Binnenland.
Stads- en Gewestelijk Nieuws.
der Fransche republiek is, die de redevoerin
gen, in de Kamer gehouden, leest en goed op
de hoogte is van hetgeen er in de politieke we
reld voorvalt Die brief wijst op een gevaarlijken
gemoedstoestand. Bovendien vergeet de gunste
ling van Jaurès, dat er een grondwet is, en dat
hrj, als simpel senator, het komend ministerie
zijn politiek niet heeft voor te schrijven.
Volgens een telegram uit Brest aan de pers
hebben de dokwerkers gister-nacht aan het ha
venbassin geplunderd. Zij wierpen zekere fus
ten te water. De politieagenten deden een charge,
de dokwerkers antwoordden met stokken. Zij
klommen op stoombooten, waar zij vaten open
maakten. Verschillende schuiten en een Engel-
sche stoomboot zijn gehavend. De dokwerkers
belegerden den politiepost en bevrijdden hun ge-
- arresteerde kameraden.
ITALIë.
Giolitti houdt drukke besprekingen met zijn
collega's van Openbare Werken en van de schat
kist over de samenstelling van een wetsontwerp
tot invoering van staatsexploitatie op alle Ita-
liaansche spoorwegen. Dit ontwerp zal einde der
maand bij de Kamer worden ingediend. De over
eenkomsten met de spoorwegmaatschappijen loo-
pen 30 Juni van dit jaar af, behalve die met
de zuidelijke. Op de meeste lijnen kan de staats
exploitatie dus op 1 Juli beginnen; is zij in volle
werkinxg dan zal zij zich uitstrekken over een
xnet van 11.000 K.M.
ZUID-AFRIKA.
De correspondent der Standard te Pretoria ver
neemt, dat in Milner's ontwerp van een Trans-
vaalsche grondwet een wetgevende vergadering
voorkomt van dertig leden, waarvan een derde
door de regeering benoemd en twee derden ver
kozen worden. De Progress^even zijn tegen dat
plan, omdat het huns inziens het land weer in
handen van de Boeren zal spelen, temeer waar
de grondslag van het kiesrecht op dien van de
Republiek gelijkt. Men hoopt de onecnigheid tus-
schen de Engelschen die dadelijk volledig zelf
bestuur verlangen en de anderen die eerst een
beeprkt zelfbestuur willen, bij te leggen.
Van de Koninklijke familie.
H. M. de Koningin en Z. K. H. de Prins heb
ben gister-avond, vergezeld van eenige leden der
hofhouding, de uitvoering der Christelijke Zang-
vereeniging „Hosanna", in het Gebouw voor Kun
sten en Wetenschappen, te 's-Gravenhage, bijge
woond.
Te half acht uur in het gebouw aangekomen
werd het Vorstelijk Echtpaar ontvangen door den
voorzitter der vereeniging, den heer VV. K. Pou-
lusdoor de bestuursleden de heeren K. Heller
en H. v. Egmont, en door H. H. graaf van Ho-
gendorp, voorzitter van den Bond van Christelijke
Zangvereenigingen in Nederland.
Direct na de komst van het Koninklijk Echt
paar ving de uitvoering, die met gebed geopend
werd, aan.
De Vorstelijke Bezoekers bleven tot den aan
vang der pauze, circa te half negen uur, en werden
door de denzelfde commissie weder uitgeleid.
Vóór het vertrek betuigde H. M. aan den voor
zitter der vereeniging. Haar ingenomenheid met
de uitvoering en de keus der uitgevoerde num
mers, zoomede met de leiding van den directeur,
den heer J. Smelik.
Op een desbetreffende vraag deelde de voor
zitter aan H. M. mede, dat door de vereeniging
o.m. ieder jaar een gratis volksconcert wordt
gegeven.
Dr. Kuyper.
Minister Kuyper zou waarschijnlijk heden Ber
lijn verlaten, om naar Nederland terug te keeren,
nadat de tot dusver plaats gehad hebbende be
handeling van professor Lucae voorloopig een be
vredigend resultaat heeft opgeleverd.
Dr. Kuyper heeft zich hier alleen voor zijn
gezondheid opgehouden en zijn bezoek bij den mi
nister van Buitenlandsche Zaken, von Richthofen,
was een uiting van beleefdheid zonder bizonderen
politieken bijsmaak.
Ds. Taltna te Londen.
