Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
24ste Jaar*.
Vrijdag 1 Februari 1901.
.No. 6914
"aSureau "iSofersfraaf 50.
De Algemeene Vergadering der
St. Willibrordus-Stichting.
PRIJS Tiï DIT BLAD:
'oor scmeaim Dsr o maanaen
Jrancc ner dos: aoor geneei Neaerianci
Aiïonderirike Nummers
1 1.50
- 0.05
PRIJS DBS ADVKRTKXTÏÊS:
Van 1regeis"li.... f0.60
Elke gewone regei meer-0.10
Voor hernaaiöe plaatsing worden billijke overeenkomsten
aangegaan.
i.
De bjjzondere liefde voor het katholiek
onderwijs, zoo traditioneel in onze stad,
*»ar zij zooveel tot stand bracht, heeft zich
^«der op schitterende wijze geopenbaard.
De groote zaal der Otficieren-Vereeniging
Was gisteren-avond geheel bezet, door
Ofin vrij verscheiden publiek, waar-
°öder eerw. heeren geestelijken der ver
killende parochiën en een aantal eerw.
broeders bijzonder werden opgemerkt.
De zeereerw. Deken, pastoor Daniels,
boette namens het bestuur der St. Willi
brordus-Stichting allen welkom, die aldus
bhnne belangstelling in den bloei van de
katholieke scholen dezer stad deden blijken.
Dank bracht het bestuur voor de talrijke
°pkomst, die niet verrastte of bevreemdde,
®°aar gewaardeerd werd als een blijk van
°Overouderde belangstelling in het katholiek
onderwijs en waardevolle erkenning van
bet streven der St. Willibrordus-Stichting,
die
geen middel onbeproefd laat om allen
*an den zegen van het katholiek onderwijs
doen deelachtig worden. Niet verrast
ot bevreemdt de talrijke opkomst, waar
dezett avond is de groote attractie, het wel-
sPrekend woord van den goed bekenden en
hinig geliefdeu oud-herder mgr. Lans,
President van Warmonds seminarie, die
geheel zijn leven aan den bloei van het
katholiek onderwijs heeft gewijd, die in de
J*ren van zijn kortstondig nierzijn de ziel
^as der St. Willibrordus-Stichting en haar
•bet zoo vele stoffelijke, geldelijke blijken
v*o deelneming in haar omvangrijk werk
beeft verblijd. Niet een verslag van den
bbancieelen toestand, den meerderen of
hinderen bloei van het onderwijs, wil
bet
bestuur dezen avond doen hooren,
kar een noodkreet om flnancieelen steun.
Daartoe meende het geen welsprekender
Vertolker te kunnen vinden dar. in den
Persoon van den oud-pastoor mgr. Lans,
*ien de Deken hierbij dan ook gaarne het
kord geeft.
Lezing ran Mgr. Lans.
De hoogeerw. heer mgr. Lans, die gekleed
lö zijn ornaat als Pauselijk Kamerheer met
''dder- en eerekruis getooid, onder applaus
den katheder besteeg, begon met ironisch
Zeggen, dat hij nog nooit zoo'n last van
beschroomdheid had gehad, als hu hy hier
sPrekend over het katholiek onderwijs zou
Optreden. Wel houdt hij zich van de ge
degenheid der Schiedammers overtuigd en
b'ijft hg hen wederkeerig dagelijks in zijne
gebeden gedenkenmaar hij vreest, dat zij
knorrig zullen zijn en wel met eenigen
teden. Zij zullen wellicht zeggen, dat wijlen
Pastoor Van Meegen en pastoor Lans zooveel
nebben 'uitgegeven voor het Liefdehuis, de
o*ar in en achter gelegen scholen en het
s'nic grond, dat de toegang tot die scholen
v®rbetert, dat het katholiek onderwijs nu
°P zware lasten zit. Maar dan merkt spr.
aanstonds op, dat de St. Willibrordus-
Stichting bedoeld stuk grond heeft cadeau
gekregen doordat een weldadig Schiedam
mer, hem alleen bekend, daartoe een som
van f 1100 heelt geofferd. Zijn er nu slechts
vier Schiedammers, die het voorbeeld van
dien edelmoedigen gever willen volgen, dan
is het schoolbestuur voor zijn tekort van
f4000 ruimschoots gedekt en kan spr. zijn
rede in den zak steken en naar huis gaan.
