5ste Jaar
Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
"gfrxxxeau lïfroter&tvaat 50.
de blad.
1
Zondag 12 Juni 1898.
No. 6117.
iSs.
Vervolg Binnenland.
v PRIJS TAN DIT BLAD:
Fr* ^cb'edani per 3 maanden 1
co per post door geheel Nederland
chderiijfce Nummers
1.50
- 0.05
PRIJS DER ADYERTENTIÊN:
Van 15 rebels
ƒ0.60
-0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
aangegaan.
Elke gewone regel meer
*on,
Hl.
Vriend,
gen eHn„bU U'we
de w tWee soorten van muziek
gfegoriaansche zang en meer-
t enz. Over
;Eregoria„.. van Verhuls
tott' ""aar ffr Zang wil lk met
in ai 'J ttiede t llerer uitnoodigen eens
hoor.tz!ir» schoneugaan naar waar Ge het
dan kn nd en volmaaktheid kunt
oor,21!"
nen
E«nt Ge
tevens een vergelijking
rtWiJze waarop die zang bij
scho0n "2elver, ~.6 I1®' oordeel laat ik dan
?6lf
bi:
i, °h ti.. over. Had ik zelf een even
als
J*J fni; ia «n„3' 'k zou beproeven U
tiet g?n' maar Ge weet, dat is
a' Wat &angaat 6 zaaks< Wat die andere
1°0i}iJ ik Zo °m U daarover te schrijven
'hij - hebben Td'en> zou ik notenbalken
boe °e) dan i .Ia ei113 üever eens naar
8eluki? 'Vaar h ik H gaarne aantoonen,
fiat 's- 6Ze' mijns inziens, minder
?e m- daö Hq ze'ven liever andere
kan .lJ' hooD 2|6 in de kerken hoor, zult
Vfede ,ckter t n'e' kwalijk nemen ik
6tVi l8^en m °P zekere hoogte ook
?r ziirSt ehz. muziek als die van Henri
;%n r,i- in'het f de uitvoeril)g g°ed is:
•"en daarin en dikwijls omstandig-
!N ri^ar"e Zn,?16 alles mogelijk is wat
""«n rekeni.U doen °I zien> waarmede
blopj a'"lans v'^ IWoe' houden en waaraan
??°ft 8P°fferen °°°r'oopig, zijn eigen zin
CfiiH z'ek rr,:" reden, waarom die
F®hp(.k.Voort dat kerkelijk is, komt o.a,
aan L„.eV.'e weinig waarde wordt
fÜo, dke suksta I"urgisch woord, dat de
r8rkzan veci van <Ien kerkzang moet
moetelHaan de muziekin den
he,6tl de rnn Sewyde tekst hoofzaak
Ster 1 .'«oord r.Z dient daar alleen om
Sbe>drUkki.6er re^ef> meer enplech-
'd> het f >te Seven- Het groote
Br in °'maakte type daarvan
Sevafag°ria den eigen zang der Kerk,
h rov^et de m 's echter niet het
'eh "itt 6er moderne muziek. Verder
H Jp.crbeeid weiden, acht ik zonder
J> 'k jn VrlJ nutteloos; maar ik
agher',
U
N'iel^^n'er'l" mijn" eersten brief'beïóotd
t8 bet&an u mgaVoelen aangaande kerk-
ïin Uhi^ede deM ^- 5 het ,s te vinden
2a/ 'chtun Z1Jner Hezammelte schrit-
WaJ Vg„ oen (uitgave van Fntzsche
Er6sHa8ner6d8" P,a3simj.
de beer°' Waa'J, r ®fde van 1842 tot 1849 te
b dat^bbde nd j'3, kennis maakte met
Jlh®H H daar ®sdener »Hofkapelle", en
it? da» ke'e naE°e geluisterd heeft, be-
(1849;a!!Sf'n zij" Parsifal. In
Vd taJ ZUr Oria 66 J gemaakt een
Un de u 'heater^lSaStl0n eines déutschen
r waarin ook de muziek
vm sprnT Kapel hJ> üoa «e muziek
Oh gePd« k°mt' ka'h°heke kerkmuziek,
h der H »wil 'h lervoor schrijft hij het
ba^'ijk6 bes'aande holieke kerkmuziek
LSen 'n denkd®, ^'andigheden voor-
bl'jven h Hofkerk te Dresden
tt!'8iefze6 '°0r geïv m°et zij de blJna
Vo]U8krii!, Verhevenhe1d waardlSheid van
01gt Jgeti. p «held en innigheid weder
ip^r dat6!" h'storischeanCelUS Wat hier
de jr' doet aan !i °nnauwkeurigheid,
'8') Bsv, 6efWde n,6 Z1ak n^ets atj wilde
6e' en al "f j Inl' de meerstem-
de kerk verbannen,...
