bisxeklaxd.
lezing begeven, die wij anders niet
zouden hebben bijgewoond. We zagen de
zaal van Musis allengs vullen door
overtalrijk publiek, dat zelfs voor een deel
op het podium plaatsnam. Onder het nogal
gemengd publiek ook eenige dames
waren onder de belangstellenden merk
ten wij nog een aantal Katholieken op,
wien zeker de nieuwsgierigheid den veel
besproken abbé te zien te sterk was geweest.
De politie, waarvan een tweetal agenten
terweerszijden van de zaal plaats namen,
hield een wakend oog. Voor de vergadering
werden weder de socialistische geschriften
o.a. door den onderwijzer Koorengevel
onvermoeid gevent.
Ruim acht ure trad abbé Daens met het
bestuur der afd. van de S.D.A.P. door de
stemkamer binnen, bijna over een of ander
voorwerp op het podium struikelend. Ge
kleed in de priesterlijke toga met de bef
die den zuidelijken priester siert, deed de
reeds grijze abbé met het goedig open
gelaat, niet den man verwachten, die reeds
tot zooveel strijd en oniusten aanleiding gaf
Nadat hij met het betrokken bestuur aan
de tafel op het podium plaats had genomen,
opende de voorzitter der S.D.A.P., de heer
Joh. Plooy, de vergadering. Het verheugde
hem, dat ondanks tegenwerking, teleur
stelling en waarschuwing, de opkomst
zoo talrijk was. Teleurstelling was dat
abbé Daens, den trein missende, de vorige
maal niet kwam tegenwerking ondervond
men met alleen bij het bestuur der Offi
cieren-Vereenigmg, dat zoo achterlijk bleek,
maar zelfs in Musis. Dan, door bemiddeling
werd toch de zaal van Musis verkregen.
En zoo is het bestuur dan in de gelegenheid
abbé Daens te doen hooren met tegen
maar voor de Katholieken, daar de S.D.A.P.
de katholieke arbeiders aan haar zijde
wenscht om te strijden voor de zaken,
waarvoor ook zij kampt, niet in Bonden dié
soms banden zijn, maar in een vrije katho
lieke arbeidersvereemng. Daartoe gaf hij
abbé Daens, over wiens hoofd reeds zoo veel
stormen zijn heengegaan, het woord.
Abbé Daens, daarna, zich vrij bewegend
over het podium, zijn lezing beginnend
herinnerde aan het woord van den be
roemden pater Lacordaire»Ik sterf als
boetvaardig christen, maar als onboet
vaardig liberaal (d. w. z. jliberaal met in
den zin die wij er thans aan zijn gaan
hechten, maar in de oorspronkelijke betee-
kenis van het woord. Als Lacordaire nog
leefde zou hij die uitdrukking wijzigen en
zeggen: Ik sterf als boetvaardig christen,
maar als onboetvaardig democraat. Dat'
woord maakt spr. tot het zijne. Ook hij
wenscht te sterven als boetvaardig, geloovig
katholiek priester. Men heeft gezegd, dat
hij een afvallig, weerspannig priester is
daar is niets van aanhij is in politiek
geschil met zijn Bisschop, en als de Paus
beveelt zal hij gehoorzamen, zich vrijwillig
opofTeren voor de volkspartij. Spr. is daar
toe naar Rome geweest, maar tegelijker
tijd vertrok toen de voorzitter van den
Belgischen Senaat naar Rome, om den Paus
te zeggen, dat hij met abbé Daens voor
zichtig moest zijn geeft men hem den vinder
dan neemt hij de heele hand. Het gevold
was dat geen van beiden tot den H. Vader
werd toegelaten. Spr. verzekert, dat als
de Paus bevestigt wat zijn Bisschop
verklaart, hij zijne politieke werkzaamheid
op zal geven, zijn priesterkleed zal afleggen,
en zwijgen, hoeveel dat ook zal kosten.
Na dat persoonlijk verweer overgaand
tot eene uiteenzetting van wat de christen
democraten willen, zegt spr., dat de grond
slag zijner partij is de godsdienst, maar
niet in den huichelachtigen farizeeschen zin,
zooals die dikwijls gebruikt wordt tot
steuning van den geldzucht of voor poli
tieke maatregelen, maar de godsdienst die
de menscheu deugdzaam, rechtvaardig
maakt; aldus is de godsdienst de eersteen
noodzakelijke grondslag van iedere be
schaafde maatschappij, en geen vrije be
schaafde maatschappij kan bestaan, zonder
den godsdienst. Dat is het verschil van
de christen-democraten met de sociaal
democraten, die voor den godsdienst on
verschillig zjjn. Het tweede groote punt
verschil is het privaat-bezit. Of
brachten aan de voeten der apostelen, en
het dus niet het mijne of het uwe, maar
het &nze was, maar zeer spoedig was
het privaat bezit weer regel. Ook in Sparta
heeft de gelijkheid slechts korten tijd be
staan. Spr. wil echter niet doen uitkomen
de klove die ons scheidt, maar wijzen op
de gemeenschappelijke punten die door
samenwerking opgelost kunnen worden.