Waar echter het bestuur der St. Willi
brordus-Stichting het op alle toonen gezongen
lied van geldgebrek weer moet herhalen
en dus bovenbedoelde klacht weer op de
lippen komt, durft spreker verzekeren, dat
oud-pastoor en schoolbestuur nog niet den
minsten spijt hebben over de groote uit
gaven, die zij in het belang van het katho
liek onderwijs hebben gedaan. Spr. houdt
hier een voorloopig pleidooi voor de krachtige
voortdurende ondersteuning van dat onder
wijs, het heerlijk, heilrijk middel tot open
baring van de levende geloofskracht en de
gloeiende liefde die allen bezielt.
Er is inderdaad geen werk dat zulk een
geloofskracht, zulk een offerhefde vereischt
als het werk van het katholiek onderwijs,
en gelukkig prijst spr. dan ook hier de
Katholieken, die zoo sterk in hun geloot en
hunne offervaardige liefde zijn, dat zij op
alle wijzen rusteloos katholieke scholen
hebben gesticht.
Wanneer men den vollen zin der weinige
woorden: ïfk geloot in éene Heilige Katho
lieke Kerk" begrijpt; wanneer men beseft,
dat zij geroepen is door alle eeuwen, staten,
volken en geslachten te leiden, haar invloed
overal en onder allen behoort door te drin
gen en zij geest en hart de3 menschen moet
leidenaan zal men zich afvragen wat de
Kerk van het onderwijs en de opvoeding
der jeugd denkt.
Wat nu is het oordeel van onze Moeder
de H. Kerk over de neutrale scholen,
d.w.z. de scholen waar zorgvuldig vermeden
wordt alles wat godsdienst heet, waar geen
plaats is voor eenigen leerstellingen gods
dienst, hoogstens voor een paspartout, dat
een leegte laat in geest en hartwaar een
wetenschap geieerd wordt los van alle
Kerkgeloof, alsof er strijd was tusschen
wetenschap en geloof. Spr. stelt in 't licht,
dat deze neutrale school ten sterkste ver
oordeeld is, allereerst door Pius IX z.g. in
zijn stellingen van den Syllabus, en hoe
later dat stempel der veroordeeling door de
Kerk op de neutrale school gedrukt, be
vestigd is door Leo XIII, die in tal van
zendbrieven in alle oorden der wereld een
noodkreet over het verderfelijk stelsel der
neutrale school heeft doen hooren. In Frank
rijk, Oostenrijk en Canada hebben de bis
schoppen in de provinciale conciliën den-
zelfden noodkreet doen hooren over het
kwaad der neutrale school, dat in de twintigste
eeuw tot alle oorden der wereld doorge
drongen is. Het beginsel der neutrale
school strijdt met de rechten en plichten
der ouders, die van natuurswege geroepen
zijn de kinderen die ze voortbrachten, op
te voeden tot het doel waartoe God ze hun
geschonken heeft. Leo XIII prijst dan ook
de ouders gelukkig, die, den grooten plicht
der opvoeding wel begrijpend, geen arbeid
te zwaar achten, geen moeite ontzien om
met groote geldelijke offers eigen scholen
te stichten en beveelt hun opwekkend voor
beeld allen ter navolging aan.
