voor Schiedam en Omstreken,
Eerste blad.
•^eebicanisme.
22ste J aars.
Zondag 5 Maart 1899.
No. 6338.
bureau "gêoter&tvaat 50.
ligf.6n' n gr°ndSlag
M.d!;g° ]°ot de b5t
De Willemsorde.
i«rd.7den' h* '•«-
k-ih l l ®n haar handen z'nh
dteekh4eDnet: 'k.ZaI traChte"
?Ün veTma^erSrJ®0.en'ePde haar 8elaat op
lefdevol en streed h J beschouwde haar
NIEUWE SGHIEOAMSCHE COURANT
PK IJS TAN DIT BLAD:
^oor Schiedam Der 3 maanden f 1 50
1
ranco per post door geheei Nederland - 2. -
■Tfzonderiijke Nummers
- 0.05
III'III ui I Hl'II
11.
PK IJS DER ADVERTENT!fiN:
Van 16 regeisf0,60
Elke gewone regei meer -0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
®en schrijve'^6 dagen heeft Z. H. de Paus
aartsbisschon ger'cbt aan kardinaal Gibbons,
ArnericaniSme Baltimore> waarin het
Weging op nor !nzooverre het eene be-
8°dsdienstig gèbek"kerkeliJk of ook zuiver
Verdachte °of o aan^Q^t» waaraan
be8r'Ppen omtrent gehe®'. ®r' al valsche
baarheden en verschillende religieuze
Ue eerw. p t
ln de Noord-Braba.nJï>n Heuvei levert
gen over den aard H ®®nige heschouwin-
Ainericanisme, dat in ®trekklng van het
^eemgde Staten d®
W« ontleenen daaraan ht T W°n"
»Geen re^eH Voigende
Anaericanisme verkmïïT V°lgenS het
voor de K»th y sllJker e« voordeeliger
scl>eiding van Kerk eö^Staat
6er, neen „„„unSeen gunsti-
b geschikter voor Ho k
democratie T m®nsch-
^PUbhek ,T/e gr°°te Amerikaansche
beid mensch meerdere vrij-
bijcej". 2ijn handelingen, en maakt het hem
den 4 g getnakke'ijker, met de leiding van
Populair mede te werken onder hare
beerde6 lnstellingen Seciet de mensch
v°lkotn re Vridbe'd' om zVne eindbestemming
eigens6"!, bAereiken' BÜgevolg zal (altijd
Kerk in a Amencanisme) de Katholieke
nemen n '6 mate luister sn hloei toe-
hare bedienaars in het
'hoet er aanWillemsorde
Dij plukte zenuwachtig aan do ,i i
11 deed een zwakke po^n* d®kh®ns
dat 'lmallehbed opt te richten, om het me,sje
S'ond K f ®'nd van het vertrek
het venster Z'en' Z® staarde Ult
de wV®"f®r> l®rwiJ' de tranen haar langs
'Pnchtig samen wrongen,
hij? t' JL'V^81®' Wat wiJ bezitten, zei
stem te gevenf e6mge VaSthe'd aan 21J"
*°u d°an er^n'f .^j1 'k' dat 'k bever sterven
aan er afstand van doen.
-- o" d a'S ®en klei" kind.
Stel hot d® haar blonde '°kken.
- tel het met uit, kind zei hij aan-
burgerlijk leven de leer dezer republikeinsche
instelling meer en meer volgen zullen.
In het politieke en sociale leven dus de
grootst mogelijke onafhankelijkheid.
Maar het Americanisme beweegt zich niet
alleen op politiek gebied; ook in het boven
natuurlijk, godsdienstig leven volgt het een
geheel eigenaardige, en bij zijn eerste
kennismaking reeds zeer onvertrouwbare
richting.