De Londensche correspondent van de Tel.
schrijft1
De heer ds. A. S. Talma, lid van de Tweede
Kamer der S ha ten - G ene raai, hier een paar dagen
hebbende vertoefd, hield Dinsdag-avond in een
vergadering van de Nederlandsche Werklieden-
vereeniging „Eensgezindheid" een zeer mooie
voordracht over „Persoonlijkheid en gemeen
schap." Onder de ongeveer honderd aanwezigen
merkte ik ook den Nederlandschen consul-gene
raal op.
Het betoog van den heer Talma kwam hierop
neer, dat persoonlijkheid en gemeenschap niet
noodzakelijk tegenover elkander behoeven te staan
en dat men iemand moet zijn om ?iet welzijn
van allen te kunnen dienen.
De uitvaart van president Kruger.
De secretaris der Nederlandsch-Zuid Afrikaan-
sche Vereeniging zendt ons het volgend schrijven
ter opneming.
«WelEdel Gestrenge Heer
Vóór het stoffelijk overschot van onzen geliefden
Staats-President S. J. P. Kruger naar zijn laatste
rustplaats wordt heengedragen, en terwijl dui
zenden en duizenden van alle deelen van Zuid-
Afrika in Pretoria zijn vereenigd om de laatste
eer aan den grooten overledene te bewijzen, ge
voelen wij ons gedrongen, mede namens het ge-
heele Afrikaner Volk, onze innige gevoelens van
groote waardeering uit te spreken aan de Neder
landsche Vereeniging in deze vertegenwoordigende
het Volk van Nederland.
Ons Volk heeft jaren van groote verschrikking
en armoede moeten doormaken, jaren die ons on
dragelijk toeschenen, maar door de groote liefde
van onze staingenooten, daarin voorgegaan door
het doorluchtig Vorstenhuis, is die druk in ve
lerlei opzichten zeer verlicht geworden
Wij hebben het Nederlandsche volk in veel te
danken. En door deze laatste daad van sympathie
zijn onze oprechte gevoelens van dankbaarheid
niet weinig versterkt.
Zéér wordt door onze gansc'ne natie gewaar
deerd, dat alle deelen van het Nederlandsche volk
hebben willen samenwerken om het lijk van onzen
geliefden Staats-President terug te brengen naar
Zuid-Afrika om daar te rusten te midden van zijn
volk.
In het bizonder brengt ons volk zijn dank aan
de Nederlandsch-Zuid-Alrikaansche Vereeniging en
aan U als haren Voorzitter voor de eervolle wijze
waarop het stoffelijk overschot werd overge
bracht.
Mogen wij hiermede den wensch uitspreken,
dat gij onzen tolk wilt zijn, om onze diepgevoelde
dankbaarheid kenbaar te maken aan onze geliefde
stamverwanten
Wij hebben de eer te zijn,
Wel. Edel Gestrenge Heer,
Uw dienstwillige dienaren,
Het Hoofd-ComitéLouis Botha, S. W. Burger,
J. H. de la Rey, L. C. Beyers, A. D. W. Wolma-
rans, J. C, Smuts, P. L. A. Goldman, Secretaris.
De Regelings:CommissieDr. M. S. Lingbeek,
Isaak van Alphen, J. C. Minnaar, T. W. Beckett,
P. G. van der Bijl, S. Meintjes, Jan Joubert,
Grobler, D. P. Liebenberg, Ferreira, N. J. de Wet,
H. Visscher, F. V, Engelenburg, J B. Wolmarans,
L. L. Steen, Secretaris.
Onderscheiding.
Z. H. de Paus Pius X heeft aan den heer Jos.
Jonkergouw, kunstdrijver en graveur te 's-Herto-
genbosch, het eerekruis »Pro Ecclesia et Pontifice"
geschonken.
Ter gelegenheid van het Jubilé der Dogmaver
klaring van O. L. V. Onb. Ontv. had de heer
Jonkergouw een missaal in zinrijk en zeer kunstig
bewerkten band aan Z. H. den Paus doen aan
bieden.
Dit kunstwerk wordt zeer genoemd wegens de
fijne artistieke uitvoering.
Nederland en Oranje te Berlijn.
De Berlijnsche correspondent van de IV. R. Ct.
seint
Gisteren opende de vereeniging Nederland en
Oranje haar eigen clublokaal, in de Französische
Strasse No. 5ö, met een klein, intiem feest,
waaraan de g;zant Jhr. van Tets als eere-voor-
zitter deelnam Na vriendelijk dank gebracht te
hebben uan ds commissie voor het clublokaal
begroette Jhr. van Tets met voldoening het feit,
dat de vereeniging eindelijk een eigen tehuis
bezat, waarin ook gelegenheid wordt geboden door
vaderlandsche lectuur in goede betrekking met
het vaderland te blijven, en sprak hij den wensch
en de hoop uit, dat de hier woonachtige en de
op hun doorreis te Berlijn vertoevende landge-
nooten zeer vl jtig gebruik zouden maken van de
behagelijke inrichting.