Hier het woord des Pausen onderbrekend,
merkt spr. op, dat deze laatste woorden,
die lofprijzing vanaf Petrus' Stoel, van volle
toepassing zijn op de Katholieken van
Schiedam die geen arbeid, geen moeite ontzien,
met groote geldelijke offers en prijzenswaar
dige standvastigheid eigen scholen hebben
gesticht: sedert circa50 jaren hunne zusters-
en 30 jaar hunne broederscholen hebben. Moge
hun opwekkend voorbeeld alom navolging
vinden I Spr. prijst Schiedams Katholieken
gelukkig dat hun vaderen met hun geloofs-
liefde, geloofskracht en geloofsmoed aan
stonds het dreigend gevaar ingezien en
bezworen hebben en zich geassureerd heb
ben tegen de brandschade der godsdienst-
boze school, wenschend dat het nageslacht
zich niet minder sterk betoone.
Mocht iemand meenen, dat het gevaar
der neutrale scholen in ons Vaderland
minder groot is dan daarbuiten, dan wijst
spr. er op hoe de gezagdragers der
Katholieke Kerk niet lang na de invoering
van dit schoolstelsel, hoe de vijf bisschoppen
van Nederland, in hun onvergankelijk mande
ment van 22 Juni 1868, de neutrale school
als uiterst gevaarlijk geschetst en veroor
deeld hebben.
Waar wij aldus alom de wachters op
Sions muren zien alarm blazen en samen
spannen om het gevaar der neutrale scholen
te bezweren, kan de enkele schampere
opmerking van een waanwijzen professor
de uitpraak der Kerk niet schadendaar
tegenover staan getuigenissen van eerlijke
liberalen, die erkennen, dat het doel der
neutrale school is de scherpe afscheiding
tusschen de godsdiensten te doen verdwijnen
en alle godsdienstige vooroordeelen en elk
Kerkgeloof uit het onderwijs te verwijderen
alsof geloof en wetenschap eikaar vijandig
waren alsof het schitterend dubbellicht
van geloof en rede niet door denzeltden
Schepper is ontstoken; alsof wij het boven
natuurlijk geloofsiicht zouden moeten doo-
ven om de natuurlijke wetenschap beter
te zien, de reden zouden moeten ver
moorden om beter te gelooven ot, zooals
een beroemd wijsgeer het uitdrukt, eerst
het oog zouden moeten uittrekken om door
de telescoop de hemellichamen te zien.
De Kerk heeft steeds zorgvuldig die
wetenschap ontwikkeld en haar met woord
en daad, in theorie en praktijk onder alle
standen verspreid. Zij vreest geen enkele
natuurlijke kennis, geen enkele natuurlijke
wetenschap, maar huldigt alle naar waarde.
Niet de ware wetenschap, maar de halve
wetenschap en zelfgenoegzaamheid is hare
vijandin. Steeds heeft zij de wetenschap
bevorderd door het stichten van schoien
van allerlei aard. De Kerk heeft in Europa
de wetenschap beschermd, toen de stroom
der barbaren kwam wegvegen wat er van
deGriekseheenRomeinsche kundigheden was
overgebleven. In de middeneeuwen stichtte
zij scholen en universiteiten en deed de
wetenschap tot in de laagste lagen der
maatschappij doordringen. In een edelen
wedstrijd trachtten pausen, bisschoppen
en kloosterlingen de wetenschap te bevor
deren.
Hierbij stelt spr. in bet licht dat de Kerk
ten aanzien van de opvoeding eenegeheele
andere opvatting heeft dan die de moderne
staat in zake opvoeding huldigt. De Kerk,
godsdienst aan wetenschap parend, tracht
geest en hart beiden te vormen, het kind
beschouwend als aan Christus, haren Stichter
behoorend, eischt zij den geheelen on
verdeelden mensch. Op grond van de
uitspraken van den bekenden Kerklee
raar en bisschop van Constantinopel, den
grooten Chrysostomus, wiens beoordeeling
van de opvoeding in onzen tijd nog even
zeer van toepassing is als toen zijn gulden
mond ze uitsprak of zijn welversneden pen
ze boekstaafde, toont spr. aan, dat weten
schap zonder godsdienst, de vorming van
het verstand zonder de richting van het
hart, den mensch voor het doel waartoe hij
geschapen is, niets baat. De wetenschap
gepaard aan den godsdienst, is alleen in
staat den mensch naar geest en hart te
vormen. Het godsdienstig element behoort het
wetenschappelijk onderricht te doordringen.