Ook op het internationaal congres in
Zwitserland gingen de onderscheidene
democraten, ondanks het diep verschil van
zienswijze, hand in hand, en spr. houdt
van
de menschen ooit zoo deugdzaam zullen
worden, dat het privaat-bezit niet meer
noodig is, durft spr. niet verzekeren. Wel
heeft in de eerste eeuwen onzer jaartelling
de gemeenschappelijke eigendom een oogen-
blik bestaan, toen de christenen hun schatten
vol, dat de Paus dit in zijn encycliek niet
verbiedt, en beroept zich daartoe op een
schrijven door den H. Vader na dit congres
aan Descurtins gericht.
Daarna overgaande tot beantwoording
van de vraag, op welke punten christen
democraten en sociaal-democraten kunnen
samengaan, verklaart spr. zich voor den
10-urigen werkdaglaten de soc.-dem., die
een veel korteren werkdag willen, maar
eerst daartoe medewerken, dan kunnen zij
later zien of hun ideaal kan vervuld worden.
Ook voor het verkrijgen van een eerlijk
dagloon, verzekering in ziekte en ongevallen,
en een pensioenfonds voor den ouden dag,
kunnen de beide partijen samengaan. Er
zijn socialisten die meenen, dat de wet
mets kan doen; spr. meent dat de wet
misbruiken kan doen verdwijnen, maar zij
kan niet tusschenbeiden komen in de innige
betrekkingen tusschen arbeiders en werk
gevers. Daarom zegt hij red u zeiven, aller
eerst door goed onderwijs; onderwijs tot
het 14e jaar acht spr. beslist noodighij
verklaart zich, zich ook beroepende op een
schrijven van wijlen mgr. Van Bommel,
die ook leerplicht noodzakelijk achtte, voor
leerplicht, maar met de vrije (bijzondere)
school, die voldoend aan redelijke eischen,
door staat, provincie en gemeente wordt
gesubsidieerd. Volgens hem is de eenige
oplossing van de brandende schoolkwestie:
de vrije school met den leerplicht.
Ook in vereeniging, volgens de wenschen
van den Paus, ziet spr. een krachtig hulp
middel, voor de arbeiders, maar men
bedenke daarbij, dat de Bonden waarin men
zich vereenigt, geen banden mogen zijn.
Het algemeen stemrecht acht spr. voor
de arbeiders een onontbeerlijk bezit, ook
als leidende tot de politieke gelijkheid die
hij een uitvloeisel acht van de christelijke
leermaar dan moet het zijnéen man
éen stem, spr. drijft den spot met het
meervoudig stemrecht, o. a. vragend of
iemand die 4 stemmen krijgt dan ook 4
maal soldaat moet worden en 4 ransels
moet dragen. In Aalst zijn door dit stem
recht duizenden stemmen aan spr. partij
onttrokken. Als correctief tegen het brutale
getal verklaart spr. zich echter beslist voor
de evenredige vertegenwoordiging.
Eindigend verzekert abbé Daens, dat zijne
partij de politieke gelijkheid en de maat
schappelijke rechtvaardigheid beoogt, de
wereld wil hervormen naar de regels van
het Evangelie en rechtvaardigheid, broeder
lijkheid en verdraagzaamheid wil doen
heerschen. Daartoe moeten allen luisteren
naar de leerstellingen en raadgevingen van
den grijsaard op het Vaticaan, die den
Stoel van Petrus bekleedt en in zijn
encycliek het medicijn biedt voor de maat
schappelijke smarten. De negentiende eeuw
zal een nieuwe kruistocht te zien geven,
die tot verlossing der arbeiders van den
druk van het kapitalisme, en de tijd zal
komen dat zij zullen zegepralen ais zij onder
steund worden door menschen met een hart,
die t wel meenen met de maatschappij.
Van de gelegenheid tot debat werd het
eerst gebruik gemaakt door zekeren Willems,
een vrjje socialist uit Rotterdam, die
behalve eenige hatelijkheden, opkwam tegen
den 10-urigen werkdagabbé Daens werkt
zelf niet zoo lang en tegen leerplicht, daar
de kinderen op school toch de werkelijkheid
niet leeren. Abbé Daens acht hij niet
oprecht: hij spaart de kool en de geit;hij
tracht de arbeiders voor de Kerk te winnen
daarom vertoont hij zich in zijn priester
kleed; indien hij het meent, moet hij zich
zoo niet voordoen niemand kan twee
heeren dienen, God, d. i. de Kerk ,en de
Staat, den Mammon, om den menschen van
bovenaan stil te houden. Mijnheer Daens
is geen eerlijk menschhjj betoogtals de
Paus het zegt, zal ik het doen, maar nu
nietals hij een overtuiging had, moest hij
zeggenhier sta ik, doet wat ge wilt
De heer Koorengevel verzekerde, dat er
onder de sociaal-democraten ook wel gods
dienstige menschen zjjn, die zouden zoo'n
soort Arbeiderskerk willen hebben. Het
verheugt hem, dat abbé Daens niet hier,
als te Rotterdam, een loopje met de socia
listen heeft genomen, zeggend als 't 6
maanden bij u goed gaat, kom ik bij u.