Palestrina redde de kerkmuziek van de ver
banning zijne werken, zoowel als die
zijner school en zijner eeuw bevatten de
bloem en de hoogste volmaaktheid van de
katholieke kerkmuziek zij zijn alleen voor
de voordracht door mensclienstemmen ge
schreven. De eerste schrede tot het verval
der ware kerkmuziek was de invoering der
orkestinstrumenten daarbijdoor deze in
strumenten en door de steeds vrijere en
meer zelfstandige toepassing daarvan is aan
de godsdienstige uitdrukking een zinnelijk
verzinsel opgedrongen, hetwelk haar den
geweldigsten afbreuk deed er. den schade
lijksten invloed op het gezang zelf uitoefende
de virtuositeit van dan instrumentalist heeft
ten laatste den zanger gedwongen tot een
even groote virtuositeit, en spoedig drong
de wereldsche operasmaak geheel en al de
kerk binnenzekere passages van den hei
ligen tekst, zooals Christe eleison, werden
gestempeld tot vaste teksten voor opera
achtige aria's, en zangers, die naar den
Itaiiaanschen operasmaak gevormd waren,
werden in de kerk getrokken om die aria's
uit te voer«nalle kerkelijke compo
sities, welke tegenwoordig den bruikbaren
voorraad voor den muzikalen godsdienst
uitmaken, behooren op enkelen na,
tot die smaakrichting, die men met recht
nu erkent als zijnde verwerpelijk en als
een formeele bespotting van den gezonden
religieuzen geestSinds de kerkmuziek
door invoering van de orkestinstrumenten
in 't algemeen haar reinheid heeft verloren,
hebben niettemin de grootste toonzetters
van hun tijd kerkelijke stukken gemaakt,
die op zich zelve beschouwd een buitenge
wone kunstwaarde bezitten, evenwel hooren
ook deze meesterstuken niet tot denreinen
kerkelijken stijl, zooals men dezen nu, om
zoovele redenen hoognoodig weder zou
moeten herstellen het zijn absolute muzi
kale kunstwerken, die wel-is-waar op de
godsdienstige bazis opgebouwd zyn, doch
eerder geschikt zijn tot uitvoering op gees
telijke concerten dan gedurende de gods
dienstoefeningen in de kerk zelve, met
name ook wegens den langen tijd, welke
voor hun uitvoering vereischt wordt en welke
maakt dat de werken van Beethoven, Cheru-
bini enzoovoorts gedurende de godsdienst
oefeningen in 't geheel niet gebru kt kunnen
worden De menschelijke stem, de on
middellijke draagster van den heiligen tekst,
met de instrumentale versiering en zeker
niet het triviale gefietel in de meeste van
onze tegenwoordige kerkelijke stukken,
moet den absoluten voorrang hebben in de
kerk, en als de kerkmuziek weer geheel
tot haar oorspronkelijke zuiverheid wil ge
raken dan moet de vocaal muziek weder
geheel alleen heerschen. Voor de eenige
begeleiding die noodzakelijk schijnt, heelt
het christelijk genie het waardigste instru
ment uitgevonden, dat in ieder van onze
kerken de plaats heeft die het toekomt, en
dat is het orgel." Ziedaar Wagner's
oordeelik heb hier niets aan toe te voegen
dan dit, dat de kerkmuziek van Verhulst
behoort tot die muziek welke Wagner voor
de kerk onbruikbaar acht. Men moge van
Wagner denke wat men wil, men moge
met hem dweepen of hem afbreken, men
moge zijn wereldbeschouwing en philosophic
huldigen of niet en daar is wel iets op aan
te merkendit zal men mij toch
wel toegeven dat hij in zaken van muziek
een woordje mag meespreken, hij die alle
muziek, van de Grieken af tot op ohze
dagen toe kende en waardeerde, die Beet
hoven's zwaarste toonzettingen van buiten
kende en uit het hoofd dirigeerde. Wagner's
ideaal te verwezenlijken is op vele plaatsen
mogelijk, op vele andere niet, dat geef gaarna
toe maar op plaatsen waar het niet kan, zou
men toch meerstemmige muziek kunnen ne
men in den geest van Palestrina. Nu doet zich
het eigenaardig verschijnsel voor, dat in onze
katholieke kerken muziek wordt gezongen
die er eigenlijk niet in hoort, soms zelfs
van niet-katholieke componisten, terwijl de
ware roomschê muziek ten gehoore wordt
gebracht en nog wel onder grooten toe
loop van volk in protestante kerken
Vraagt Ge mij nu, waarde vriend, of ik
zelf dan heelemaal gekant ben tegen het
invoeren van alle nieuwe hulpmiddelen,
waarmede de toonkunst sinds Palestrina in
haar vooruitgang verrijkt is geworden, dan
antwoord ik vlakweg, Neenik zie geen
reden om de grootere volmaaktheid die de
muziek op sommige punten sinds dien tijd
verkregen heelt, uit de kerk te bannen
maar in de muziek van Verhulst enz. vindt
men niet de vereeniging van Palestrina's
volmaakte vocale muziek met de nieuwe
ïErrungenschaften", die ik wensch. Ik voor
mij geloof dat Wagner zelf daar beter toe
in staat geweest zou zijn, althans wat de
techniek aangaat ten bewijze strekt zijn
uitgave van Palestrina's achtstemmig Stabat
Mater wat den kerkelijken geest echter
betrof, kon hij het ook niet.