Bij het katholiek onderwijs vindt de onder
wijzer dan ook gelegenheid door gepaste
opmerkingen in de leerboeken en door
welgekozen woorden bij zijn mondeling
onderricht zijne leerlingen als kind Gods,
zoon der katholieke Kerk en erfgenaam des
Hemels te leeren denken, aldus geest en
hart beiden te vormen, niet alleen het
verstand te scherpen, maar ook den wil te
sterken.
Wie is nu de beste opvoedster de Staat
of de Kerk, de Staat, wiens opvoedings
stelsel alleen gericht is op de vorming van
het verstand afgescheiden van de vorming
van den wil, ot de Kerk, wier stelsel be
rekend is op de vorming zoowel van den
wil als van het verstand, die niet den hal ven
mensch wil, maar den geheelen mensch wil
opvoeden en aankweeken Spr. brengt hier
in herinnering het bekende Salomonsgsricht
tusschen de twee vrouwen. Wie is hier de
ware Moederde Staat, die wetenschap en
godsdienst wil scheiden, of de Kerk, die ze
slechts vereenigd bestaanbaar achtde
Staat, die het verstand wil scheiden van
den wil, of de Kerk, die verstand en wil
onafscheidelijk achtde Staat, die den geest
wil scheuren van het hart, of de Kerk, die
het volle leven eischtde Staat, die met de
halven mensch genoegen neemt of de Kerk,
die slechts het levens geheel wil. Voorzeker
de Kerk is alleen de ware Moeder hare
raadgevingen en vermaningen in zake de
opvoeding behooren wij na te komen, en
den goeden wil daartoe moeten wij toonen,
door een sterke daad van geloof steun
verleenend aan het katholiek onderwijs in
deze stad.
Hier onderbrak de hooggeachte spreker
zijne lezing en werd er eenigen tijd pauze
gehouden. Ook wij zien ons genoopt
hier ons verslag te onderbreken en het
slot van de heerlijke, gloedvolle rede van
Schiedams oud-pastoor tot het volgend
nummer uit te stellen.
jLLttE&KEA OVERZICHT.
31 Januari 1901.
De oorlog in Zuid- Afrika.
De berichten van het oorlogsterrein zijn
ook heden weder bijzonder schaarsch en
weinig beteekenend.
Kitchener seint uit Pretoria in dato 29
dezer
Smith Dorrien is uit Carolina terugge
keerd na de Boeren verstrooid te hebben.
Op den terugweg werden er op zijn colonne
veel losse schoten gelost. Hij verloor in
het geheel, buiten de reeds opgegeven
verliezen, vier gesneuvelden en een officier
en zeventien man aan gekwetsten.
De Wets' strijdmacht is weer door Knox
in gevecht gewikkeld op 64 K.M. ten noor
den van Taba'nchu. De Wet is weer van
plan een inval in de Kaapkolonie te be
proeven. Geen bijzonderheden ontvangen
omtrent den uitslag van het gevecht.
Een afdeeling Boeren is van ochtend
Boksburg binnengekomen en heeft eenige
schade toegebracht aan twee mijnen, die
van Modderfontein en de Van Rbijn Deep.
Commandant Maris is met twee Boeren
gevangen genomen.
Een draadbericht uit Clauwilliam, in dato
29 dezer, meldt nog De kolonels Bethune
en Delisle zijn hier aangekomen. Zij
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
O
