorie op
te voeden, tot burgers van het Hemelsch
vaderland op te leider,. Op de tweede
plaats komt de Kerk en eerst op de derde
plaats komt de Staat.
Maar de moderne Staat keert de rollen
om en zegtOp de eerste plaats zijn de
kinderen mijn toekomstige burgers en ik
zal er voor zorgen, dat zij.behoorlijk onder
wezen worden om later den strijd des levens
te beter te kunnen strijden. Ik eisch, dat
ieder kind zeven jaar schoolgaat en ik dreig
de ouders, voogden en verzorgers, die hunne
kinderen niet geregeld de school laten be
zoeken met boete en gevangenisstraf, zoo
zij het wagen de kleinen bij herhaling thuis
te houden.
Zoo decreteert de Staat, maar waarom
decreteert de Staat niet meteen, dat alle
ouders, voogden en verzorgers gestraft zul
len worden met boete en gevangenisstraf,
zoo zij hun kinderen niet dagelijks eene
Toen het Pruisische leger achter eene reeks
van heuvelen, die het grooiendeels bedekte,
rechts optrok, kwam dit den Oosten-
rijkschen bevelhebbers raadselachtig voor
Daurt meende daarin een aftocht te
zien. Om éen ure stond de spits van het
marcheerende Pruissische leger tegenover
den linkervleugel der Oosteni ijkers, en de
slag begon met den aanval op dezen. Het
kwam den Pruissen niet weinig te stade,
dat op dezen door gedurige afzeridingen
verzwakten vleugel, Beiersche en Wurtem-
bergsche troepen stonden, die nog minder
dan de de Oostenrijksche tegen de Piuisseri
waren opgewassen. Zij werden dan ook na
een korten tegenstand op de vlucht gedreven.
Wat nu bij Kolin niet had willen gelukken,
dat de geheele armee langzamerhand den
vijand eenparig aanviel, en terwijl de eene
vleugel het begin daartoe maakte, en de
overige legerafdeelingen zich van het gevecht
onthielden, totdat zij ter plaatse waren
gekomen, waar de gezamentlijke aanval
moest geschieden, werd hier met eene be
wonderenswaardige orde en voorbeeldelooze
nauwkeurigheid uitgevoerd. Zoo werd dan
door den hevigen schok en aandrang de reeds
doorgebroken linkervleugel der Oostenrijkers,
zekere hoeveelheid brood, vet, aardappelen
enz. geven, of gezegden kleinen niet be
hoorlijk kleeden. Immers, de Staat heeft
er ook belang bij, dat zijn toekomstige
burgers behoorlijk gevoed en gekleed wor
den. En wie het nu met ons eens is, dat
het onzin zou zijn den ouders de taak op
te leggen, op pene van boete en gevange
nisstraf, bun kinderen dagelijks zoo- en
zooveel ons brood, zoo- en zooveel lood vet
of vleesch, zoo- en zooveel kop aardappelen
voor te zetten, of te decreteeren, dat in
den winter de kinderen/ zoo- en zooveel
stuks ondergoed en bovenkleeren moeten
dragen, zal het wel met ons eens zijn, dat
het niet aangaat voor te schrijven, dat en
gedurende hoeveel jaren de kinderen naar
school moeten.
Maar, afgescheiden van dit alles, vragen
wezal eene wet op den leerplicht het
schoolverzuim opheffen Eerstens dient
geconstateerd, dat, blijkens de statistieken,
het volstrekte schoolverzuim, slechts zeer
gering is, dat er, om slechts iets te noemen
bij de miliciens slechts een klein percent
^5) tot de analphabeten behoortdie mili
ciens behooren zeker niet tot de hoogere
standen en het percent van 5 zou zeker
aanmerkelijk minder worden, als eens alle
jongelieden van twintig jaren aan eene lees-
en schrijfproef werden onderworpen. Nu
nog eens de vraagzal leerplicht veel uit
werken? Zullen b.v. de kinderen uit de
minste standen onzer groote steden, uit de
ingewanden zou een Fransche schrijver
zeggen onzer overbevolkte gemeenten,
die kinderen, welke nu óf zeer ongeregeld
óf in het geheel niet eene lagere school
bezoeken, zullen die nu op eenmaal tot de
geregelde schoolbezoekers behooren? Wij
wagen het eraan te twijfelen, of liever in
aanmerking genomen het Hollandsche ka
rakter, durven wij helften stelligste ontken
nen. En voor dezulken zal minister Borge
sius toch wel op de eerste plaats zijn wets
ontwerp op den leerplicht ingediend hebben.
door de gedurig aangroeiende massa Pruis
sische troepen tot Leuthen teruggedreven
hier, door de ligging begunstigd, boden zij
dapperen tegenstand, maar spoedig werd
die plaats ingenomen, de geheele lange linie
Oostenrijkers werd van het eene einde tot
het andere als opgerold, en na een gevecht
van drie uren hadden de Pruissen de vol-
maakste overwinning behaald.