Het valt niet te ontkennen, dat in een
halve eeuwe tijds de toepassingen der jongste
ontdekkingen een geheelen ommekeer hebben
gebracht in de stoffelijke wereld, omkee
ringen talrijker, grooter, dan die van ver
schillende vroegere eeuwen te zamen. Nie
mand zal het betwijfelen evenmin als dat
sinds dien de behoeften en nooden, de nei
gingen en denkwijzen een geheel ander
karakter dragen. Doch, moet daarom, of
liever mag daarom, de tucht der Kerk naar
persoonlijk goedvinden worden gewijzigd,
gewijzigd in die mate, als het America
nisme wil
Zulke ommekeer en zoo ingrijpende ver
anderingen op stoffelijk gebied moeten vol
gens het Americanisme haar terugslag doen
gevoelen in de zedelijke orde van den
mensch. Zij vorderen en verwekken in
zekere mate meer energie, meer persoonlijk
initiatief, meer onafhankelijkheid en grootere
geschiktheid om zich aan het nieuwe te
conformeeren, en de vroegere zienswijze en
de tot nog toe gevolgde practijk ook in de
zedelijke orde op te geven. In dergelijke
omstandigheden wordt eerbied voor de aloude
gebruiken, die tot nu toe bijna gold als een
verdienste, in menig opzicht een zwakheid,
"en 8ebrek en achterlijkheid en teruggang
de passieve deugden, die eens de eerekroon
waren van een tijdstip, waarin men slechts
den stroom behoefde te volgen, moeten
plaats maken overal voor de actieve deugden,
zonder welke thans niets meer stand houdt.
moedigend. 't Moet er toch van komen en
t begint koud te worden
Het vertrek was bijna geheel ledig,
twas hopelooze, meewarige armoe daar
binnen, armoe, die den geest breekt, den
moed ontneemt Zij brak het hart van den
oude, die hulpeloos terneer Ja<r een der
dapperste onder de dapperen nu verge
ten, zonder vriend zijn eind tegemoet gaand -
omkomend van gebrek.
Zijn dochter overhandigde hem na eeni»e
aarzeling het doosje met het kruis. Zijn
lange, doorschijnende vingeren brachten het
aan de lippen.
Neem het, zei hij ademloos. Ik kan
et met meer zien. Ga, het zal ons geld
oi engen en morgen.
moro^aSL d® °Ud® kreet morgen maar
èr pllétr|Wa\r ®n bracht niets dan èn dorst
Met he? Ij- tl?®'® Was het kerst<™
zich vnnrfi if® kl-inood spoedde Lize
z ch voort langs de voile straten. Ze drukte
het doosje vast tegen zich aan, 't was als
wüde ze het verbergen, als ging ze een
misdaad begaan.
Plotseling kwam haar hoofd in botsin«
f"®1,.®.6" heer> dle haar vr'j onzacht tegen
net lijf liep. 6
ziif h™Hemf mij f®1 kwaliJk' zel de heer
mist aflJemend" 1 SpiP mü- doch de
mist is zoo zwaar, dat ik. groote ge-
Thans is het de kwestie niet zoozeer, de
menschen te ondersteunen en ie helpen,
als wel hen te leeren zich zelf te zijn, zich
zelf genoegzaam, zoodat zij kunnen loopen
op eigen beerien, niet aan den leiband.
Persoonlijke verantwoordelijkheid, eigen
initiatief, ziedaar het nieuwe vliegwiel, neen,
de nieuwe as der zedelijke wereld van
onzen tijd.
Dit Americanisme of deze nieuwe we
mogen wel zeggen liberale, progressieve
richting op politiek-, kerkelijk-, godsdienstig
gebied heeft sedert nauwelijks een paar
jaren heel wat opschudding veroorzaakt
zoowel onder priesters als leeken, vooral in
Amerika, Frankrijk en België.
In tal van dagbladen en tijdschriften werd
het boek besproken, dat herkomstig van
Amerika, in het Fransch werd vertaald
onder den titel vanLe Père Hecker,
fondateur des Paulistes américains, met
een inleidend woord van Mgr. Ireland, en
een voorrede van den eerw. heerFélix Klein,
professor aan het Katholiek Instituut te
Parijs. Dit boek, waarin het leven werd
beschreven van Isaac Thomas Hecker, dien
wij met P. Charles Maignen den grondleg
ger kunnen noemen van het Americanisme,
werd om strijd geprezen, de inhoud ervan
beknopt samengevat, door dezen met meer,
door genen met minder nauwkeurigheid.
Velen waren een en al lofuiting voor Hecker
en het Heckerianisme. Een vloed van com
mentaren op- en uitwijdingen over dezen
nieuwen apostel en het door hem aange
wezen Amerikaansche Christianisme over
stroomde de Amerikaansche en Fransche
bladen. Bijna al deze besprekingen hadden
ten doel, een soort van godsvrucht in zwang
te brengen, nieuw, modern, die breekt met
de oude eeuwen door gevolgde en beproefde
praktijk.
