Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
^8xxveaxx looterztxaat 50.
22ste Jaarg.
Zondag 5 November 1899.
No. 6539.
EERSTE BLAD.
Ierland in den vreemde.
Parijsclie Kroniek
Feuilleton.
PBIJS TAK DIT BLAD:
Voor Schiedam per 3 maanden
Franco Der post door geheel Nederland 1
Afzonderlijke Nummers j
f 1.50
- 0.05
PBIJS DBB ADVEBTENTIËN:
Van 16 regels 1 I 1 j ƒ0.60
Elke gewone regel meer 1 -0.10
Voor herhaalde plaatsing worden billijke overeenkomsten
aangegaan.
Nog slechts enkele maanden scheiden
Qr's van de Wereldtentoonstelling. Alles,
2o°Wel de daden der regeering als de han
delingen van een groot deel der Parijsche
ovolking, worden reeds door het vooruit-
2'cht in het welslagen dezer grootsche
°oderneming beheerscht. Welke staatsman,
Met een gezond verstand begaafd, zoude
1161 lot dezer tentoonstelling, waarbij de
'®r niet minder dan de beurs van Frankrijk
ehokken is, door een onvoorzichtige daad
ln gevaar willen brengen En toch zoude
®r niet veel noodig zijn om de vreemde-
'ngen door de vrees voor onlusten of
^idruchtige demonstration op de boulevards
straten gedreven, hun reisplannen te
ïlen veranderen en van een bezoek aan die
*°oveel nieuws belovende wereldfuif, te
doen afzien. Voor alles is dus een volkomen
kalmte ir, 't binnenland en de vrede met
"®l buitenland de eerste behoefte en om
daartoe te geraken zoude de partijen, voor
61 jaar 1900, een wapenstilstand moeten
s'ü'ten, welke wellicht een definitieven
Yr«de ten gevolge konde hebben, waaruit
®®h ieder zijn voordeel zoude trekken.
Wat men ook van deze tentoonstelling
^oge voorspellen, ik geloof dat al het
Merkwaardige en wonderbare dat er reeds
°Ver gezegd is, nog ver zal overtroffen
^rden, te meer daar Parijs reeds gedu-
rende twee jaren ongehoorde werken, zooals
de Metropolitaanspoorweg, door en onder
d® stad, het monumentale nieuwe station
^®r Orleans-spoorwegmaatschappy, aan de
a' d' Orsay, en nog zoovele groote ver-
Qu
beringen en verfraaiingen deed uitvoeren,
^®rken, waarbij die der Romeinen slechts
Mderspelen zullen blijven.
^Qe nieuwsgierigen die zich dagelijks,
i)
don6n£ ^er ster'tsto en edelste neigingen
is h in de menschelijke borst gelegd,
de liefde voor den geboortegrond. Het
l l°egen de plek te betreden, waar wij
de .®ns''cht hebben aanschouwd zich al
herinneringen onzer jeugd voor den geest
k. r®«P°n °P eigen plaatsen, die ons als
eren hebben gekendhet niet onver
mof genoegen lief en leed te deelen
en n°nZe d'erbaren, behooren tot de innigste
is ïe> d'e een mensch genieten kan. Dit
m.r S waar voor den bewoner van de
est woeste en onvruchtbare landstreek,
e man, die zijn leven sljjt in de Zwitsersche
doch vooral des Zondags, naar de Invalides,
het Champ de Mars, het Trocadero en de
Champs-Elysées begeven, zijn duizenden.
Het overzicht van al deze in aanbouw zijnde
gebouwen door de laatste stralen eener
schoone herfstzon beschenen, is dan ook in
den waren zin van 't woord, schilderachtig
en men staat.verbaasd als men er aan denkt,
dat nauwelijks een jaar geleden nog niets
van dat alles bestond en dat duizenden
werklieden, dag en nacht werkende, deze
nieuwe decoratie deden verrijzen, waarvan
het schouwspel alleen, een reis van het
andere einde de wereld waard zal zijn.
Wanneer een volk nog tot zoo iets in staat
is dan behoeft men waarlijk niet aan zijn
kracht en levensvatbaarheid te gaan twij
felen en de tentoonstelling van 1900 zal een
waardige apotheose van Frankrijks roem
gedurende deze laatste eeuw en de be
vestiging van het eenige groote Parijs
worden.
Men heeft altijd gedacht, dat de Wereld
tentoonstelling, hier in 1855 gehouden, de
eerste van haar soort in Frankrijk was,
doch hierin vergist men zich want tien
waren haar reeds voorgeweest. De eerste
werd in 1798 op het Champ de Mars op
gericht en wel door Chalgrin, de bouwmees
ter van de Arc-de- Triomphe de 'l Etoile en
zoo achtereenvolgend tot 1884 toen de tiende
op de Champs Elvsées verrees.