Met de hervormingen door Daens beoogd,
gaat de S. D. A. P. mede, maar de hare
gaan verder, niet absolute gelijkheid, alsm
Sparta, wordt begeerd, maar wegneming
van de ongelijkheid door het kapitalisme
teweeggebracht. Spr. vraagt wie de Ned.
democraten waren die op het congres te
Zurich als een droom verdwenen en of de
abbé bij leerplicht ook kleed- en eetplicht
vereischthij oppert pedagogische bezwaren
tegen de vrije school, de school boven
geloofsverdeeldheid de voorkeur gevend, en
vraagt ten slotte of abbé Daens ook de
gelijkheid van de vrouw erkent en haar
politieke rechten wil geven.
Abbé Daens, antwoordend, zegt, dat hij
niet voor en niet tegen het vrouwenkies
recht is; als de vrouw het wil, zal ze 't
wel krijgenimmersce que femme veut
Dieu veut. Hy merkt op, dat de sociaal
democraten dan toch onverschillig ziin voor
den godsdienst, terwijl de christen-democraten
haar den eersten grondslag achten van een
vrije beschaafde maatschappij. Wanneer de
sociaal-democraten hebben medegewerkt tot
het verkrjjgen van recht voor het volk,
zullen zij wellicht begrijpen, dat de ware
godsdienst, die zich uit in rechtvaardigheid,
broederlijkheid en verdraagzaamheid de
grondslag der maatschappij behoort te zijn.
De ouders behooren zich eenige opoffering
voor het onderwijs hunner kinderen te ge
troosten of voedsel van overheidswege kan
verstrekt worden, moet van omstandigheden
afhangen. De demoraten, die bij bedoeld con
gres niet naar spr. wilden luisteren, waren dr.
bchaepman en Dr. Nolens. Spr. blijft voor het
beginsel de vrije school met den leerplicht,
onvolmaaktheid is in elke wet; de vol
maaktheid zal alleen bereikt worden in den
hemel, die spr. ten slotte allen toewenscht,
hen dankend voor de bereidwilligheid waar
mede zij naar hem luisterden en hen een
tot weerziens toeroepend.
Met het gebruikelijke woord van dank
sloot de Voorzitter de vergadering, aanbe
velende de collecte voor de stakende
sigarenmakers te Groningen,. die ten slotte
tö.oü opbracht.
Wij hebben hier boven het verloop der
openbare vergadering, waarin abbé Daens
als spreker optrad, zooveel mogelijk weer
gegeven, om te voldoen aan het verlangen
onzer uiteenloopende lezers, die bij de
nieuwsgierigheid door deze geruchtmakende
zaak gewekt, aldus niet in een ander blad
behoeven te zoeken wat in het onze
voldoende te vinden is. Door het zakelijk
weergeven zijner rede meenen wij ook aan
abbé Daens recht te doen wedervaren.
Maar wjj kunnen ons toch van het maken
van enkele opmerkingen niet onthouden.
Wat ons Katholieken, aanstoot geeft, is
niet zoozeer wat abbé Daens zegt, hoewel
■wij het zeker met verschillende punten,
door hem als de beginselen der christen
democratie ontwikkeld, niet eens kunnen
zijn, doch de wijze waarop en de omstandig
heden waaronder hij optreedt, zijn 't die
ergernis geven. Zeker, abbé Daens is geen
afvallig priester in den zin gewoonlijk
bedoeld, maar dat hij een weerspannig
priester is, kan hij niet weerspreken.
Waar hij getuigt dat hy alleen in politiek
geschil is met zijn Bisschop, is dit beslist
onwaar. De Bis schop schorste hem
verbood hem het dragen van het geestelijk-
kleed, omdat hij het sleurt in bijeenkomsten
waar het allerminst moest gezien worden.
De Kerkvoogd deed hem daarbij uitkomen,
dat die maatregel genomen werd in overleg'
naet Rome. Het betreft hier dus een
zuiver geestelijke zaak, waarin de kerke
lijke overheid te bevelen heeft. Zelfs in
het geval dat zijn beroep op den Paus in
dit geval gerechtigd was, had hij moeten
beginnen zich te onderwerpen, zooals de
soldaat zich onderwerpen moet, vóór zijn
beroep op hooger macht wordt aangenomen.