De voorzitter der vereeniging, Dr. Jansma-Ploeg,
aan wiens initiatief vóór achttien jaren de stich
ting der vereeniging hoofdzakelijk is te danken
geweest, legde nadruk op den grooten steun,
welken de vereeniging altijd van den gezant en
diens eehtgenoote mocht ondervinden.
De secretaris Polak schilderde de uitnemende
verdiensten, die de heer Jansma-Ploeg zich door
langjarigen arbeid jegens de vereeniging had ver
worven, enz.
Ook een bevallige rij van dames der Nederland
sche kolonie woonde de opening bij. Bovendien
waren o.a. tegenwoordig consul-generaal Willekes
Macdonald, generaal Morees, de gezantschapssecre
taris Jhr. van der Goes en de attaché Vollen
hoven.
Van buitenaf waren een aantal telegrammen
met gelukwenschen ingekomen, o.a. van de Ham-
burgsche zustervereeniging, die hare vreugde be
tuigde, dat de Nederlandsche vereeniging te
Berlijn nu ook eindelijk over een eigen tehuis
kan beschikken.
De Onderwijs-novelle.
De Kath. Onderwijzer meldt, dat het bericht,
als zou in Februari door de Tweede Kamer een
aanvang worden gemaakt met de openbare be
handeling der onderwijsnovelle onjuist is.
Het blad schrijft
Eerst komt aan de orde het arbeidscontract,
daarna misschien nog de pensioneering der
onderwijzers en hunne weduwen en weezen. Be
denkt men nu, dat met Mei de Kamer voor
goed naar huis gaat, dan komt in deze periode
de onderwijsnovelle niet meer gereed. Laten wij
de zaken flink onder de oogen zien en ons best
doen dat de nieuwe Kamer dezelfde samenstel
ling behoude.
liet vprkiezinge-compromis.
In eene uit-duitend voor leden toegankelijke
vergadering van de nieuwe vrijzinnige kiesveree-
niging »'s Gravenhagen, gister-avond onder leiding
van haar voorzitter mr. Goeman Borgesius gehou
den, heeft de vergadering met 62 tegen 3 stem
men hare instemming betuigd met het verkie-
zings-compromis door de besturen van de Liberale
Unie en den Vrijzinnig Democratischen Bond
aangegaan en dat a.s. Zaterdag in de algemeene
vergaderingen van beide lichamen zal aan de
orde komen.
Tot afgevaardigen naar de algemeene vergade
ring de Liberale Unie werden van wege »'s-Gra-
venhage<t benoemd de heeren M. M. Couvée Jr.,
dr. Wiers, uit liet bestuur, mr. D. van Blom,
J. C. Jansen en mr. De Kanter, uit de leden.
Nationaal Historische Partij.
In de gister-avond gehouden vergadering der
kiesvereeniging «Vaderland en Koning" te 's Gra-
venhage is besloten zich aan te sluiten bij de
Nationaal Historische Partij.
Een aantal nieuwe leden is tot de kiesvereeni
ging toegetreden.
De periodiek aftredende leden van het bestuur
zijn herkozen, terwijl tot nieuwe bestuursleden zijn
benoemd de heeren, staatsraad generaal Den Beer
Poortugael en mr. dr. baron Van Vredenburch.
Districtsdag.
Men schrijft uit Alfen
De algemeene vergadering van Katholieken in
het district Alfen, uitgeschreven door de R. K.
Centrale Kiesvereeniging heeft een zeer groot
succes gehad. Daartoe hadden trouwens alle
mannen van invloed in het district hun mede
werking verleend. Uit alle gemeenten waren
afgevaardigden tegenwoordig, te zamen meer dan
vierhonderd, die hier kwamen om elkaar te zien,
te spreken en te sterken voor den komenden strijd.
De moord te Giunekeu.
De justitie uit Breda heeft v\ oensdag haar
onderzoek voortgezet in de zaak van den waar
schijnlijk plaats gehad hebbenden moord op het
achtjarig knaapje van den kermisreiziger N. te
Ginneken. De sectie, ingesteld door de officieren
van gezondheid Butner en Deknatel heeft, naar
men ons mededeelt, aangetoond, dat het kind een
geweldadigen dood gestorven is. N. blijft echter
alle schuld ontkennen en zegt, dat het kind uit
den wagen gevallen was en op de plaats dood
bleef. Het lijtje van het kind is Woensdag-avond
onder algemeene deelneming ter aarde besteld.