En daarmede wil ik eindigen, eigenlijk
heb ik u nog zeer veel te zeggen, maar
kom daarom eens spoedig bij me, dan zal
ik U gaarne, met muziek in de hand, uit
eenzetten waarin Palestrina, Lassus enz.
éénerzijds en Beethoven, Mozart, Haydn
enz. anderzijds van elkander verschillen en
misschien bekeer ik U dan wel tot mijn
ernstiger richting in zake kerkmuziek.
Adieu, groet allen
tt.
W. P. H. Jansen.
Ter aanvulling van het bericht van gis
teren omtrent de aankomst van den Sultan
van Siak meldt men nader uit den Haag
De Sultan van Siak was bij zijn aankomst
begeleid door den oud-assistent-resident
Schouten, Ten 3 ure werd hij ontvangen
door den minister van koloniën in de geres
taureerde receptiezaal van het Departement,
in tegenwoordigheid van den secretaris-gene
raal. De Sultan was in Europeesche bur-
gerkleeding met de Indische muts waarop
een kostbare steen en wapen en aigrette.
De minister verklaarde de voorgenomen bij
woning van de Inhuldigingsfeesten door den
Sultan op hoogen prijs te stellen. De Sultan
gaf zijn voldoening er over te kennen, dat
hij gelegenheid had H. M. de Koningin de
hulde zijner onderdanen te brengen. Er volgde
nog een kort onderhoud. De Sultan zal an
dere merkwaardigheden ook de fabriek des
heeren Van Kempen te Voorschoten be
zichtigen.
Verkiezingen voor de Prov. Staten,
Vanwege de Katholieke Kiesvereeniging
te 's Gravenhage wordt medegedeeld, dat
zij den candidaat der conservatieven op hare
eandidatenlijst gehandhaafd heeft zonder
eenige voorwaarde te stellen, omdat d«
heer Gevers zooals het in een motie door
de kiesvereeniging is toegelicht als anti
liberaal het vertrouwen der katholieken in
alle opzichten verdient.
De Moord in Den Haag.
Naar men verneemt heeft de officier van
justitie te 's-Gravenhage aan de rechtbank
machtiging gevraagd tot plaatsing van den
ter beschikking van de justitie gestelden
kapitein Vemer in een nader aan te wijzen
krankzinnigengestcht.
Het bericht de echtscheiding tusschen de
echtelieden Vemer ten voordeele van den
zich in echtenis bevindende kapitein is
geheel onjuist.
Een feit is 't, dat door mevr. Vemer een
vordering tot echtscheiding was ingesteld,
waartegen de kapitein V. (als gedaagde)
zich verzette. Eenige beslissing is door de
rechtbank nog niet genomen in deze pro
cedure.
Het lijk van mevrouw Meyer, het slacht
offer van den moordaanslag in de Weimar-
straat in Den Haag, werd gister-ochtend
van de woning aan de Koningin Emmakade
naar de begraafplaats Oud Eik en Duinen
geleid.
In de nabijheid van de woning had zich
een troepje menschen verzameld, die druk
het gebeurde van Zondag stonden te bepraten,
zonder dat hierbij van merkelijke deelne-
neming te bespeuren was. In de straat was
alleen de woning van de verslagene gesloten,
en de rouw wagen werd slechts doorén
rijtuig gevolgd.
Op de begraafplaats bevonden zich weinig
menschen.
De afdeeling Scheveningen van de »Ver-
eeniging ter bevordering van de Nederl.
visscherij" heeft de volgende motie aange
nomen
De afdeeling Scheveningen met levendige
voldoening kennis genomen hebbende van
het rapport der zeehaven-commissie aan den
gemeenteraad
is van oordeel dat het drieledig voorstel
aan de wenschen van geheel Scheveningen
beantwoordt en in het belang is van de
visscherij en aanverwante vakken
geeft eerbiedig te kennen dat de spoedige
voorgenomen behandeling dezer voorstellen
in het algemeen belang van Scheveningen
kan worden geacht.
Te Scheveningen is gisteren-nacht inge
broken in een perceel aan den Kanaalweg,
bewoond door den heer B. Uit een kast
zijn eeu bedrag van f 228 en 2 gouden
medailles ontvreemd.
De volkszeebaden te Scheveningen worden
Maandag 20 dezer geopend. Dan toch komt
er voor de Gedenknaald genoegzame strand-
ruimte open, door het vertrek ter haring-
visscherij van de bommen.
Leiden komt goed uit den hoek. Voorde
Inhuldigingsfeesten is daar ruim f16000
bijeengebracht.
nieuwe schiedamsghe courant
Ot
Er
8e?n„>rd
run, «««uacue zi
ÜltciTp
hiiijj 'k y_