Zij zou het christeiijk-godsdienstig leven
regelen niet meer door uiterlijk kenbaar
nade, ik geloof, dat ik u bezeerd heb
O, neen, dank u, ik schrikte alleen
hevig. Maar het kruis ik heb het doosje
verloren
Ze hield verschrikt op en bukte
Wacht ik zal u helpen, zeide de jonge
man haastig een lucifer aanstrijkende.
Welpeen Willemsorde.
'tis van mijn vader, zei het meisje
verlegen. Toe geef het mij terug. Ik ik.
De jonge man zag haar plotseling in het
gelaat.
Wat wilt ge er mede vroeg hij bijna ruw.
Ge gaat het toch niet verkoopen,
vervolgde hij dreigend, met een vreemde
uitdrukking in de oogen.
Weik een hij hield verschrikt op, ge
troffen door haar smeekende houding.
Hij sterft fluisterde het meisje, geef
het terug, ik moet het verkoopen. Hij sterft
van koude en honger.
Laat mij zien wat ik voor u doen kan
Mijn vader is in het leger en indien uw
vaderIn welk regiment diende hij
Het dertiende.
Het dertiende herhaalde de jonge
man. Dat was mijn vaders regimentUw
naam
Collinson.
Weet ge, vroeg hij bewogen, hoe uw
vader dit kruis verdiende.
gemaakte geboden en voorschriften der Kerk,
maar bijna enkel en alleen door de leiding
van den H, Geest, die tot de ziel zou spre
ken, inwendig, rechtstreeksen van deze
raai des Geestes zou de ziel zich volkomen
bewust zijn.
Zij verkondigden een modern ascetisme,
onafhankelijk, republikeinsch, democratisch.
Mogen wij de kopstukken van dit nieuwer-
wetsch Catholicisme gelooven, dan behoorde
de toekomst aan het Americanisme, dat een
eeuw zou doen geboren worden van onge-
hoorden bloei voor het door hen herboren
Catholicisme deze Amerikaansche politiek-
godsdienstige begrippen heetten door God
gewild en aangewezen voor alle beschaafde
volken van onzen tijd, ideeën, Amerikaansche
in oorsprong, algemeen, cosmopolitisch in
bestemming.
Zulk geschetter en zulke bruisende phrasen
moesten ook de aandacht wekken van de
meer bezadigde en laten wij hier zeggen
meer conservatieve Katholieken.
Koeltjes werd de nieuwe Amerikaansche
vrijheidsleer door hen ontvangen, door velen
reeds bij eerste kennismaking mistrouwd en
veroordeeld. En geen wonder. Om hare on
houdbaarheid in te zien, wordt slechts ge
vorderd eene elementaire kennis van het
Christendom, de lezing van de brieven van
den H. Paulus, een algemeen idee van de
constitutie der Kerk en wat oppervlakkige
kennis der geschiedenis, meer wordt niet
vereischt om, èn het fondament, èn de ge
volgtrekkingen van het Americanisme te
ontzenuwen en te wederleggen. Geheel
begrijpelijk daarom, dat, zooals Z. H. de
Paus zegt, er in Amerika velen zijn, die
meeningen, vreemd aan het Catholicisme,
aanhangen meer uit onwetendheid dan ter
kwade trouw.
Weet ge het? Hij was wel de dapperste
van allen. Hij redde mijn vader het leven...
o, als hij het wist.
Mijn God I en dat ge het verkocht zoudt
hebben 1
Hij greep haar bij den arm.
Kom mee, zei hij, ik moet mijn vader
bij hem brengen.
Ze ging met hem mede, en terwijl zij
voortgingen, merkte hij op, hoe vermoeid
en ellendig ze er uitzag en toch, hoe engel
achtig lief.
Vader! vader! wordt wakker! hier is
iemand voor u, riep Lize zich over haar
vader heenbuigend.
De oude man keerde zich langzaam om.
Is het.... is het weg? vroeg hij zwak.
Neen, neen, hier is het nog, vader
Goddank, steunde de oude.
Vader, wien denkt ge, dat ik u breng.
Iemand, die u kent van heel vroeger.
Kennen mij kent niemand meer.
Brrr wat is 't koud. En we zullen
geen vuur, geen eten hebben morgen,
snikte hij.
Zoudt ge kolonel Marks nog niet eens
gaarne spreken, vader 1 vroeg Lize zacht
Kolonel, wie? vroeg hij met trillende
stem. Mijn kolonel
Het volgende oogenblik trad de kolonel
naar voren.