Een vreeselijk drama te Giunekeu.
Een vreeselijk drama is gister-ochtend te Gin
neken afgespeeld op het buitengoed Luchten burg.
Dat buiten wordt bewoond door drie verschillen
de gezinnen, waarvan een is de tuinman Sluyk,
vrouw en een kind. Sluyk had in den iaatsien
tijd verscheidene boeken en brochures gelezen
over de melaatschheid, welke lectuur zoodanigen
indruk op hem gemaakt, dat hij voortdurend
vreesde ook door die ziekte te worden aangetast.
Deze auto-suggestie was oorzaak dat de oppassen
de en ijverige man zwaarmoedig weid, welke toe
stand meer en meer verergerde.
Ümstreeas vier uur in den morgen ontwaakte
zijne vrouw, doordat haar man met zijn linker
hand haar achter in den nek greep en met de
rechter haar poogde te worgen. Zij beproefde zich
los te maken uit zijn greep, maar Sluyk drukte
beide handen steeds vaster dicht, zoodat zij het
bewustzijn verloor. Sluyk, meenenae zijn vrouw
gedood te lieuben, begaf zich daarop naar een der
benedenvertrekken, nam daar een groot dubbel
loops jachtgeweer, dat hij met een kogel laadde,
plaatste den loop tegen den linkerslaap en drukte
at. De kogel verbrijzelde den schedel, drong door
de hersenen en verliet het hoofd aan de achter
zijde. Sluyk was onmiddellijk dood.
De buren, door het schot gewekt, snelden ter
hulp en vonden Sluyk badend in zijn bloed en
zijne vrouw bewusteloos. Dokter H. J. Paul werd
ijlings gewaarschuwd en dezen mocht er in slagen
de levensgeesten bij de vrouvy. weder op te wek
ken. Hoewel in zeer overspannen toestand, is deze
thans buiten gevaar.
De justitie stelde een onderzoek in. Nadat
dokter Paul het lijk van Sluyk geschouwd had,
is toestemming gegeven tot teraardebestelling.
Ongelukkeu.
Gister-morgen is te Delft de 63-jarige schip
persknecht Vermeulen, terwijl hij bij den bakker
Rook een baal meel naar den zolder bracht, van
de trap gevallen. Hij was dadelijk een lijk.
Schiedam, 20 Januari 1905.
Bemaling der Gorzen.
B. en W. zeggen in hun voorstel inzake be
maling der Gorzen
Onder dagteekening van 18 November jl. werd
door den Directeur der Gemeentewerken naar
aanleiding van in het eind van 1903 door de
Gezondheidscommissie bij ons ingezonden rap
porten, welke wezen op een slechten toestand
ten opzichte van waterstand en waterafvoer in
de Gorzen, een plan tot voorziening door bema
ling bij ons ingediend.
Dit plan door ons in handen gesteld van de
Commissie voor de Gemeentewerken, werd door
deze Commissie zeer gunstig beoordeeld en ten
krachtigste aanbevolen.
Het plan is aangegeven op een bij de stukken
gevoegde kaart.
Daarop zijn alleen aangegeven die riolen, waar
van de besteksteekeningen nog te vinden waren
of die op het terrein te zien waren, of bij vroe
gere opgravingen gevonden werden. Door het
ontbreken van teekeningen die den toestand na
uitvoering der werken te zien geven, is van de
verder op de riolen aangesloten loozingen niets
met zekerheid te zeggen en zijn deze weggelaten.
Deze zijn overigens voor de thans voorgestelde
voorziening van weinig belang.
In het hierbij overgelegd verslag van de sub
commissie benoemd ter onderzoek van den toe
stand der woningen in de „Gorzen", speciaal wat
betreft den stand van het grondwater, de water
afvoer en de vochtigheid, gevoegd bij het mede
overgelegd aan ons gericht schrijven van de Ge
zondheidscommissie van 31 October 1903, wordt
de aandacht gevestigd op den hoogen stand van
het grondwater aldaar.