Waar abbé Daens de encycliek citeert,
vergeet hij dat de Paus uitdrukkelijk in
die encycliek zegt dat, alles wat in de
arbeiderskwestie zal worden verricht, moet
gedaan worden in overleg met de Bis
schoppen.
Hopen wij nog, dat abbé Daens ter goeder
trouw dwaalt. Dat zijne verklaring, hij als
geloovig katholiek priester wil sterven, niet
zijn oorsprong vindt in een spitsvondigheid,
zooals de Kerk in haar eeuwenoude
historie reeds zoovele malen heeft onder
vonden, maar in het oprecht verlangen,
om met die Moeder der volkeren in leven en
in sterven éen te blijven. Dan vertrouwen
we, dat abbé Daens nog eens zijne dwaling
zal inzien en begrijpen, dat de gehoor*
zaamheid de allernoodzakelijkste deugd
voor den katholieken priester is.
Heden-ochtend Q3/^ is bij het rooien val
boomen aan de Lange Nieuwstraat, e®n
boom tegen het huis van den heer G.
van Buttingha Wichers gevallen, waarbij
drie ruiten zijn gebroken en de passage
eenigen tijd werd gestremd.
Heden-ochtend is de heer H. A. Blader
groen, wonende aan de Lange Nieuwstraab
aan de Vischmarkt door een zenuwtoeval
getroffen, gevallen. In het gistpakhuis van
den heer Van Gent gebracht, werd bij
daar bij geholpen en daarna naar zijne
woning gebracht.
Te Rotterdam hebben een 100 tal scheep
makers, werkzaam aan de stoomschepen
liggende in de Dokhaven te Charlois, aan
de werf van de scheepsbouwmeesters H. de
Hoog en Gbr. Kortlandt, het werk ge
staakt.
Het uurloon bedroeg 17 cents voor gewoon
werk en 20 cents voor werk in de bunkers
en watertanks. Zij eischen onderscheidenlijk
20 en 25 cents. Die eisch werd door
firmanten niet ingewilligd.
Gisteren-avond half tien ontstond in eene
bovenwoning aan de Tuindersstraat No. 14
te Rotterdam een begin van brand, doordat
een der kostgangers in beschonken toestand
met een brandende |pijp te bed lag. Het
beddegoed stond reeds in brand, toen de
kostganger een gepens. militair
weigerde het brandende bed te verlaten.
De politie was genoodzaakt hem tot eigen
veiligheid »met den sterken arm" uit het
bed te trekken. De brandweer bluschte het
brandje met emmers water.
Te Rotterdam is de kastelein van een
koffiehuis in de Molensteeg door een aap
gebeten en tegevolge daarvan aan bloed
vergiftiging overleden.
Bij den gemeenteraad van Delft is inge
komen een voorstel van B. en W. tot
verhooging van den prijs van het gas.
De Eerste Kamer zal Maandag-avond, na
afloop der openbare vergadering tot
hervatting der werkzaamheden, in comité-
generaal gaan, tot vaststelling van de
bezoldiging van den te benoemen commies
griffier. Het voornemen is de Staatsbe
groting voor 1900 aan de orde te stellen
tegen Dinsdag 30 Jan., v.m. 11 uur.
De plotseling te Rome overleden Itali"
aansche gezant bij ons Hot, graaf de
Zannini, begon zijn diplomatieke loopbaan als
secretaris bij het gezantschap van zijn Rijk
te Bern, van waar hij in denzelfden rang
werd overgeplaatst naar Munchen. Als
legatieraad was hij daarna geplaatst bij de
Italiaansche gezantschappen te St. Petersburg
en later te Belgrado. Als gezant was hij
vervolgens van 1888 tot 1897 te Stockholm
geaccrediteerd, waarna zijn benoeming tot
vertegenwoordiger van zijn Souverein te
te 's Gravenftage volgde.
Graaf de Zannini's begrafenis zal hoogst
waarschijnlijk geschieden te Ferrara in het
Noorden van Italië, waar de ontslapen ge
zant een uitgestrekt landgoed bezit.
De gezant was in de kringen der diplo
matie en aristocratie te 's Gravenhage
wegens zijn aangename vormen zeer ge
zocht en zijn plotseling overlyden zal iD
die kringen met groot leedwezen zijn ver
nomen.
De Fransche gezant te 's-Gravenhage
bevindt zich thans te Parijs in verband
met de weldra te verwachten bezetting
van den ambassadeurspost te Bern, voor
welks vervulling de heer Bihourd ernstig in
aanmerking komt.
Als zijn opvolger in Den Haag wordt
genoemd de tegenwoordige diplomatieke
agent met rang van buitengewoon gezan*
zionswÜTo l,or.rl