Frederik zelf kwarn dienzelfden avond
nog in het zeldzaam geval in eigen persoon
gevangenen te maken. Hij had net kasteel
Lissa tot zijn nachtkwartier bestemd. Zijn
leger had halt gemaakt. Hij reed er henen
en vroeg of nog eenige bataillons lust
hadden, hem naar Lissa te volgen. Terstond
namen vier bataillons het geweer op. Met
den koning in Lissa komende, werden zij
door een hevig geweervuur der aldaar in de
buizen en straten verscholene Oostenrijkers
verwelkomd en er begon een straatgevecht.
Dit hield den koning niet lang op. Mijne
heeren", zeide hij tot de hem vergezellende
officieren, sik weet hier den weghij
reed over eene brug op het plein van het
kasteel Er werd in het kasteel alarm
gemaakter verscheen eene aanzienlijke
schaar Oostenrijksche officieren voor de
Resumeerende coristateeren wijhet in
gediende wetsontwerp strijdt tegen het
recht der ouders, die de door God aange
wezen natuurlijke opvoeders der kinderen
zijn het eischt iets, het schrijft iets voor,
waartoe de Staat geen recht heeft en het
kan de vruchten niet afwerpen, die ervan
verwacht worden. Blijven wij dan strijden
voor de vrijheid en het recht in ons goede
Nederland, opdat we bevrijd blijven van
eene wet, die een hatelijken dwang oplegt,
die het recht der ouders met voeten treedt
en indruischt tegen de vrijheid, de schoonste
der rechten van den mensch.
2 April '98.
Spanje en Amerika.
De verhouding tusschen Spanje en de
Vereenigde Staten van Noord-Amerika is
nog tteeds het groote onderwerp van den
dag Met spanning werd gisteren te Was
hington net antwoord van Spanje op de
voorstellen van Amerika tegemoet gezien.
Een telegram van de World, gisteren
nacht om twee ure afgezonden, gaf naar
het beweerde reeds een overzicht van het
antwoord der Spaansche regeering. Deze
zou de voorstellen van Mac Kinley niet
aannemen, maar ze evenmin verwerpen.
Daarentegen verlangde Spanje, dat haar de
gelegendbeid zou worden gelaten zelf de
voorwaarden te stellen voor de noodige
maatregelen ten opzichte van zijn grond
gebied.
Aan de New-YorkHerald werd uit
Washington geseind, dat het antwoord van
Spanje niet definitief, maar van dien aard
was, dat een oorlog onvermijdelijk werd
geacht.
Eindelijk werd gisteren-ochtend voor de
in spanning verkeerende Yankey's van otfi-
cieele zijde eenig licht ontstoken. In de
vergadering van de Senaatscommissie voor
de buitenlandsche zaken werd het antwoord
hoofdpoort, welke daar den nacht wilden
doorbrengen. Dit was een verrassing van
weerszijden en een oogenblikkelijk gevaar
voor Frederik. Hij had zijnen eigenaardigen
tact hen te bejegenen. nGoeden avond,
mijne heeren," sprak hij hnn toe, »gij hebt
mij gewis zoo vroeg niet verwacht, ik hoop
hier echter nog kwartier te zullen
vinden." Een »ach I" onder eerbiedvolle
verbazing geslaakt, was het antwoord.
Weinige minuten daarna rukten de grena
diers van Frederik het kasteel binnen en
de Oostenrijksche officieren stonden ander
maal verbaasd op te zien, toen zij krijgsge
vangen genomen werden. Een verheven
tegenbeeld van dit vroolijk tooneel in het
kasteel van Lissa zag men in datgene wat
op dit winterslagveld voorviel. Met de
overwinning was de avond aangebroken.
Het was donker. De Pruissen legerden zich
op de kampplaats, blootgesteld aan al de
ongemakken van eenen Decembernacht en
onder de hartverscheurende weeklachten
der gekwetsten en stervenden. Nu hief
een oud grenadier uit diepen borst het
gezang aan; »Dankt nu allen God!" Spoe
dig vergezelden hem eenige stemmen zijner
wapenbroeders honderden zongen, de veld-