Gelijk de Commissie opmerkt is deze hooge
stand van het grondwater te danken aan de on
voldoende verharding der straten n.l. met kool-
asch, die het water gretig opneemt; en is de
toestand verergerd door het dempen van de sloot
in de Groenelaan en het verhoogen van den
keerdam in de Havensloot loopende langs den
Frankelandschen dijk. Wel is in de Groenelaan
een riool gelegd, doch de draineerende werking
die de sloot gaf, is opgehouden. En door de
verhooging van genoemden keerdam werd het
water uit de Brandsloot belet zich naar den pol
der te verspreiden.
Is de toestand van de riolen in particuliere
straten, waar zelfs afvoerriolen dikwijls ontbre
ken, treurig, ook die van vele riolen in de ge
meentestraten voldoet niet aan billijke eischen,
zoowel wat inrichting als wat gangbaarheid aan
gaat.
Wat dit laatste betreft, oefent de koolasch die
door regenval van de straten door de kolken
in de riolen wordt gevoerd, een verstoppende
werking uit.
Wanneer hier wordt geconstateerd, dat de toe
stand der gemeentestraten niet is gelijk behoort,
dan moet daaruit niet worden geconcludeerd dat
daarin terstond moet worden voorzien. Dit zou
naar ruwe schatting een bedrag van f25000.
vorderen. Geleidelijk kan tot verbetering wor
den overgegaan, gelijk door ons in de memorie
van antwoord bij de begrooting van 1905 werd
te kennen gegeven.
De waterafvoer van de Gorzen, waaronder te
verstaan het eiland begrensd door Spuikanaal,
Wester-, Nieuwe- en Voorhaven en de rivier de
Maas, heeft plaats langs de Brandsloot en ver
der door een riool naar de Voorhaven. Telkens
met laag water wordt uitgelaten, terwijl door
gespoeld kan worden door inlaten thans aanwe
zig aan de Westerhaven en de Nieuwe Haven.
Ook deze inlaat van de Nieuwe Haven is niet
wat zij zijn kan, daar blijkt dat het riool om
een gasthuis die het moet kruisen, is heen ge
legd, zoodat deze door het riool heenloopt.
De natuurlijke loozing is in hoofdzaak doch
niet in alle omstandigheden voldoende. Het op
zetten van het buitenwater valt al tijd samen met
den regentijd en door het niet of onvoldoende
kunnen spuien, rijst de grondwaterstand.
Daarom moet de natuurlijke loozing worden ge
holpen door een bemaling die zorgt voor een
constanten normalen grondwaterstand.
In de laatste vergadering van den Gemeente
raad werd bij de beraadslaging over ons voor
stel tot aanleg van straten achter het Kamp de
meening - vernomen dat de bouw in dit stads
kwartier te kostbaar zou worden, bij een op
hooging tot het door ons voorgestelde peil. Werd
deze gedachtengang door ons goed begrepen, dan
zou men niet het stratenpeil naar den grond
waterstand, doch den grondwaterstand naar het
stratenpeil moeten regelen. Zij het dat dit in
enkele deelen van de oude stad, waar door de
ophooging de huizen er te diep onder zouden
worden gebracht, als noodmaatregel wel eens
kan worden toegepast, in het algemeen kan dit
o.i. niet opgaan. Men heeft den normalen grond
waterstand tot grondslag te nemen, en moet
daarop een behoorlijk stratenpeil vaststellen.
Bedenkt men dat de bemaling moet geschie
den met kostbare hulpmiddelen, terwijl de óp-
hooging geschiedt eenvoudig met zand, dan zal
het duidelijk zijn, dat 'de kunstmatige verlaging
van den grondwaterstand jaarlijks aan kosten van
rente, afschrijving en exploitatie per M2. bouw
terrein en straat, meer kost dan de ophooging.
En dan bedenke men dat die kosten van be
maling zouden drukken enkel op de Gemeente
kas en door belastingen zouden moeten worden
gevonden, om de eigenaren van gronden, die de
waardevermeerdering genieten, in evenredigheid
geringer kosten te besparen. Verder is toch een
ophooging met zand tot zekere hoogte onder de
woning noodig en ook in de tegenwoordige bouw
verordening voorgeschreven (minstens 0.75 M.)
Het peil van de Groenelaan (0.65 M. -f- N. A. P.
dan), is te laag om voor nieuwe straten aan
te nemen. Door ons werd dan ook voor ge
noemd stratenplan achter het Kamp voorgesteld
dat peil geleidelijk te doen oploopen, zoodat hjj
den 20 M. breeden weg 1 M. is bereikt. Dat
is met het oog op den grondwaterstand vol
doende.
Het plan van den Directeur bestaat nu daarin:
de gasmotor, die de Gemeente indertqd heeft