Deze tentoonstellingen duurden gewoonlijk
slechts een twee maanden en waren van
betrekkelijk kleine omvang en zoo ik nu
eenige vergelijkende cijfers ga geven zal ik
met die var 1855 maar beginnen. Zij nam
een oppervlakte van 168.800 vierkante me
ters in, waarvan 120.000 bebouwd waren,
5.162.000 personen bezochten haar met eene
recette van fr. 3.200.C00 Daar de kosten
fr. 11.500.000 waren geweest bet zij een
verlies van meer dan 8 millioen trancs. De
daaropvolgende van 1867, de eerste die ik
bezocht, won het viermaal in uitgestrekt-
bergen te midden van den nooit smeltenden
sneeuw der Alpen die de natuur alieen zag
van hare grootsche, maar strenge en hui
veringwekkende zijde, heeft zijn bergland
zoo lief, dat zijn hart dreigt te breken in
de vreemdelingschap, al was hij overgeplaatst
in een aardsch paradijs. Hoeveel pijnlijker
moet dan het omzwerven in den vreemde val
len aar, de zonen van een beschaafd en maat
schappelijk volk, dat vol heimwee terug
denkt aan een schoon en heerlijk land, eene
gematigde luchtstreek, een vruchtbaren
grond, rijk aan natuurtafreelen, die beurte
lings stoffe leveren voor den stoutsten lier
zang en het eenvoudige herdersdichtaan
eene belangwekkende onaandoenlijke historie,
en aan betrekkingen teerder en trouwer
bemind, dewijl het christendom deze banden
geadeld en geheiligd heeft. Dit alles en
meer nog verzwaart en vergroot het lijden
van den Ier in ballingschap. Toch schijnt
deze aan Ierlands lotsbestemmingjonafschei-
delijk verbonden, en ontelbaar is het aantal
Ieren, dat eeuw aan eeuw ver van Erins
kusten omzwerft in den vreemde. Macaulay
noemt de Ieren »een vurig en driftig ge
slacht, licht, tot tranen of tot lachen, tot
woede of tot liefde bewogen. Onder de
natiën van noordelijk Europa bezitten zjj
heid van haar voogangster. Zij besloeg
687.800 vierkante meters, met 106.000 be
bouwd terrein. Het getal bezoekers klom
tot 11.000.000. met een ontvangst van
fr. 26.257.000 tegen fr. 23.440.000 aan uit
gaven, dus liet een winst van fr. 2.817.000.
Na den noodlottigen oorlog met Duitsch-
land waren de vreemdelingen minder ge
neigd naar hier te komen en de tentoon
stelling van 1878 liet het belangrijke ver
lies van fr. 31.700.000. De bezoekers,
16.000.000 in getal betaalden slechts
fr, 23.700.000. om de gemaakte kosten van
fr. 55.400.000 te dekken. Er waren toch
niet minder dan 750.000 vierkante meters,
waarvan 280.000 bebouwd door haar in
beslag genomen. Bij de laatste tentoon
stelling in 1889 veranderde de toestand
geheel. De 960,000 vierk. meters waarvan
290.000 met gebouwen bezet, trokken
32.350.000 personen met een ontvangst van
50 millioen francs en daar de kosten 40
millioen francs bedroegen, schootjer 10 mil
lioen francs winst over.
Niettegenstaande enkele slechte tentoon
stellingen had men toch minder te klagen
dan dit in andere landen het geval was.
De tentoonstelling in 1873 te Weenen
gehouden had een deficit van bijna 50
millioen francs. Die te Philadelphia in 1876
liet een tekort van 21 millioen. Met die te
Melbourne en te Barcelona was het even
zoo en bij de worldtair van Chicago werden
er 47.400.000 francs minder ontvangen dan
er uitgegeven waren.
Domineerde op de tentoonstelling van
1867 de aardrijkskundige vakken en op die
van 1889 de overwinningen op het gebied
der nationaal-industrie behaald. Zij van 1900
zal de geschiedenis der atgeloopen eeuw in
alle takken van den menschelijken arbeid
aan de bezoekers, door 18 groepen in 121
klassen verdeeld, te aanschouwen geven.
Over groote ondernemingen en werken
schrijvende welke in het aanstaande jaar
alleen die gevoeligheid, die levendigheid,
dien natuurlijken aanleg lot welsprekend
heid in woorden en gebaren, die men op
de kusten der Middellandsche zee aantreft, 1)
en zeiven noemen zij zich van éénen
stam en van ééne familie met de fransche
natie, wier lief en leed zij als het hunne
beschouwen. Van hunne Engelsche en
Schotsche naburen verschillen zij hemels
breed.
Ontvlambaar en oorlogzuchtig, hakend
naar strijd en overwinning, zijn ze voor hun
vijanden edelmoedig, maar boven alles trouw
aan hun land. Welke gebreken hun volgens
eigen bekentenis aankleven, in vaderlands
liefde worden ze door geen volk op aarde
overtroffen, zij gaan groot op hun atkomst.
nEn waarom zouden wij niet 1" vraagt de
welsprekendste Ier van onzen tijd, de Domini
caan Thomas Burke; Waarom zou ons de
nationale fierheid misstaan Heeft de Iersche
natie in hare eeuwenoude historie ooit een
volk onrecht aangedaan of verdrukt Nooit
Heeft zij ooit beproefd eenig volk het wettig
erldeel zijner vrijheid te ontrooven Nooit.
Heeft zij ooit geweigerd, op de stem der
Kerk of van haar geweten de boeien los
te maken van den slaaf Nooit. Eeuwen
stroomen vreemdelingen naar hier zullen
voeren, wil ik, nu eenige dagen geleden het
kruis op den dom der kerk van het H. Hart
van Montmartre geplaatst werd, ook van
dezen indrukwekkenden bouw eenige korte
herinneringen aanstippen, daar zeker nie
mand Parijs bezoekende verzuimen zal dit
merkwaardig monument van boetedoening te
gaan bewonderen.
Na tegen betrekkelijk weinig kosten de
gronden van eenige eigenaren gekocht te
hebben en kort daarop de vergunning der
stad Parijs om daar een kerk te mogen
bouwen verkrijgende, teekende den 26n
Mei 1876 kardinaal Mgr. Guibert het aan
genomen plan Juist vijfjaren vroeger, op den
zelfden datum en op hetzelfde uur, decreteer
de de commune het doodvonnis der gijzelaars,
waaronder zijn voorganger Mgr. Darboye. Den
5 Juni 1876 vingen de grondwerken aan welke
drie jaren eischten en drie millioen francs
kostten. De crypte nam vijf jaren in beslag
en met de bouw der muren van de basiliek
wef'd in 1883 aangevangen. Vijfjaren daarna
konden er reeds de feesten van het eucha-
ristisse congres in gevierd worden en thans
is de dom voltooid en ziet men tusschen de
laatste stellingen door, het kruis, het teeken
der overwinning prijken.
Nog bewonderenswaardiger dan deze bouw,
waarbij de architecten met de grootste
moeielijkheden te strijden hadden, is de
bron waaruit de sommen vloeiden om dil
reuzenwerk te voltooien. Veertig millioen
francs aan de geloovigen, reeds voor zoovele
goede werken aangezocht, te vragen en ze
te krijgen, dat is het wonder waarvan wij
hier getuigen zijn. Honderd duizenden
werkten er aan en de Voorzienigheid zegende
zichtbaar hunne onvermoeide pogingen.
De plannen en teekeningen van dit groot
sche gebouw in bijzantynschen stijl ver
rezen, zijn van den bouwkundige, de heer
Abadie, en vormen zeker de heerlijke be
kroning van zijn kunstenaarsloopbaan.
heeft zij het zwaard gevoerd, heeft zij het
ooit getrokken voor eene onbillijke of twijfel
achtige zaak? Nooit. Bloed heelt het Iersche
zwaard geverfd, gedropen heeft het van
bloed op de slagvelden, maar nooit een
druppel onschuldig bloed gestort, alleen de
heiligste en dierste rechten verdedigdhet
altaar van den godsdienst en het altaar der
vaderlandsliefde." 1)
Het verdient opmerking, dat de reden
van der Ieren ballingschap geene andere
is dan die van hun rusteloozen strijd. Gods
dienst en vaderland zijn hun boven alles
dierbaar. Voor beiden zullen zij vechten
tot den dood, voor beiden gingen zij in
ballingschapmaar van de vreemde kust
groet de Ier zijn geboortegrond, gelijk Mozes
het beloofde land, en juicht in vervoering:
«daar is geen land zoo schoon, geen plek
op aarde met u te vergelijken. Geen eiland
reist er zoo heerlijk uit de golven en
zon, maan of sterren beschijnen nergens
ter wereld een oord zoo aantrekkelijk als
mijn Erin 2)
(Wordt vervolgd.)
NIEUWE SGHIE
O.
Breathe, there a man with soul so dead,
Who never to him self has said
This is my own, my native land.
W. Scott. The last minstrel,
1) Maoaulay. Geschiedenis van Engeland.
1) Exiles of Erin.
2) Th. Burke, St. Patrick,
